Экономикалық жүйенің типтері мен модельдері

Экономикалық жү йенің типтері мен модельдері

Негізгі белгілері	Т И П Т Е Р
	Мемлекеттік-жоспарлы	Н А Р Ы Қ Т Ы Қ
		XVI – XIX ғ ғ.	Қ азіргі XX-шы ғ асыр
	ә кімшілдік-ә міршілдік	еркін бә секелестік	аралас	Ә леуметтік аралас бағ ытталғ ан
Ө ндірісті қ оғ амдастырудың кө лемі	Қ оғ ам шең берінде	Кә сіпорын шең берінде	Шаруашылық ты бө лшектеп мемлекеттендіру	Шаруашылық ты бө лшектеп мемлекеттендіру
Меншік тү рлерінің басымдырақ болуы.	Мемлекеттік	Жеке индивидуалды	Жеке ұ жымдық мемлекеттікпен	Жеке ұ жымдық мемлекеттікпен
Экономиканы реттеу	Мемлекеттік	Нарық тық ө зін ө зі реттеушілік	Нарық тық жә не мемлекеттік	Нарық тық жә не мемлекеттік
Ә леуметтік экономикалық салдарлары	Тұ рақ ты тауар тапшылығ ы	Ө ндірістің циклдық сипаты. Ә рбір 8-10 жыл сайын болатын экономикалық дағ дарыстар	Экономикағ а мемлекеттің араласуы. Экономикалық дағ дарыстарды ескерту мен бә сең дету бойынша антициклдық шаралар.
Ә леуметтік кепілдіктер	Кү шті мемлекеттік ә леуметтік қ орғ ау, мү лік тепе тең сіздігін жою	Азаматтардың ә леуметтік қ орғ алмауы	Жеке жә не мемлекеттік ә леуметтік сақ тандыру қ орларының қ ұ рылуы	Кү шті ә леуметтік қ орғ ау, мү лік тепе тең сіздігін азайту.

Экономикалық заң дар - адам қ оғ амы дамуының тү рлі сатыларында ө ндіру, айырбас жә не материалдық игіліктерді тұ тыну салаларында қ атынастарды анық тайды. Олар қ оғ амның экономикалық ө мірінің аса маң ызды, тұ рақ ты қ ұ былыстары мен процестерінің байланысын кө рсетеді. Экономикалық заң дар объективті сипатта болады, яғ ни адамдардың еркі мен санасы тә уелсіз туып, ә рекет етеді. Бұ л заң дар белгілі бір экономикалық жағ дайлармен бірге ө згеріп, дамып отырады.

Экономикалық процестер кү рделі жә не сан алуан, бұ лардағ ы тұ рақ тылық пен ө згермешілік тарихи тұ рғ ыдан бір бірімен ұ штасып жатады. Осығ ан сә йкес бұ л процестердің ішкі байланыстары мен тә уелсіздіктерін белгілейтін заң дар да барынша ә ртү рлі жә не ә р типтес болады.

Экономикалық заң дардың табиғ ат заң дарынан ерекшелігі ұ зақ мерзімді емес. Олардың кө пшілігі белгілі бір тарихи кезең де ә рекет етеді де, кейін жаң а экономикалық заң дарғ а орын береді. Экономикалық заң дар мә ң гі емес, олар тарихи сипатта белгілі бір сипатта туып жә не ө згеріп, немесе жойылып кетіп отырады. Экономикалық заң дардың кү шінің жойылуы адамдар санасынан тә уелсіз қ оғ амдағ ы объективті экономикалық хал ахуалдың, процестердің ө згерісімен тікелей байланысты.

Экономикалық заң дар ө здігінен адамдардың шаруашылық қ ызметінен тыс жә не оғ ан байланыссыз жү зеге аспайды. Керісінше, олар тек адамдардың арқ асында ғ ана қ алыптасып, кө рініс алады.

Қ орыта келгенде, қ андайда болсын қ оғ амның экономикалық жү йесін тү сіну ү шін ең алдымен бастапқ ы теориялық ұ ғ ымдарды анық тап алу лазым.

⇐ Предыдущая 123 Следующая ⇒