Он дортку эге.

Ачазы дашканы алгаш бичии амзап кааш тедир берипкен.
-Машина мунуп чоруур кижи хей мен нян-дээш.
Омактын авазы:
-Мен бичии аптайн, чурээмге дыка берге-дир-дээш, Сайрананын ачазынга куттургаш бир дашканы ижипкен. Арагазын Институт башкызынга кудуп бээрге, башкы база ижипкен. Сайрананын авазы моргта эмчи-биле чугаалажып чыдып калган.
Авазы эмчиден айтырган:
-Иштинде опеяазын канчаар бис? Иштинге хевээр артып каар бе, азы кескеш уштаан соонда чанынга чыттырып калза кандыг-деп бодаар силер эмчи? Айы улуг апарган турган болгаш кавайга суп каарга анаа ирги бе? Ийилдирзин чыттырып каар-деп айтырган.
Эмчи:
-Ам черле ынчаар нян силер. Октаптар эвес кижи апарган кижини 6 ай дээрге улгаады берген шейл, 7 ай ажа берген турган болза ажырбас турган, дириг-даа артып каар турган-дээн.
Авазы:
-Кесерово соонда мени кыйгырткаш коргузер силер нян, мен азырап каан авазы-дыр мен ажырбас-дээн.
Эмчизи чопшээрешкен.
-Долгаптар мен-деп харыылаан.
Авазы унуп келгеш ачазы, база Омактын авазынга, Омакка чугаалаан. Олар база чопшээрешкен. Бичии кавай-биле улуг кавай коор дээш садыгларже чорупканнар.
Ритуальный садыгга келгеш кавайлар коруп, чечектерни коорге кандыызы-даа бар болган.
Шак ынчалдыр-ла хун эрткен. Омактын база Сайрананын ап алган турган семейный орээлинге чедип келгеннер. Бажынга шупту олуруп алгаш эрткен-барган уелер чугаалажып, Сайрананы сактып, чиигептерге опеяанын адын кым деп адап алыр турганын чугаалажып олурганнар.
Омактын авазы:
-Кышкы каникулунда кээрге " келин кызым" кылдыр айтырар бодап турган кижи мен. Мунгаранчыын! Бир дугаар уйнугум-даа корбедим-дээш караанын чажын чодуп олурган.
Дан адып келген. Сайрананын авазы чем кылып турган. Телефон алгырган, коорге эмчизи долгап турган. Дораан тудуп алган.
-Алло!
Эмчи:
-Алло! Чедип келир силер бе, белеткеп калдывыс! -дээн.
-Чаа. Ам чеде бээр бис-дээш белеткени бергеннер.
Эмчиге чедип келгеннер. Садып алган идик хевин кедирип бээр кылдыр эмчилерге бергеннер.
Бичии уштуп каан опеяаны коргеннер. Олчазы оол болган. Омак ону корупкеш ыглай берген. Коорге бичиизи аттыг болган. Холдарынын, буттарыннын бичиизин арнынын бичиизин. Омак ону коргеш кээргеп, бичии най холдарын тудуп шаг болган. Ачазы суглар база караанын чажын чодуп турганнар. Садып алган кавайын эмчиге эккелген. Бичии опеяазын чанынга чыттырып каар кылдыр шиитпирлээннер. Кавайга чыттырар дээрге, болза-даа бичии болган. Ынчангаш, ынчалдыр дугурушкан.
" Дуу оранче ийи авашкы кады чорзун! " -дээш чангыс кавайга чыттырып кааннар...

Он бешки эге.

Авашкыларны катай чыттыргаш, хепкергеш ундуруп эккелген. Ыы-сыы, карак-чажы база-ла эгелээн. Ол хун Сайрананын ооренип турар черинге " Кажыыдал" хунун чарлаан турган. Эжи-биле байырлажыры биле чоок кижилери, чангыскурсчулары, башкылары келгеш байырлажып турган. Омактын ажылдап турар чериннин улузу, эштери база чедип келгеннер, акшаны чыггаш эккеп бергеннер.
Омак иштинде:
-Мен ам Тываже чорткаш, оон тедир бээр чуну канчап кээр кижи мен? Ам ооренип, ажылдаарымга-даа чуу, эжим чокта манаа туруп шыдавас хевирлиг мен. Канчаар кижи боор мен? -деп, боданып турган.
Байырлашкан башкылары, эштери сос ап чугаалап, байырлашкан соонда, Сайрананын мочузун, чаптанчыг оглу-биле катай " Газель" машинаже удеп, киирип эгелээн. Ыглажыр улус ыглашкан, сагыш-сеткилди хоора дыртып, хорек-чурек ажынайнып турган. Ада-иези уруун кээргеп, эш-оорунун, башкыларыннын уруун хундулеп, ынак чораанын ол хун билгеннер. Дыка-ла харааданчыг болган. Кавайны машинаже киирипкен. Ийи машина катай чоруур болганы-биле, ачазыннын чанынга шупту олуруп алганнар. Сайрананын чанынга олурарындан узун орукка, арай сезингеннер. Ачазы база " чааскаан мунар эвес машинаны" -дээш.
Сайрананын кавайын эптиг черге салгаш Тывазынче чорупканнар. Газель соонга халдаан, ачазы машиназын мунупкаш, унупкеш ыглап, караанын чажын чодуп бар чыткан. " Сонгаар ажы-тол даа оореткен ажыы бар чеве? Тывазынга ооренип турган болза, кызым дириг-даа турбас бе? " -деп боданып турган. Шупту ыыт чок. Хоорайдан халдып унупкеннер. Орук ара чуну бодаваан дээр силер.

Сайрананын оскен-торээн черинде чедип келгеннер. Ойнап оскен бажынында чедип келген. Кады ойнап оскен эштери, кожалары, бар-чок торелдери кээргенчиглери аттыг, бажын даштында манап, уткуп турганнар. Ачазы бажыныннын даштынга келгеш:
-Эргим, оскен-торээн бажынында чанып келдин корем уруум! Бар-чок торелдерин шупту уткуп турлар! -дээш, ыглапкан. Машинадан душкен. Газель артында халдып келген. Саян-Арт ажып келген аныяктарны, авашкыларны бажынынче киирер дээш белеткени бергеннер..

Он алдыгы эге.

Омак торээн черинге чедип келгеш, коску хорээ кодурлуп, дойлуп тыныжы дыкпыжап, бергедеп турган. Сайраназыннын мочузун бажынынче киире берген. Коорге, торелдери шупту ыглашкан, Омакче-даа коргеш ыглап-ла турар. Омактын авазы Сайрананын чанында кудазын оожуктуруп, база ыглап турган. Казлана дээр уруг келгеш:
-Кажыыдалын улежип тур мен Омак! -дээш, таакпы сунуп турган. Омак таакпызын тудуп алгаш, Казлана биле-даа чугаалашпайн дораан оскээр кылаштап чорупкан.
Авашкыларны ундурер уези чоокшулаан. Омактын аг-шаа тонуп калган, сактырга он талакы холу, буду билинместеп турар ышкаш апарган. Иштинде:
-Кончуумну! Кылаштап шыдавастай бээрим ол чуве бе? Тыныжым база аартап тур-деп бодал кирген. Бир кижи аажок ишкирнигип ыглап эгелээн, Омак коорге Сайрананын авазы:
-Алгырып-алгырып, чугааланып-чугааланып ыглап турган. Бодап турарга Омакты-даа херекке алыр кижи чок хире апарган.
-Ундурер шагы келди, дургеденер! -деп бир-ле кижи орус дыл кырында чугааланып турган. Кавайны ийи танывазы эр улус келгеш кодуржупкеш ундуруп эгелээн. Хамык чон чечектерин тудупкаш унуп эгелээн. Машинаже кавайны ундургеш чоок торелдери чанынче олурупкан. Омак арай деп кылаштап турган, холу биле буду билинмес хевээр. Машина кырынче унуп келгеш авашкыларны коорге, анаа удуп чыдар улус ышкаш сагындырган. Черге чедир кавайже кайгап алгаш ээдергей кижи ышкаш олурган.
Черге чедип келгеннер. Чыдар онгарын корупкеш Омак харлыга берген. Кавайны машинадан дужургеш довураанын кырынга салып каан. Эн улуг даайы боргун ужулгаш, кавай чанынга туруп алгаш, Сайрананын дугайында бичии, хой эвес " Допчу намдарын" саазын уштуп эккелгеш номчуп эгелээн. Аныяк назынында чырык черден чарлып чорутканын чугаалаарга, хамык улус ыы-сыы барган. Омак ам-на " соолгу шактарым" -деп билгеш сагыш-сеткилинден ундур чугааланнып, кавайдан куспактангаш ыглап эгелээн.
-Кончуун, таанда эжим! Оглум-даа дириге корбедим! Мени чуге каапкаш чоруй бардынар?! Силер чокка чурттап шыдавас мен! Хайыраан эжимни, оглумну! -дээш, тынып чадап, алгырарга алгырттынмас, боостаазы тунук болган. Сеткилинден ундур ыглап, чурээнин согуу дыкпыжап, тынып чадап турган. Омакты кыдыынче ийи эр кижи холундан четкеш апарган. Омак хая корнуп алгаш ишкирнигип-ишкирнигип ыглап турган. Дыннап турарга кавайнын аскын дуглааш кадагларын кадап эгелээн. Ыы-сыы чангыланып эгелээн. Торелдери шупту ыглажып, тончу чок чугааланып эгелээннер. Омак дыннап турарга кавайнын аскын маска-биле дыка дааштыг соп, кадап турган. Омак дыннап кааш
-Мээн эжим биле оглумнун кавайын чуге ындыг куштуг соп турарлары ол? -дээш, хая корнуп кел чыткаш бир-ле дашка тептингеш кээп душкен.
" Сырбаш" -дээш карактарын хенертен ажыдыпкан. Аажок ишкирнигип ыглаан чыткан. Орээлинде орунунда болган. Телевизорда кино болуп турган. Бир кижи аажок ишкирнигип ыглаан турган, катай хамык улус телевизорда ыглашкан турган. Он талакы холу, буду билинместедир удуп калган чыткан. Арай деп шимчепкеш эде чыдыпкан. Эжикти бир кижи дыка-ла дааштыг соктап турган. Миннип келирге, дужу болган. Дурген тура халааш эжикке келген. Холдары сиринейнип, дурген эжиин ажыдыпкан. Сайраназы бо турган. Карактарын Омак уштунгуже коруп алгаш турган.
Сайрана
-Бо канчап бардын? Телефонунче эндере долгадым. Дутпас сен аан?! Харын деп бажында шээй сен, дулгуурум чыдып калган болду-дээш, Омакты идипкеш бажынынче кылаштап кире берген.
Омак аамайсып калган соондан карактарынга бузуревейн коруп турган.
Сайрана корнуп келгеш:
-Ажылдаар эвес кижи сен бе? Бо орайтап тур шейл! Канчап бардын? Ыглап турган кижи сен бе? -дээрге, Омак дужунун шын ышкаш болганынга бузуревейн
-Сайрана сен бе? Мени дажывыдам! -дээн. Сайрана кайгап калгаш
-Чуге? -деп айтырган. Омак коорге эжи иштиг хевээр, будун бурун турган. Омактын караанын чажы булденейнип келгеш Сайрананы маннап келгеш куспактапкаш ору кодурупкен.
Омак
-Эжииим, таанда дужум чеве?! Силерге ынак мен!!! -дээш, Сайрананын иштин чыттап, ыглавышаан, каттырып турган.
Сайрана
-Бо чун канчап барды аан? -дээрге, Омак дужээн дужун кысказы-биле чугаалаарга, Сайрана:
-Аваай кончуун! -дээш, далдыр каттырган. Омак сактып келгеш:
-Ой, ажылым! -дээш, орунунга маннап кээрге телефону сыртык кыдыында чыткан. Телефонун алгаш коорге: " Пропущенный звонок" -тар эндерик болган. Авазы, ажылы, Сайрана эндере долгаан болган. Сайрана-биле соолгу катап чугаалашкаш, эжинин библиотекада олурарын чугаалашкаш, ажылынга дээр 1шак артканын коргеш, телевизор коруп чыткаш удуй бергеш, коргунчуг душ коргенинге, Омак ам-даа бузуревээн. Дурген телефонун апкаш Сайраназыннын чанынга маннап келгеш:
-Опеяавыс оол болур! Таксиге кажан-даа олурбас сен!!! Мен ажылче маннаайн эргимнерим! -дээш, Сайраназын ошкапкаш, иштинде опеяазын база чыттап кааш маннап чорупкан.
Сайрана ынчалдыр-ла Омактын " 45" минут ишти коргунчуг душту дужээш, чуну болгаш сагыш-сеткилинге кандыг бергени эрткенин билбейн барган. Соондан " Таксиге олурбас сен! " -дээн созун бодап чыдып калган.
Омак автобуска олурупкаш авазынче долгапкаш:
-Авай, бузуревес сен, кандыг душ дужепкенимни! Эжимни база оглумну кайы-хире уннелей бергенимни билген болзунарза! Силерге шуптунарга ынак мен!!! -дээш, автобуска алгырыптарга, шупту олурган улус корнуп келген.

Хундулуг номчукчуларым!!!
Мээн узун эвес-даа бол, мунгаранчыг болгаш соолу эки чогаалым моон-биле доозулду, номчаанынар дээш улуу-биле четтирдим!!!
Эжинерни уннелеп чорунар! Кажан кижинин чанынга каранайнып, халанайнып чорда, ол улуг аас-кежик!!! Аас-кежиктиг болунар!!!

Автору: ВК (Снежана ДавааД) 11. 07. 17.

⇐ Предыдущая 1 2 3 456 Следующая ⇒