1-тапсырма. Сөз тіркестерін аударыңыз.

⇐ ПредыдущаяСтр 100 из 103Следующая ⇒

1-тапсырма. Сө з тіркестерін аударың ыз.

ең бекке бас ию-

лайық ты қ ұ рметке бө леу-

ұ лы парыз-

игі ық пал-

ө лшеусіз жетістіктер-

озық ойлы тұ лғ алар -

тең дессіз жаң алық тар –

тә жірибелі тә лімгер -

2-тапсырма. Мә тінді оқ ып, ой бө лісің із.

Адамзат тарихында талай-талай ұ лы жаң алық тар ашылды. Олар табиғ и іргелі ғ ылымдар тізбегінде ғ ана емес, бү кіл қ оғ амдық қ атынастарды реттейтін жә не адамғ а қ ызмет ететін ірілі-ұ сақ ты басқ а ғ ылым салаларында да дү ниеге жолдама алып жатты. Адамның тұ рмыс-тіршілігін, ө мірін жаң ғ ыртуғ а жан-жақ ты ө зінің тең дессіз ү лестерін қ осты. Сондық тан соң ғ ы бір ғ асырдан астам уақ ыт ішінде химия, физика, медицина мен физиология сияқ ты іргелі ғ алымдарды дамытумен қ атар, гендік инженерия, экономика, технологиялық талдаулар сияқ ты салаларғ а да бұ рын-соң ды болмағ ан жаң алық тар қ осылды.

Адамның ең бегі қ ай заманда да, қ ашан жа ізсіз қ алғ ан емес, сондық тан ең бекке бас иіп, оны лайық ты қ ұ рметке бө леу – бү кіл ә лемнің адам алдындағ ы ұ лы парызы болып есептеледі. Адам ең бегін осылай бағ алаудың ең тұ лғ алы да тең дессіз белгісі ретінде Нобель сыйлығ ы дү ниеге келді.

Нобель сыйлығ ының алғ аш дү ниеге келуіне жеке ық пал жә не оғ ан дем берген шведтік белгілі химик Альфред Нобель болды. Альфред Нобельд 1833 жылы 21 қ азанда Стокгольм қ аласында дү ниеге келген. Жарылғ ыш заттарды ойлап табу арқ ылы сол кездегі бас айналдыратын байлық қ а ие болғ ан ол кейіннен осы байлық ты адамзаттың игілігіне жұ мсау арқ ылы ө зіне мә ң гілік ескерткіш орнатты. Алғ ашында Нобельдің баю туралы ойы болмапты, діттегені тек ө неркә сіп ө ндірісіне ө нертабыс ретінде жарылғ ыш затты ойлап табу еді. 1895 жылғ ы 27 қ арашада Нобель артына ұ лағ атты ө сиет қ алдырды. Ө зінің ө мір бойы жинап-терген барлық байлығ ын былай адам игілігі жолында ұ лан-ғ айыр қ ызмет жасап, жаһ андық жаң алық тар ашқ ан тұ лғ аларғ а сыйлық ретінде ү лестіріп беруді мұ ра етіп қ алдырды. Сө йтіп адамзат тарихы ү шін оның ө зі де тең десі жоқ қ ызмет істеді.

Қ алдырғ ан ө сиетінде Нобель ұ лттық, нә сілдік тегіне қ арамастан адамғ а қ ызмет ету жолындағ ы ө лшеусіз жетістіктері мен мен ғ ылымның тү рлі салаларында тамаша нә тижелерге қ ол жеткізген табыстары ү шін ө з атындағ ыан былай тұ рақ ты ү лестіріп отыруды тапсырып кетті. Сө йтіп, Нобель ө сиеті 1896 жылы 10желтоқ санда, яғ ни ол ө лгеннен кейін кү шіне енді. Мә ң гі қ оштасу сә тінен кейін-ақ ілі-шала Нобель қ оры қ ұ рылды. Оның жарғ ысын Швецияның Корольдік кең есі 1900 жылғ ы 29 шілдеде бекітті. ББір жылдан кейін 1901 жылы 10 желтоқ санда, яғ ни Нобель қ айтыс болғ ан кү ні тұ ң ғ ыш рет алғ ашқ ы Нобельд сыйлық тары ө зінің лайық ты иелеріне табыс етілді.

Нобель сыйлық тары - жыл сайын ә йгілі ғ ылыми зерттеу, революциялық жаң алық тар немесе мә дениет не қ оғ ам дамуына зор ү лес қ осатын жұ мыстар ү шін берілетін халық аралық сыйлық тардың ішіндегі ең танымалдарының бірі. 1895 жылы қ ұ рылғ ан жә не келесі бес бағ ыттың ө кілдеріне сыйлық беруді қ арастыратын Альфред Нобельдің ө сиетнамасына сә йкес қ ұ рылғ ан:

•ә дебиет (Швецияда 1901 жылдан беріледі);

•физика (Швецияда 1901 жылдан беріледі);

•химия (Швецияда 1901 жылдан беріледі);

•физиология немесе медицина (Швецияда 1901 жылдан беріледі);

• Бейбітшілік сыйлығ ы бү кіл ә лемде бейбітшілікті кү шейтуге іс-ә рекеті ү шін беріледі (Норвегияда 1901 жылдан беріледі); [2]

• Сонымен қ атар, Нобельдің ө сиетнамасынан тыс, 1969 жылдан бастап швед банктің бастамасымен экономика сыйлығ ы беріледі. Ол басқ а да Нобель жү лделермен бірдей шарттарда марапатталды. Болашақ та, Нобель қ орының басқ арма номинациялар санын кө бейту туралы шешім қ абылдады. Қ азіргі уақ ытта Нобель сыйлығ ының шамасы 10 млн (шамамен 1, 05 млн евро немесе 1, 5 млн $) швед кронын қ ұ райды.

Ә р лауреаттан «Нобельдік мемориалдық дә ріс» деп аталатын сө з алуы талап етіледі, ол кейін Нобель қ орымен арнайы кө лемде жарияланады.

Нобель сыйлығ ы ғ ылымның немесе саяси тұ лғ аның жекелеген кө рнекті ғ ылыми мансабын немесе шығ армашылық жолын мойындау ү шін берілмейді. Бугінгі кунге дейін Нобель сыйлығ ын беруге арналғ ан негіздемеде тұ лғ аның нақ ты жетістігі мен табысы дә л кө рсетіледі.

Қ алыптасқ ан ережелерге сә йкес, ә рбір Нобель сыйлығ ы ары кеткенде қ ұ рамы 3 адамнан аспайтын авторлар тобына берілетін болып шешілген.

(Қ азақ тілі. Қ. А. Жақ ыбаева, Г. Ш. Акимбеков. Алматы, 2012)

⇐ Предыдущая 94 95 96 97 98 99100101 102 103 Следующая ⇒