Хелпикс

Главная

Контакты

Случайная статья



3.2 Ұсынылған технологиялар мен машиналар кешенін пайдаланудың экономикалық тиімділігі

⇐ ПредыдущаяСтр 9 из 10Следующая ⇒


Ө сімдік шаруашылығ ында технологиялар мен машиналар жү йесінің тиімділігінің негізгі кө рсеткіштерінің бірі болып ә рбір операция бойынша агрегаттың сағ аттық жұ мысына жә не барлық жұ мыс кө леміне тура пайдалану шығ ындары болып табылады. Бұ л кө рсеткіштер негізінде операцияларды орындауғ а қ ай агрегат тиімді екенін, механикаландырылғ ан жұ мыстардың ө зіндік қ ұ нын, сонымен қ атар дақ ылдың ө зіндік қ ұ нын анық тауғ а болады. Бұ л ә діс басқ а ә дістермен салыстырғ анда қ азіргі кезде дә лірек нә тиже береді. Аталғ ан кө рсеткіштерді есептей білу ә рбір фермерге, шаруа қ ожасына, агроө ндірістің кез келген маманына ө те қ ажет.

 

Жұ мыс бірлігіне жә не барлық жұ мыс кө леміне тікелей пайдалану шығ ындары келесі ө рнекпен анық талады:

 

+ Sқ , тг/га (3. 10)

 

S= 752, 24 +360+1103, 7 +385, 03+235=2835, 97мың. тг

 

мұ нда Sеа- механизатор мен кө мекші жұ мыскерлердің ең бек ақ ысы, тг;

Sа– агрегат қ ұ рамындағ ы тракторғ а, тіркемеге жә не машиналарғ а

жиынтық амортизациялық шығ ын, тг;

Sжтқ –агрегаттың ағ ымдық жө ндеуі мен техникалық кү тіміне

шығ ындар жиынтығ ы, тг;

Sжжм– жанар-жағ армайғ а кететін шығ ындар, тг;

 Sқ - қ осымша материалдарғ а шығ ын, тг.

 

Механизаторлар мен кө мекші жұ мысшылардың ең бекақ ы мө лшері айлық есептік кө рсеткіш кө леміне (Зеа-біркелкі тарифтік жү йе бойынша 1 разрядтағ ы жұ мысқ а ең бек ақ ы есептеулерде 10268 деп қ абылданғ ан), сондай-ақ нақ ты жұ мыстың разряды бойынша (Қ осымша И) тарифтік коэффициентке (Кт) тә уелді. Жұ мыскерлердің мамандығ ы бойынша ең бек ақ ыны реттеу ө ндірістік жә не технологиялық жұ мыстардың тү рлері бойынша ставканы кө термелеу крэффициентін (Пк) қ олдану жолымен орындалады. Тракторист-машинистің бұ л коэффициент мө лшері Пк=1, 97, ал егіншіліктегі қ ол жұ мыстары ү шін Пк=1, 42.

 

Сағ аттық тарифтік ставка келесі ө рнек бойынша есептеледі:

 

Sеа=(Кт*Пк*Зр/Мф)Кк Кес, тг/сағ (3. 11)

 

Sеа = (1. 15*1. 97*14952/173. 1)*1, 4*1, 315=360, 26

 

Sеа = (1. 24*1. 97*14952/173. 1)*1, 4*1, 315=388, 46

 

Sеа = (1. 33*1. 97*14952/173. 1)*1, 4*1, 315=416, 65

 

                      Sеа = (1. 43*1. 97*14952/173. 1)*1, 4*1, 315=447, 98

 

Sеа = (1. 54*1. 97*14952/173. 1)*1, 4*1, 315=482, 44

 

               Sеа = (1. 0*1. 42*14952/173. 1)*1, 26*1, 315=203, 23

 

 Sеа = (1. 07*1. 42*14952/173. 1)*1, 26*1, 315=217, 46

 

Sеа = (1. 05*1. 42*14952/173. 1)*1, 26*1, 315=213, 39

 

Sеа = (1. 24*1. 42*14952/173. 1)*1, 26*1, 315=252, 00

 

мұ нда Кт- тарифтік коэффициент;

Пк - жұ мыстың тү ріне байланысты ставканы кө термелеу

коэффициенті;

Зеа-1 разряд бойынша жұ мысқ а ең бекақ ы, (Зеа=10268тг);

Мф- жұ мыс уақ ытының айлық қ оры, сағ. (Мф=173, 1);

Кк- қ осымша тө лемдерді ескеретін коэффициент

(механизатор ү шін Кк=1, 4, кө мекші жұ мыскерлер ү шін

Кк=1, 26);

Кес-ең бекақ ы, ә леуметтік сақ тандыруын ескеретін

коэффициент (Ксә =1, 315).

 

Немесе, егер нормағ а ең бек ақ ы белгілі болса, онда агрегаттың 1 сағ жұ мысына шығ ыны келесі ө рнекпен анық талады:

 

Бұ л жобада ең бек ақ ығ а шығ ын 3. 11 ө рнекпен разрядтары бойынша тракторист-машинистің жә не кө мекші жұ мыскерлердің сағ аттық ең бек ақ ыларының есептелген нә тижесі  3. 3 кестеге толтырылып тура пайдалану шығ ынды есептегенде қ олданылады.

 

3. 3 кесте- Қ осымша тө лемдерді ескергенде тарифтік ставкалар мә ні

 

Мамандық тар тү рлері Жұ мыс разряды Мамандық тар бойынша тө лемді жоғ арылату коэффициенті, Пк Тарифтік коэффициент, Кт 1 разряд бойынша ең бек ақ ы, Зеа Кқ Кес Тарифтік ставка, тг/сағ

Тракторист-машинист

 1, 97 1, 15 1, 4 1, 315 360, 26
1, 97 1, 24 1, 4 1, 315 388, 46
1, 97 1, 33 1, 4 1, 315 416, 65
1, 97 1, 43 1, 4 1, 315 447, 98
1, 97 1, 54 1, 4 1, 315 482, 44

Кө мекші жұ мысшылар

 1, 42 1, 0 1, 26 1, 315 203, 23
1, 42 1, 07 1, 26 1, 315 217, 46
1, 42 1, 05 1, 26 1, 315 213, 39
1, 42 1, 24 1, 26 1, 315 252, 00

 

Агрегаттың 1 сағ аттағ ы жұ мысына амортизациялық шығ ын келесі ө рнек арқ ылы есептеледі:

 

Sеасағ = ; тг/са (3. 12)

 

мұ нда Бт Бм Бсц-сә йкес трактордың, машиналардың жә не тіркеменің

баланстық (қ алдық ) қ ұ ндары, тг;

арт, акт- трактордың реновациясына жә не кү рделі жө ндеуіне

жарна мө лшері, % (Қ осымша С);

арм, арсц-машиналарғ а жә не тіркемеге реновациясына жарна, %;

nм- агрегаттағ ы машиналар саны, дана;

Тгт Тгсц Тгм-сә йкес трактордың, тіркеменің жә не машинаның

жыл ішінде жү ктелу нормативі, сағ (Қ осымша Л).

 

Жұ мыс бірлігіне:

 

Sеа га= S еасағ /Wсағ , тең ге (3. 13)

 

мұ ндағ ы Wң – агрегаттың сағ аттық ө німділігі, га.

 

Барлық жұ мыс кө леміне:

 

Sеа= Sасағ * U, тең ге (3. 14 )

 

Ағ ымдық жө ндеуге жә не техникалық қ амтуғ а кететін қ аражат мө лшері келесі ө рнек арқ ылы анық талады:

 

Sжтқ сағ = ; тг/сағ (3. 15)

 

мұ нда атқ т, аажт - трактордың техникалық қ амтуына жә не

ағ ымдық жө ндеуіне жарналар, %;

ажтқ сц, ажтқ м - тіркеменің жә не машинаның техникалық

қ амтуына жә не ағ ымдағ ы жө ндеуіне жарна, %.

 

Трактордың жә не ауыл шаруашылық машиналарының техникалық қ амтуына, амортизациясына жә не ағ ымдық жө ндеуіне кететін шығ ындар 2. 4 кестеге толтырылады.

 

Жанар-жағ армай материалдарына барлық шығ ын келесі ө рнек бойынша анық талады:

Sжм= Qжм * Цжм; тг (3. 16)

 

Дизель отыны Sжм= 2, 379*135 =321, 16 мың тг

Дизель майы Sжм= 0, 093*650=60, 45мың тг

Индустриалдық май Sжм= 0, 004*400=0, 16 мың тг

Литол Sжм= 0, 0007*340=0, 238 мың тг

Трансмиссиялық май Sжм= 0, 007*350=2, 45 мың тг

Бензин Sжм=0, 0064*90=0, 576 мың тг

 

Sжм= 321, 16 +60, 45+0, 16 +0, 238 +2, 45+0, 576 = 385, 034 мың тг

 

 

мұ нда ∑ Qжм- жанар-жағ армай шығ ындары (1. 5 кесте бойынша), кг;

Цжм - материалдарының нарық тық бағ асы, тг/кг.

 

Бір сағ ат жұ мыс ү шін:

Sжмсағ =qга* Цжм * Wсағ , тең ге/сағ (3. 17)

 

мұ ндағ ы qга – жанар май жұ мсау нормасы, кг/га;

Бұ л ө рнек бойынша жанар жә не жағ армайларғ а шығ ындар тү рлеріне қ арай жеке-жеке есептеліп, сосын барып біріктіріледі, себебі ә р материалдың қ ұ ны ә ртү рлі.

Қ осымша материалдарғ а (байлам жіптері, сымдар, қ аптар жә не т. б. ) шығ ын (Sk), операция бойынша олардың нақ ты қ ажеттігі жә не бағ асына сә йкес қ абылданады.

Технологиялық карталарларда қ олданылатын жеке машиналар бойынша тура пайдалану шығ ындары есебі нә тижесі 2. 4 кестеде, ал агрегаттар бойынша есептеу нә тижелері 2. 5 кестеде келтіріледі. Тракторист-машинистер мен кө мекші жұ мысшылардың ең бекақ ыларына шығ ындарды есептеу ү шін технологиялық карталардан жұ мыстар разрядтары бойынша ең бек шығ ындары алынып олар есептіп тарифтік ставкасына кө бейтіледі.

Дақ ылдар бойынша есептеулер 2. 6 кестеде келтіріледі. Мұ нда тұ қ ымдарды дә рілеу, оларды артып-тү сіру жә не жылыту операцияларына шығ ындар есептеліп бұ л кестеге қ осылмайды, себебі бұ л шығ ындар жалпы тұ қ ымның қ ұ нына кіреді.

Айналымдағ ы материалдарғ а (тұ қ ым, тың айтқ ыш, химикаттар жә не т. б. ) шығ ындар мө лшері олардың технологиялық карталардағ ы қ ажеттіліктеріне байланысты жә не нарық тық бағ асына сә йкес есептеліп 2. 7 кестеге толтырылады. .

 

Ө ндірістің жалпы шығ ындары мына ө рнек бойынша анық талады:

 

Sжалпы =Sтпш + Sайн (3. 18)

 

Sжалпы = 360 +1080+11, 7 +12 = 1463, 7мың. тг

 

мұ нда Sтпш -дақ ыл бойынша тура пайдалану шығ ындары, мың. тг(2. 6

кестеден);

Sайн -тұ қ ымғ а, гербицидке, тың айтқ ышқ а шығ ындар, мың тг (2. 7

кестеден)

Бір шарты эталондық гектар механикаландырылғ ан жұ мыстың ө зіндік қ ұ ны келесі ө рнек бойынша есептеледі:

 

 

Сш. эт. га = Sтпш /Ώ мех, тг/ш. эт. га (3. 19)

 

Сш. эт. га = 2835, 97/6, 11=464, 15 мың тг.

 

мұ нда Ώ мех, -ш. эт. га ө лшеміндегі жұ мыс кө лемі, (тех. картадан).

 

1 тонна дақ ылдың ө зіндік қ ұ ны келесі ө рнек бойынша анық талады:

 

Сд1= Sжалпы/ Qв (3. 20)

 

Сд1=2835, 97/90 = 31, 5 мың тг

 

мұ нда Qв-технологиялық карта бойынша дақ ылдың жалпы тү сімі, т.

 

 

Жоғ арыдағ ы барлық есептеулер нә тижесі 3. 8 кестеге толтырылады.

 

3. 4 кесте- Машиналардың амортизациясына, жө ндеуге жә не техникалық қ амтуына шығ ындарды есептеу нә тижесі

 

Машиналар атауы

 

 

Маркасы

Баланыстық қ ұ ны,

мың. тг

Жылдық жү ктелуі,

сағ ат

Амортизацияғ а

шығ ындар

ТҚ жә не

жө ндеуге

шығ ындар

ТҚ, жө ндеуге амортизацияғ а шығ ын, мың тг

1 сағ ат жұ мысқ а шығ ын, мың тг.

% мың тг % мың тг

Тракт орлар

 К-701 0, 55
МТЗ-80 0, 43

ГАЗ-53

 0, 06

Комбайн

 Енесей-1200 12, 5 4, 43
СК-5 НИВА 12, 5 112, 5 157, 5 1, 21
Культиватор КПШ-11 14, 2 256, 7 9, 17
Соқ а ПЛП-8-35 1, 50
Терең қ опсытқ ыш ПГ-3-5 0, 48
Сепкіштер СЗС-12 12, 5 8, 75 3, 5 12, 25 0, 10
Тырмалар БМШ-20 12, 5 11, 25 4, 5 15, 75 0, 16
Қ ар тоқ татқ ыштар СВШ-10 12, 5 31, 25 12, 5 43, 75 0, 15
Тұ қ ым салғ ыш ЗАУ-3 2 12, 5 1, 08
Бү ріккіш ОП-2000-2 12, 5 106, 42, 5 148, 75 1, 24
Су тасығ ыш АЦ-4, 2-53 0, 68
Сырма ВНК-11 12, 5 88, 75 35, 5 124, 25 1, 24
Ерітінді дайындау АПЖ-12 2 12, 5 118, 47, 5 166, 25 1, 39
Тың айтқ ыш дай. арн. машина АИР-20 2 0, 74
Тиегіш ПФ-05 12, 5 56, 25 22, 5 78, 75 0, 26
  ПЭА-1, 0   12, 5 108, 75 43, 5 152, 25 1, 02
  ОЗТП-8-5 12, 5 18, 75 7, 5 26, 25 0, 22

              

          

Бұ л кестеде ауылшаруашылық машиналардың амортизациясына, жө ндеуге жә не техникалық қ амтуына шығ ындарды есептеу нә тижесі кө рсетілген. Есепке алынғ ан техникаларды технологиялық картағ а негізделіп жасалды.

            

      3. 5 кесте- Агрегаттар бойынша амортизациялық, жө ндеуге жә не техникалық қ амтуғ а шығ ындар есебі, мың тг

 

Агрегаттар   Тракторбойынша АШМбойынша Жалпы агрегат қ а амортизация ғ а ТҚ, жө ндеуге шығ ын 1сағ ат жұ мысқ а ең бек ақ ы   Агр. 1 сағ аттағ ы ө німділігі, га/сағ Жанармайсызшығ ын барлығ ы, мың тг 1 га шығ ын Жанар-жағ армайғ а шығ ын 1га жалпы шығ ын
К-701+СВШ-10 0, 55 0, 15 0, 69 0, 45 1, 14 0, 13 0, 48 0, 6
К-701+БМШ-20 0, 55 0, 16 0, 70 0, 45 1, 15 0, 08 0, 37 0, 45
ГАЗ-53+АЦ-4, 2-53 0, 06 0, 68 0, 73 0, 45 2, 74 1, 18 0, 43 0, 27 0, 70
МТЗ-80+АПЖ-12 2 0, 43 1, 39 1, 81 0, 45 6, 86 2, 26 0, 33 0, 14 0, 47
МТЗ-80+ОП-2000 2 0, 43 1, 24 1, 67 0, 45 12, 86 2, 12 0, 16 0, 08 0, 24
К-701+КПШ-11 0, 55 9, 17 9, 71 0, 45 8, 00 10, 16 1, 27 0, 54 1, 81
МТЗ-80+ПЭА-1, 0 0, 43 1, 02 1, 44 0, 45 15, 00 1, 89 0, 13 0, 11 0, 23
МТЗ-80+АИР-20 2 0, 43 0, 74 1, 16 0, 45 15, 00 1, 61 0, 11 0, 11 0, 22
ГАЗ-53+ЗАУ-3 0, 06 1, 08 1, 13 0, 45 23, 00 1, 58 0, 07 0, 27 0, 34
К-701+СЗС-12 0, 55 0, 10 0, 64 0, 45 6, 00 1, 09 0, 18 0, 72 0, 90
К-701+ПЛП-8-35 0, 55 1, 50 2, 05 0, 45 1, 80 2, 50 1, 39 2, 39 3, 78
ЕНЕСЕЙ-1200 4, 43 0, 11 4, 54 0, 45 2, 21 4, 99 2, 25 0, 28 2, 54
СК-5 НИВА 1, 21 0, 11 1, 32 0, 45 2, 23 1, 77 0, 79 0, 28 1, 08
К-701+ВНК-11 0, 55 1, 24 1, 79 0, 45 37, 00 2, 24 0, 06 0, 15 0, 21
  МТЗ-80+ПФ-05 0, 43 0, 26 0, 69 0, 45 8, 71 1, 14 0, 13 0, 16 0, 2
  К-701+ОЗТП8-5 0, 55 0, 22 0, 76 0, 45 8, 71 1, 21 0, 14 1, 06 1, 20
К-701+ПГ-3-5 0, 55 0, 48 1, 03 0, 45 3, 20 1, 48 0, 46 1, 76   2, 22
ЗАВ-50 0, 06   0, 06 0, 45 17, 50 0, 51 0, 03 0, 27 0, 30
  ГАЗ-53 0, 17   0, 17 0, 45 13, 71        

 

      Бұ л кестеде агрегаттар бойынша амортизациялық, жө ндеуге жә не техникалық қ амтуғ а кеткен шығ ындар есебі кө рсетілген.

 

3. 6 кесте- Операциялар бойынша дақ ыл ө ндіруге жә не сү рі ө ң деуге тура пайдалану шығ ын есептеу нә тижесі

 

  Жұ мыстар атауы Жұ мыс кө лемі, га; т; т/м2 1га-ғ а шығ ын, мың тг Барлық жұ мыс кө леміне, мың тг
Бірінші қ ар тоқ тату

 

Екінші қ ар тоқ тату

 

Ерте кө ктемгі тырмалау

 

Гербицид сұ йығ ын дайындау ү шін су тасу

 

Гербицид сұ йығ ын дайындау

 

Топырақ қ а гербицид енгізу

 

Гербицид сің іру

 

Себер алдында ө ндеу

 

Ұ нтақ тағ ышқ а минералдық тың айтқ ыш арту

 

Минералдық тың айтқ ышты ұ сақ тап, ерітіп тасымалдау қ ұ рылғ ығ а арту

Минералдық тың айтқ ышты тасымалдау жә не сепкіштерге арту

Тұ қ ымды тасымалдау, сепкішке арту

 

Себу

 

Гербицид сұ йығ ын дайындау ү шін су тасу

 

Гербицид сұ йығ ын дайындау

 

Гербицид бү рку

 

Таң ап маң айын жырту

 

Танапты шабу

 

Дестеге шабу

 

Дестеге бастыру

 

Тікелей ору

 

Бидайды қ ырманғ а тасымалдау

 

Сабанды танап шетіне сыру

 

Сабанды тасу қ ұ ралына арту

 

Сабанды шө п қ оймасына тасу

 

Шө п қ оймасына сабанды маялау

 

Қ ара сұ лы тұ қ ымын сің іру

 

Беткей қ опсыту

 

Терең қ опсыту

 

 

Дақ ыл бойынша барлығ ы

 

 

7, 2

0, 6

0, 6

29, 4

 

0, 60

0, 60

0, 45

0, 70

0, 47

0, 24

0, 45

1, 81

0, 34

 

0, 23

 

0, 90

0, 34

0, 90

0, 70

0, 47

0, 24

3, 78

2, 54

1, 08

2, 54

1, 08

0, 30

0, 21

0, 29

1, 20

0, 29

0, 45

1, 81

2, 22

 

28, 29
 

 

36, 28

36, 28

27, 07

12, 64

8, 52

14, 43

27, 07

80, 18

1, 41

 

1, 29

 

5, 76

6, 91

53, 90

2, 11

1, 42

0, 72

2, 27

1, 52

74, 42

32, 23

75, 94

26, 35

9, 48

13, 10

53, 92

13, 10

27, 07

40, 09

66, 77

 

752, 24

 

 

 

Бұ л кестеде операциялар бойынша арпа дақ ыл ө ндіруге тура пайдалану шығ ынын есептеу нә тижесі кө рсетілген. Арпа дақ ылына жалпы жер кө леміне (60 га) -752, 24  мың тг жұ мсалады.

 

3. 7 кесте- Айналымдағ ы шығ ынды есептеу нә тижесі

 

  Шығ ын кө здері 1 га-ғ ашығ ын нормасы, кг/га Барлық жер кө леміне шығ ын, кг. 1 кг заттың қ ұ ны, тг. Барлық шығ ын, мың тг.
  Тұ қ ым Тың айтқ ыш Триалат 2. 4 Д аммиак селитрасы   Барлығ ы  

3, 0

2, 5
 
 
 
11, 7     1463, 7

 

 

Бұ л кестеде шығ ын кө здері, яғ ни тұ қ ым, тың айтқ ыш, т. б. материалдарғ а кететін шығ ын есептелді. Бидай дақ ылының тұ қ ымына -360 мың тг, тың айтқ ышқ а 1080 мың тг, 1463, 7, 1 мың тг жұ мсалады.

 

3. 8 кесте- Жобаның экономикалық тиімділігі

 

Кө рсеткіштер атауы

Дақ ыл  бойынша кө рсеткіштер мә ні
бидай %
1. Дақ ыл себілген аудан кө лемі, га -
2. Барлық тү сім, т 90 -
3. Тауарлық ө нім, т 76, 5 -
4. Бір гектардан тү сім, т 1, 5 -

5. Тура пайдалану шығ ындары, мың тг

оның ішінде: техниканы ұ стауғ а

тұ қ ымғ а

тың айтқ ыш, гербицидтер, химикаттарғ а

жанар-жағ армайларғ а

ең бек ақ ығ а

ү стемелік шығ ындар, салық тар жә не басқ а да тө лемдер

 2835, 97
752, 24 26, 52
12, 69
1103, 7 38, 93
385, 03 13, 57
8, 29
   
6. Механикаландырылғ ан жұ мыс кө лемі, шартты эталондық гектар 0, 101 -
7. Бір ш. эталон. гектардың ө зіндік қ ұ ны, тг/шартты. эталон. га 464 152 -
8. Бір тонна дақ ылдың ө зіндік қ ұ ны, тг/т 31 510 -

 

Бұ л кесте кө рсеткіштерінің мә ндері бойынша бір тонна арпа дақ ылдың ө зіндік қ ұ ны -31 510 тг/ т. Осы жоба орындалғ ан шаруашылық тағ ы мә ліметтермен салыстырсақ дақ ылдың ө зіндік қ ұ ны  сә йкес келеді.

 


⇐ Предыдущая12345678910Следующая ⇒
  

© helpiks.su При использовании или копировании материалов прямая ссылка на сайт обязательна.