Семей ядролық полигоны – «Қырғи қабақ» соғыс.

55)Қазақстанда тың және тыңайған жерлерді игеру: экономикалық,демографиялық және экологиялық проблемалар (ХХ ғасырдың 50-60-шы жылдары).Тың және тыңайған жерлерді игеру— КСРО-да (Қазақстан, Сібір, Орал, т.б.) 1954 – 1960 ж. жүргізілген науқан. КСРО бойынша жалпы 41,8 млн га жер жыртылса, соның 25,5 млн га-сы қазақ жері болды. Тың игеру нәтижесінде Қазақстан КСРО-дағы ең ірі астықты республикаларының біріне айналды. Тың игеру. Кеңес үкіметі тұсында ең көп тәжірибе жасалған сала – ауыл шаруашылығы. Жасалған реформалар аграрлық саланы дамытудың орнына, көбінесе үлкен қиындықтарға алып келді. Ауыл шаруашылығымен қазақ халқы тығыз байланысты екені белгілі. Сондықтан қазақ халқының басым бөлігі ауылдарда тұрғандықтан реформалардың зардабы бірінші кезекте қазақтарға тиді. Ауыл шаруашылығындағы тәжірибелер 1950 жылдары өз жалғасын тапты. 1953 жылы қыркүйекте КОКП ОК пленумы ауыл шаруашылығында қалыптасқан жағдайды талқылады. Пленумда мемлекет басшысы Н.С.Хрущев баяндама жасады. Баяндамада аграрлық саланың артта қалу себептері талданды. Күштеп ұжымдастырудың зардаптары, миллиондаған шаруалардың ашаршылық пен саяси қуғын–сүргіннің құрбаны болғандығы атап көрсетілді. Сонымен бірге, өнеркәсіпті ауыл шаруашылығы есебінен дамыту ауыл тұрғындарының тұрмыс жағдайының төмендеуіне әкелді. Қыркүйек пленумы ауыл шаруалығының артта қалуын жою жөніндегі нақты шараларды белгілді. Мал шаруашылығының артта қалу себептері: матералдық-техникалық негізінің әлсіздігіне, жайылымдардың тың игеру кезінде егістікке айналуына тікелей байланысты болды. Ауыл шаруашылығындағы жағдайды жақсарту үшін жемдік дақылдар егісінің көлемін ұлғайту жүзеге асырылды. Техникамен жабдықтау және малшыларды материалдық тұрғыда ынталандыру жұмысы жүргізілді. Еліміздегі 47 колхоз бен 225 совхоз ет өндіруге бағытталып қайта құрылды. Осы шараларды жүзеге асыру нәтижесінде мал шаруашылығының жағдайы біршама жақсара бастады. 1950 ж. басында колхоздарды ірілендіру нәтижесінде олардың саны республикада екі есе қысқарды.1954 жылы 23 ақпан - 2 наурыз арлығында Компартия ОК кезекті пленумы болып өтті. Онда «Елде астық өндіруді ұлғайту мен тың және тыңайған жерлерді игеру» туралы қаулы қабылданды. Жалпы, астық мәселесін шешудің екі бағыты болды: - интенсивтік бағыт, экономиканы реттеуде нарықтық қатынасқа көшу. - экстенсивтік бағыт, яғни астық өнімін тың жерлерді игеру арқылы арттыру жолы. Шаруашылықты нарықтық қатынастарға көшіру социализм идеологиясына қайшы келетін еді. Сондықтан, азық-түлік мәселесін шешуде Кеңес үкіметі осы екінші жолды таңдады. Қаулы бойынша тың игерілетін аймақтар: Қазақстан, Сібір, Орал және Солтүстік Кавказ, Еділ өңірі. Бұл аймақтарда егіс көлемін арттыру көзделді. Қазақстанда тың игерілетін аймақтарға солтүстік облыстар енді. Кеңес Одағы бойынша 1954 жылы 13,4 млн гектар тың жерлер жыртылды.

56) Семей ядролық полигоны – «Қырғи қабақ» соғыс.

Қазақстан жерінде халыққа әкелген қасіреті әлі де жойылмаған алапат оқиғаға 60 жыл толып отыр. Совет Одағы Семей аймағында1949 жылдың 12-шы тамызында алғашқы ядролық сынақ өткізілген еді Бұл жарылыстар арқылы Совет билігі әлемге өзінің ядролық қуатын көрсетуге тырысты. Ал қарапайым қазақстандықтар оның зардабын әлі күнге дейін тартып отыр.
Совет одағы Қазақстанның солтүстігіндегі сол кездегі Семипалатинск өңірінде тура 60 жыл бұрын 22 тонналық ядролық бомбаның алғашқы сынағын өткізді. Жергілікті уақытпен таңертеңгі сағат 7-де орын алған қуатты жарылыс бір мезетте аймақты радиациялық күлге орады.

Семей аймағында 40 жыл бойы сыналған ядролық зарядтардың жиынтық қуаты Хиросимаға тасталған бомбаның қуатынан 2,5 мың есе асып түседі екен.
Сол кезде бұл жарылыс Совет Одағының адамдары үшін мақтаныш, жетістік болып көрінді. Бірақ кейін Семей өңірінде жүздеген жарылысқа ұласқан бұл сынақтардың салдары сол жерде тұратын адамдарға үлкен қасірет әкелді.
40 жылға созылған осындай сынақтар барысында 470 ядролық жарылыс жасалды. Оның 118-і жер үстінде, 352-сі жер астында өткізілді. Ядролық жарылыстармен бірге Семей полигонында химиялық жарылғыш заттарды қолдану арқылы 175 жарылыс болды.
Семей полигонындағы ең соңғы ядролық жарылыс 1989 жылдың 19 қазанында жасалды. Содан кейін Семей полигоны Қазақстан президентінің жарлығымен 1991 жылғы 29 тамызда жабылды. Полигонның жабылғанына қарамастан, ядролық сынақтардың зардабын бүгінгі ұрпақ әлі де тартып келеді. Мамандар тағы 5-6 буынға оның салдары жалғасады деген болжам айтады. Жалпы бұл радиациядан зардап шеккендердің саны 2 млн. адамнан асады.
Семей жерінде ядролық сынақтарды жүзеге асырумен айналысқан "НКВД" басшысы Лаврентий Берияның ұйымдастыруымен ауада және жердің астында 500-ге жуық сынақ жасалған болса, ол әлемдегі барлық сынақтардың үштен бірін құрап оты

⇐ Предыдущая 15 16 17 18 192021 22 23 24 Следующая ⇒