Стандартты ОЖ файлды қатынау және баспа қызметіне кіреді.

Файлды қ ызмет. Файлды қ ызметтің міндеті басқ а ДК –ге файлды оқ уғ а, ө згертуге немесе қ ұ руғ а мү мкіншілік жасау. Кейде кө птеген компьютерлер бір файлмен жұ мыс істегенде олар бір — біріне кедергі жасауы мү мкін, сондық тан оларғ а тек оқ уғ а мү мкіншілік беру қ ажет. Ал ол ү шін файлды қ ызмет қ атынау қ ұ қ ығ ын шектеу механизмін қ олданады. Windows XP – де клиент қ атынау ү шін шексіз каталогты (папканы) қ олдануғ а болады. Ә рбір каталогтың файлды қ ызметтің конфигурациясы анық тайтын аты болады жә не оны ресурс деп атайды.

Ә р ресурс ү шін қ атынау режимі анық талуы мү мкін:

тек оқ у – ақ паратты оқ у, бірақ ө згертуге болмайды.
толық еркін қ атынау – ақ паратты оқ уғ а, ө згертуге болады.
пароль арқ ылы қ атынау – белгілі ресурспен жұ мыс істеу ү шін пароль білу қ ажет.

Баспа қ ызметі. Кейде барлық компьютерге принтер қ ою мү мкін емес. Осы жағ дайда бір компьютерге принтер қ ойылады да басқ а компьютерлерге баспадан шығ у ү шін қ ызмет атқ арады. Бұ ндай жағ дайды біз ә сіресе компьютер сыныптарында қ олданып жү рміз.

5. Ауқ ымды компьютерлік желі.

Ауқ ымды желінің жергілікті желіден айырмашылығ ы жергілікті желімен қ оса ө те алыс (жер шарының кез келген нү ктесінде) орналасқ ан компьютермен жұ мыс істеуге болады.

Ауқ ымды компьютерлік желі логикалық ү ш компонеттен тұ рады:

Қ олданушылардың жұ мыс орны (жә й компьютерлер);
Серверлер, ә р тү рлі қ ызмет атқ аратын (кү шті компьютерлер);
Мә ліметтерді беру желілері.

Ауқ ымды компьютерлік желі ә р тү рлі хаттамалармен жұ мыс істей алады. Кә зіргі уақ ытта ТСР/ІР хаттамасымен жұ мыс істейтін, ауқ ымды желі – Интернет (Internet) баршағ а белгілі.

Енді оның тарихына қ ысқ аша тоқ талайық.

DARPA атты американ мекемесі 1966 жылы телекоммуникациялық желілердің жобасын ұ сынды. Онда компьютерлерді бір-бірімен ө те ү лкен қ ашық тық тар арқ ылы біріктіріп, орналастырылды. Жү здеген мамандардың жұ мыстарының нә тижесінде 1969 жылы алғ ашқ ы аймақ тық ARPANet компьютерлік желісі пайда болды. Ол ә скери мақ сатта пайдаланылды жә не онда қ ашық тық та орналасқ ан компьютерлерге тү рлі программаларды жіберу, электрондық хабарламаларды жіберу жә не жү йеге ену қ ұ қ ық тарын қ олданушы жү зеге асыра алады.

Ал, 70-жылдары ARPANet принципі басқ а аймақ тарда орналасқ ан компьютерлік желіліер енгізілді. Бұ ның жалғ асы, яғ ни 80 – жылдары Интернеттің пайда болуына ә келіп соқ ты. Онда жұ мыстың жалпы протоколдары қ амтамасыз етілді.

Бү кілә лемдік желінің даму тарихын 4 кезең ге бө леміз:

І кезең (1969-1983 жж. ) Бұ л кезең де ARPAInternet желісі пайда болды. Ол ә скери жә не ғ ылыми салаларғ а пайдаланылды. Бірақ оның деренктерді жіберу каналының дамуы ө те ә лсіз болды. Сондық тан жоғ ары бағ алы компьютерлермен жұ мыс жасау қ иындық келтірді.

ІІ кезең (1983-1989 жж. ) Мұ нда ARPANet 185 компьютердің орталығ ына айналды. Ол орталық тар АҚ Ш-да, Англияда жә не Норвегияда орналасқ ан. Желілір бойынша деректерді жіберу телефондық каналдар немесе байланысты спутниктік каналдары арқ ылы жү зеге асты. Сонымен, бұ л кезең де жұ мыс протоколдары жетілдірілді.

ІІІ кезең (1989-1994 жж. ) Бұ л кезең WWW қ ызметінің пайда болуымен байланысты. Деректерді жіберу мен қ арым-қ атынас басқ а кезең дермен салыстырғ анда анағ ұ рлым ық шамдала бастады. Ал 1986 жылы бү кілә лемдік компьютерлік желі Интернеттің пайда болуы деп жарияланды. Аталғ ан жаң алық қ а байланысты 1991 жылы ARPANet біртұ тас желі ретінде қ олданылмайтын болмайды. 90 жылдардың орта шенінде видеоконференция пайда болды. Ақ параттарды дыбыс арқ ылы жеткізуде оның мү мкіндігін пайдалануғ а болады. Бұ л кезең WWW интерактивтік қ ызметі арқ ылы қ арым-қ атынастар тиімді болды жә не Интернетке қ осылғ ан қ олданушылар саны тез ө сті.

ІV кезең (1994-1996 жж) Бұ л кезең қ олданушылар арасындағ ы қ арым-қ атынас тә сілін арттырумен сипатталады. Мұ нда кө пө лшемді интерактивтік модель VRML пайда болды.

Ү шінші жә не тө ртінші кезең дер аралығ ында Ресейде Интернет желісі қ олданыла бастады. Ресейде 1990 жылы «Совам Телепорт» компаниясы электрондық хабарларды жеткізу (off line) мү мкіндігімен шектелген бү кілә лемдік желіге ену кезең басталды. Ал 1994 жылы хабарларды ө ң деу, жіберу жә не қ абылдап алу процестерін қ амтамасыз ететін on line режимі пайда болды.

Интернет желісін сипаттау ү шін оны телефон жү йесімен салыстыру қ алыптасқ ан. Жалғ ыз телефон компаниясы болмайтыны сияқ ты Интернет компаниясы да тек біреу емес. Дү ниежү зілік немесе мемлекеттік телефон жү йесінің иесі кім? Ешкім де емес. Ә рине, оның бө ліктерін біреулер иеленеді, бірақ жү йеге толық ешкім ие емес, бұ л жү йе ө зара келісімарқ ылы ортақ пайдалануғ а арналағ ан. Дү ниежү зіндегі ірі телефон компаниялары бірігіп, «телефон жү йесі» қ алай пайдаланатыны жө нінде келісіп отырады, яғ ни ә р елдің кодын, тө лейтін ақ шасын, мұ хитаралық кабел қ ұ нын — кімдер, қ алай бө лісіп кө теретінін жә не де ә р елдің телефон жү йесінің қ осылу техникалық мә селелерін бірігіп анық тап отырады. Интернет желісі де дә л осы телефон жү йесі тә різді басқ арылады.

Интернетті пайдаланудың нақ ты себептері ө те кө п. Мысалы: сіздің Бурабайғ а барып дем алғ ың ыз келіп отыр, сол жердегі аквалагпен жү зуге ың ғ айлы орын туралы білгің із келеді дейік. Олай болса, «scuba» (акваланг) жаң алық тар тобын қ арап шығ у керек, мү мкін сонда демалғ ан біреу мә лімет берген болар, ә йтпесе сұ рағ ың ызды сонда енгізіп кү тің із. Біреу сізге жауап беріп қ алар (ү лкен ық тималдық пен жауап алатының ызғ а сенгіміз келеді). Интернеттің бар мү мкіндігін, онда жиналғ ан мә ліметтерді де тү гел айтып беру қ иын. Оның ү стіне кү нбе-кү н оғ ан жаң а мә ліметтер келіп тү сіп жатады.

1990 жылдан бері интернет ө з кө лемін жыл сайын екі есе арттырып отыр. Қ азіргі кезде желлер коммерциялық негізде жұ мыс істейді, бірақ оны халық аралық ISOC (Internet Society) қ оғ амдық ұ йымы бақ ылайды. Интернет қ ұ рамына кіретін ә р тү рлі компьютерлердің бір – бірімен ү йлесімді тү рде байланысып, ө зара мә лімет алмасуы ТСР/ІР хаттамалары кө мегімен жү ргізіледі. (Интернеттің шығ у тарихын айту қ ажет)

Интернет жү йесі аппараттық жә не бағ дарламалық жабдық тамалардың кө мегімен электрондық пошта жұ мысын ұ йымдастырып, электрондық хабарландырулар, жарнамалар беру, телеконференциялар ө ткізу тә різді ә р тү рлі ақ параттық қ ызмет тү рлерін кө рсетеді.

Интернеттен басқ ада ауқ ымды желілер бар:

Fidonet — эксперименталь желі, қ олданушы – энтузиасттар қ ұ рғ ан;
Ү лкен компаниялардың корпаративті желісі, мысалғ а SCN (Siemens Corporate Network)

6. Интернетпен байланыста физикалық принципі.

Тікелей ауқ ымды желімен байланыс ө те қ ымбат, сондық тан компьютерлер Интернетпен интернет – провайдер арқ ылы байланысады.

Интернет – провайдер – бұ л компьютерлік торап (узел), клиент компьютерлерді ә р тү рлі байланыс тізбегін қ олданып Интерентпен қ осуғ а мү мкіншілік жасайды.

Сондық тан клиент компьютерде Интернетпен жұ мыс істеу ү шін байланыс тізбегімен қ осатын жабдық болса болғ аны.

Кез келген компьютерді Интернетке қ осып, электронды поштаның, бү кілә лемдік ө рмектордың немесе басқ а да желі қ ызмет тү рлерінің тұ тынушысы болып тіркеуді желі

қ ызметін ұ йымдастырушылар – провайдерлер орындайды. Олар ірі қ алаларда, жердің жасанды серігі кө мегімен байланыс жә не желілі байланыс тораптарында орналасқ ан. Қ азір Қ азақ станда 20 – дан астам операторлар интернет провайдер қ ызметін орындауда. Олардың ірілеріне «Нұ рсат», «Қ азақ телеком», «Алтел» жә не «СА телеком» жатады.

Провайдермен қ осу ү шін тө мендегідей байланыс тү рлері болады:

Модем арқ ылы байланыс.

Модемдер жай телефон арналары арқ ылы Интернетке қ осылып, онымен мә лімет алмасу мү мкіндігін береді. «Модем» деген сө з осы қ ұ рылғ ының қ ызметіне байланысты шық қ ан, ол «модулятор/демодулятор» сө здерінің қ ысқ аша тү рі. Модем дербес компьютерден шық қ ан цифрлық сигналдарды жалпы телефон арналары арқ ылы тасымалданатын аналогтық сигналдарғ а тү рлендіреді. Ал екінші модем қ абылданғ ан сигналдарды қ айтадан цифрлық формағ а ауыстырады.

Модеммен жабдық талғ ан кез келген компьютер иесі телефон арқ ылы провайдермен байланысып, интернет жү йесі қ ызметін пайдалана алады.

Қ арапайым модемге қ арағ анда ADSL модемі сигнал қ ұ рмайды, бірден телефон тізбегі арқ ылы сан тү рінде береді. Бұ л модемнің тағ ы бір ө згешілігі Интернетпен байланыста телефон бос болады. ADSL — байланыстың теориялық жылдамдығ ы(провайдерден қ олданушығ а дейін) 7 Мбайт/с (ал шын мә нінде 1 Мбайт/с).

Аумақ тық (кампусты) жергілікті желі – Global Ethernet. А умақ тық (кампусты) жергілікті желі Интернетті шлюз арқ ылы байланысады. Ә р тү рлі желілерді тү йістіруді шлюз деп атайды. Шлюздер бір желіден қ абылданғ ан деректер форматын басқ а желідегі деректер форматына тү рлендіреді.

Корпаративті желі иелері, Интернетке байланыстың кең мү мкіндігін қ олдану мақ сатында қ осылады. Бұ л жағ дайда корпаративті желіге рұ қ сат етілмеген сырттан қ осылудан қ орғ ау мә селесі туындайды. Осындайда шлюздік компьютер желі ә кімдігі рұ қ сат берген ақ паратты ғ ана ө ткізуді қ амтамасыз ететін бранмауэр рө лін атқ арады.

⇐ Предыдущая 123 Следующая ⇒