Бауыржан Момышұлы

Момышұ лы Бауыржан (1910-1982) – екінші дү ниежү зілік соғ ыстың даң қ ты жауынгері, халық қ аһ арманы, қ азақ тың кө рнекті жазушысы. Туғ ан жері-Жамбыл облысының Жуалы ауданындағ ы Кө лбастау мекені.

Бауыржан жеті жылдық мектепті бітіргеннен кейін біраз уақ ыт мұ ғ алім болғ ан. Сонда жү ргенде кезекті ә скери міндетін ө теуге шақ ырылып, онда бір жарым жыл жү ріп, запастағ ы командир атағ ын алады. Туғ ан ауылына қ айтып оралғ ан соң, ол біраз жыл қ аржы мекемесінде қ ызмет істейді. Содан қ айтадан Қ ызыл Армия қ атарына шақ ырылып, тү рлі ә скери бө лімдерде взвод, рота, командирі болады.

1941 ж. Ұ лы Отан соғ ысы басталысымен, Бауыржан даң қ ты генерал-майор И. В. Панфиловтың басшылығ ымен Алматы маң ында жаң адан жасақ талғ ан 316 атқ ыштар дивизиясының қ ұ рамында майданғ а аттанады, батальон, полк командирі қ ызметтерін атқ арады. Соғ ыстың соң ғ ы жылдарында гвардиялық дивизияны басқ арады.

1941 жылғ ы кү згі, қ ысқ ы кескілескен шайқ астар кезінде ө з батальонын 27 рет шабуылғ а бастап шық ты. 5 рет қ оршауды бұ зып, негізгі жауынгерлік қ ұ рамымен аман-есен дивизиясына қ осылды. Жауынгерлік іс-қ имылдарғ а қ атысты ұ рыстан шығ у, шегініс жасау тә сілдерінің арнайы тарау болып ә скери жарғ ығ а енуі, тактикада «ошақ ты» жә не «икемді қ орғ аныс» ұ ғ ымдарының қ алыптасуы Бауыржан Момышұ лының осындай тә жірибелерінің жиынтығ ы болып табылады. Оның қ олбасшы, терең ойлай білетін ә скери мамаң ретіндегі таланты соғ ыста полк, дивизия басқ арғ ан жылдары кең інен ашылды.

Бауыржан Момышұ лы жау шептеріне ішкерлей еніп ұ рыс жү ргізу теориясын соғ ыс тә жірибесінде алғ аш қ олданушылардың жә не оны дамытушылардың бірі болды.

Бауыржан Момышұ лы - ә кери педагогика мен ә скери психологияны байытушы бағ а жетпес мұ ра қ алдырғ ан дара тұ лғ а. Оның атақ, даң қ ы, батырлығ ы А. Бектің «Волоколамск тас жолы» атты кітабында суреттелді. Кітап неміс, чех, еврей, ағ ылшын, француз, т. б. шет ел тілдеріне аударылды.

Момышұ лы, Бауыржан (1910-1982) - екінші дү ниежү зілік соғ ыстың даң қ ты жауынгері, халық қ аһ арманы, қ азақ тың кө рнекті жазушысы.
Туғ ан жері Жамбыл облысының Жуалы ауданындағ ы Кө лбастау мекені.
Бауыржан жеті жылдық мектепті бітіргеннен кейін біраз уақ ыт мұ ғ алім болғ ан. Сонда жү ргенде кезекті ә скери міндетін ө теуге шақ ырылып, онда бір жарым жыл жү ріп, запастағ ы командир атағ ын алады. Туғ ан ауылына қ айтып оралғ ан соң, ол біраз жыл қ аржы мекемесінде қ ызмет істейді. Содан қ айтадан Қ ызыл Армия қ атарына шақ ырылып, тү рлі ә скери бө лімдерде взвод, рота командирі болады.
1941 жылы Екінші дү ниежү зілік соғ ыс басталысымен, Бауыржан даң қ ты генерал майор И. В. Панфиловтың басшылығ ымен Алматы маң ында жаң адан жасақ талғ ан 316 атқ ыштар дивизиясының қ ұ рамында майданғ а аттанады, батальон, полк командирі қ ызметтерін атқ арады. Соғ ыстың соң ғ ы жылдарында гвардиялық дивизияны басқ арады. Соғ ыс кезіндегі жеке басының қ аһ армандық ерлігімен жә не ұ рыс жү ргізудегі ә скери шеберлігімен ерекше кө зге тү седі. Бірнеше ре тжау қ оршауынан жауынгерлерін аман сау алып шығ ады. Москва тү біндегі шайқ астағ ы ерлігі сол кездің ө зінде Одақ кө леміне аң ыз болып жайылады. Бауыржанның осындай ерлігі жө нінде белгілі орыс жазушысы А. Бек «Волоколамское шоссе» (қ азақ шасы «Арпалыс») повесін жазды. Бұ л шығ арма кейін бірнеше тілге аударылады.
Соғ ыстан кейін Бауыржан Совет Армиясы Бас штабының Жоғ ары ә скери академиясын бітіреді. Ә скери педагогикалық жұ мыспен айналысып, Совет Армиясы ә скери академиясында сабақ береді. 1956 жылы полковник атағ ымен отставкағ а шық қ ан Бауыржан біржола шығ армашылық жұ мыспен айналысады. Ол қ азақ жә не орыс тілдерінде бірдей жазып, ө з ө мірінде кө рген білгендерін арқ ау етеді. Оның қ аламынан туғ ан, ө мір шындығ ын арқ ау еткен тамаша романы мен ә ң гіме, повестері қ алың оқ ушының іздеп оқ итын шығ армаларына айналады. Олар бірнеше қ айтара басылып шығ ады.
Бауыржан бірнеше орден, медальдермен наградталады, Кең естер Одағ ының батыры атағ ын алды. Алайда халық тың ө зі «батырым» деп танып, ардақ тағ ан қ аһ арман ұ лына бұ л атақ Отан соғ ысы біткеннен кейін жарты ғ асырдай уақ ыт ө ткенде барып берілген болатын. Ел тә уелсіздік алғ аннан кейін Қ азақ стан Республикасының тұ ң ғ ыш Президенті Н. Назарбаевтың жарлығ ымен оғ ан «Халық қ аһ арманы» деген атақ берілді.

⇐ Предыдущая 123 4 Следующая ⇒