МҰТЫЛҒАННЫҢ ӨМІРІ

Ұ лық пен елге жағ ындым,
Ә ртү рлi атақ тағ ындым.
Ар кетiп, айла жамылдым,
Бейне алдамшы сопымын.
Қ араcам мақ тау айнадан –
Ә лемнен озғ ан мен бiр жан:
Ел қ ұ тқ арғ ан топаннан
Тобық тының Нұ хымын.
Жиырма жыл ө ткенше,
Ө ткiздiм сү йтiп ө мiрiн.
Қ ырық қ а жасым жеткенше,
Осының жақ тым кө мiрiн.
Балалық, жастық аралас,
Кө рсеқ ызар‚ мисыз бас.
Мақ танқ ұ мар мен бiр мас,
Ғ ылымның сезбей кө п нұ рын.
Бiлiмсiз елде туам деп,
Жетiм қ ап ойын қ уам деп,
Болыс боп арды жуам деп,
Таң дағ ам жоқ ешбiрiн.
Туғ ан елiм – надан ел,
Жетiмдiк қ аза қ айтпайды ол.
Кө п талқ ысы – ақ қ ан сел,
Бұ зуғ а болмас тағ дырын.
Бар шығ ар мендей талай жан,
Не ғ ылымды, не надан.
Аша алмайды еш адам,
Тағ дырдың қ иын бұ л сырын.
Жиырма мен қ ырық арасы –
Жас ө мiрдiң сарасы,
Бос ө ткенiн қ арашы
Жү рекке тө гiп қ анды iрiң.

Туғ ан елiм – надан жұ рт,
Жуандық -тағ ы – бiр қ ылқ ұ рт.
Жетiм, ерке, болып қ ырт
Мансапқ а мiнген мен бiр мас.
Осы айтылғ ан тө рт кесел,
Жасымда болды кө зге шел.
Қ ырық қ а келiп астым бел,
Дедi бiр ой: «Кө зiң дi аш! »
Араб, парсы оқ ымай,
Орысшаны тоқ ымай,
Бұ тасыз бiткен шоқ ыдай,
Ғ ылымнан едiм жалаң аш.

ДИКТОР: Шә кә рім Абай турасында: " Ер жеткен соң сол кісіден тағ ылым алып, ә ртү рлі кітаптарын оқ ып, насихат тың дап, аз ғ ана ғ ылымның сә улесін сездім". - деп жазады. Сондық тан болар, ақ ынның ө мірге деген кө зқ арасы, ойы, пә лсапасы Абаймен ү ндес. Оның ө лең дері ХІХ ғ асыр соң ы мен ХХ ғ асыр басындағ ы қ азақ қ оғ амында болып жатқ ан ө згерістерге ү н қ осты. Шә кә рім қ азақ қ оғ амының рухани ө суіне ық пал етті. Жастарды ғ ылым, білім, ө нерге баулыды. Қ амық қ ан қ азақ кө ң іліне жұ баныш болды. Дү ниені ө лең мен ө рген ақ ын " Кел, жастар, біз бір тү рлі жол табалық " атты туындысында Абайдан, оның ө лең дерінен ү лгі алуғ а шақ ырады.

ГРАФИКА:

Кел жастар, біз біртү рлі жол табалық,

Арам, айла, зорлық сыз мал табалық.

Ө шпес ө мір, таусылмас мал берелік

Бір білімді данышпан жан табалық.

Ал, енді олай болса, кімді аталық,

Қ азақ та қ ай жақ сы бар, кө з саларлық.

Шын іздесек - табармыз шыны ғ алым!

Жалыналық Абайғ а, жү р баралық!

ДИКТОР:

Білім-ғ ылымның қ адір-қ асиетін кеш тү сінсе де, терең інен ұ ғ ып, ү йреніп, қ азыналарғ а кө п ү ң ілген. Ө з елінің сө з мұ расына қ оса, басқ а жұ рттың мә дениетін, асылдарын мең герген Шә кә рім Абай мектебінде тек ақ ындық ты ғ ана емес, кемең герлікті, ө мір жайлы пә лсапалық ой тү юді ү йренеді. " Ызақ орлар", " Қ ұ марлық " атты ө лең дерінде адам бойындағ ы жасандылық пен жағ ымсыз қ асиеттерді сынғ а алады. Бір сө збен айтқ анда сол тұ стағ ы қ азақ қ оғ амының диагнозын дө п қ оя білген.

ГРАФИКА:

Қ азақ тың жаманы болмас,

Жаманнан аманы болмас.

Бірігіп іс қ ылатұ ғ ын,

Тү зелер заманы болмас.

Бұ л елде адалдық бар ма,

Ондайын байқ адың дар ма?

Істейді нені де болса,

Наданғ а арамдық ар ма?

Ар сатар шайғ а да болса,

Бір асам майғ а да болса,

Ізденіп табады, жейді

Арамды қ айда да болса.

Жуаны қ ылады зорлық,

Момынның кө ргені қ орлық.

Теп-тегіс қ улық пен ұ рлық,

Ал енді қ айтіп ел болдық?

ДИКТОР: Қ азақ тың жыр дастандарын жетік білген Шә кә рім поэзиясының алтын арнасы қ азақ тың тө л жә не шығ ыс ә дебиеттерінен бастау алады. Ол Шығ ыс шайырларының ізімен адам бойындағ ы рухани қ ұ ндылық тарды жырлай отырып, ө з оқ ырманын адам жаратылысының мә ніне ү ң ілуге шақ ырды. Ақ ын кө птеген ө лең дерінде адам ақ иқ атты іздеу арқ ылы ғ ана ө зінің бастапқ ы болмысын, иманын сақ тайды деген тұ жырым жасайды.

ГРАФИКА:

⇐ Предыдущая 123 4 5 Следующая ⇒