Кіріспе

Кіріспе

Қ анайналым жү йесі — денедегі қ ан немесе гемолимфаның ү здіксіз қ озғ алысын қ амтамасыз ететін тамырлар мен қ уыстардың жү йесі. Кө птеген омыртқ асыз жә ндіктерде қ анайналым жү йесі тұ йық талмағ ан, яғ ни қ ан тамырларының аралық тарында қ ан қ ұ йылатын саң ылаулы қ уыстар болады. Адам мен барлық омыртқ алы жануарларда жә не кейбір жоғ ары сатыдағ ы омыртқ асыз жә ндіктерде қ анайналым жү йесі тұ йық талғ ан, яғ ни қ ан тек бір-бірімен толық байланысып жалғ асып жатқ ан қ ан тамырлары арқ ылы ғ ана қ озғ алады.

Қ анайналымның қ ызметі

тасымалдау (қ ан тамырларын бойлай ағ ып, организм ү шін кө птеген қ ызмет атқ арады. Ол оттекті жасушаларғ а тасып, кө мірқ ышқ ыл газын тыныс алу мү шелеріне жеткізеді);

терморегуляторлық (организмдегі жылуды таратады);

қ орғ аныш (қ анды лейкоциттер мен нә руыз плазмасымен қ амтамасыз етеді);

гуморальды реттелу (гормондарды жә не басқ а биологиялық заттарды тасымалдау)

Қ анайналым жү йесінің қ ұ рамы

Қ ан тамырлары (лат. vasa sanguinea) — адам мен жануарлар организмінің жү рек-тамырлар жү йесіне жататын, қ абырғ асы серпімді келген тү тікше мү шелер.

Қ ан тамырлары:

қ анды жү ректен алып шығ ып, организмге тасымалдайтын қ ызыл тамырларғ а — артерияларғ а,

қ анды организмнен жү рекке алып келетін кө к тамырларғ а — веналарғ а жә не

оларды ө зара байланыстырып организмдегі жасушалық жә не ұ лпалық дең гейде ү здіксіз жү ретін зат алмасу процестерін қ амтамасыз ететін микроайналым арнасының қ ан тамырларына (қ ызыл тамырша — артериола, қ ылтамыр - капилляр, кө к тамырша — венула) бө лінеді.

Ү лкен қ анайналым шең бері

Ү лкен қ анайналым шең бері -жү ректің сол жақ қ арыншасынан қ олқ а артериясы қ антамырынан басталады. Оттекке қ анық қ ан қ ан алдымен қ олқ ағ а, одан ірі жә не ұ сақ артерия қ антамырларына жеткізіледі. Қ ан артерия қ антамырларымен ішкі мү шелерге, жү ректің ө зіне, бұ лшық еттерге, сү йектерге барады. Мү шелерде артерия қ антамырлары тарамдалып, қ ылтамырларғ а бө лінеді. Қ ылтамырлардың жұ қ а қ абырғ алары арқ ылы қ ан дене жасушаларына қ оректік заттар мен оттекті таратады. Жасушалардан кө мірқ ышқ ыл газын қ ажетсіз ө німдерді жинап, вена қ анына айналады. Вена қ аны вена қ антамырлармен жү ректің оң жақ жү рекшесіне қ ұ яды.

⇐ Предыдущая 123 4 5 Следующая ⇒