Мажоритарлық сайлау жүйесі

Мажоритарлық сайлау жү йесі

Мажоритарлық жү йе (фр. majorite — басым кө пшілік деген сө зінен шық қ ан) — сайлаушылардың басым кө пшілігі дауысын берген кандидат сайланғ ан болып саналатын сайлау жү йесі. Ол кө птеген (АҚ Ш, Франция, Ұ лыбритания, т. б. ) елдердің президент, парламент депутаттарын сайлауда қ олданылады.

Пропорционалды сайлау жү йесі

Пропорционалды сайлау жү йесі дегеніміз — сайлауда ұ сынғ ан партиялық тізімге сә йкес саяси партия Парламентте депутаттың мандат сайын иеленетін сайлау жү йесі. Қ азақ стан Республикасында мажоритарлық жә не пропорциоиалды сайлау жү йелері қ олданылады. Президент, Парламент депутаттарын сайлауда мажоритарлық сайлау жү йесі қ олданылады. Осығ ан сә йкес:

дауыс беруге қ атысқ ан сайлаушылардың (тандаушылардың ) 50%-дан астам дауысын алғ ан (мұ ндай жағ дайда қ айта дауыс беру ө ткізілмейді);

қ айта дауыс беру кезінде басқ а кандидатка қ арағ анда дауыс беруге қ атысқ ан сайлаушылардың (таң цаушылардың ) дауыс санының кө пшілігін алғ ан кандидат сайланғ ан болып есептеледі.

Пропорционалды сайлау жү йесі Парламент Мә жілісінің он депутатын, партиялық тізімге сә йкес пропорционалды ө кілдіктер жү йесі бойынша жә не біртұ тас жалпы ұ лттық округтің аумақ тары бойынша сайлауда қ олданылады. Мә жіліс сайлауы ө ткеннен кейін ОСК дауыс беруге қ атыскан сайлаушылар санының жеті жә не одан да кө п пайызын алғ ан партияларды анық тайды. Осыдан кейін партияны жақ тап дауыс берген сайлаушылар дауысының жиынтығ ы онда — біртұ тас жалпы ұ лттық округтің аумағ ы бойынша бө лінетін депутаттың мандаттар санына бө лінеді. Бұ л нә тиже таң дап алынғ ан алғ ашқ ы бө лінді сан (квота) болып табылады. Ә рбір саяси партия жинағ ан дауыстардың саны квотағ а (жеке санғ а) бө лінеді. Санды бө лу нә тижесінде алынғ ан тұ тас бө лік — партиялық тізім кұ рғ ан тиісті саяси партия алатын депутаттын мандаттар саны болып табылады. Депутаттық мандаттар кандидаттарды тиісті партиялық тізімге орналастырудың ретінде қ атаң бө лінеді. Партиялық тізімдерді қ ұ рағ ан саяси партиялар арасындағ ы депутаттық мандаттарды бө лудің нә тижесінде сайланғ ан депутат мерзімінен бұ рын шығ ып калғ ан жағ дайда, оның мандаты Орталық сайлау комиссиясының каулысымен сол партиялық тізім бойынша сайланғ ан келесі кандидатқ а беріледі. Тиісті партиялық тізімде кандидаттар калмағ ан жағ дайда Мә жіліс депутаттарының келесі сайлауына дейін мандат бос калады. Саяси партияны тарату немесе саяси партиядағ ы мү шелігін тоқ тату осы партияның партиялық тізімі бойынша сайланғ ан Мә жіліс депутаттарының ө кілеттілігін тоқ тату ү шін негіз болып табылады.

⇐ Предыдущая 123 4 5 Следующая ⇒