Антисептиканың түрлері.

Механикалық, х, химиялық, биологиялық жә не араласқ ан тү рлерге бө лінеді.

Механикалық антисептика – жарада бактерияны ө сірмеудің алдын алу ү шін жараны бө где заттардан тазартып, ернеуі мен тү бін кесіп алып тастайды. Бұ л - хирургияда жараны алғ ашқ ы хирургиялық ө ң деу операциясы, - деп аталады. Барлық тосыннан болғ ан жаралар біріншіден залалданғ ан, – деп саналып, оның ернеулері мен тү бін кесіп алып тастап, оны кесілген операциялық жарағ а айналдырып, жіп салуғ а дайындайды.

Физикалық антисептика – бұ л физикалық ә дістердің кө мегімен тазарту. Жаралардағ ы сұ йық тың ағ ып кетуін, тазаруын жақ сы жолғ а қ ою. Мұ ндай жағ дайда резиналық тү тіктер, дә келік білтелер (тампон) қ олданылады. Дә кенің сорып алғ ыш қ абілеті ас тұ зының қ ойылтылғ ан ертіндісіне малып алғ анда жоғ арылайды, былайша айтқ анда жарадан сұ йық тың (эксудаттың ) дә кеге бө лініп ағ уын жақ сартады. Ұ сақ кү лгін сә уле Ұ КС (УФО), ұ сақ дыбыс, лазер сә улелерін, электроферез, магнит ө рісін қ олдану да физикалық антисептикағ а жатады.

Химиялық антисептика. Антисептиканың бұ л тү рінде жарадағ ы микробтардың ө суін тежеу жә не қ ою ү шін тү рлі химиялық заттарды қ олданады. Олардың қ олды, аспаптарды, операциялық алқ апты, тігіс жіптерін, қ ұ ралдарды, т. б. тазартып, залалсыздандырып дайындауда атқ аратын орны орасан зор.

Антисептикалық заттардың тигізетін ә сері. Қ оздырғ ыштардың ө мір сү руі ү шін қ оршағ ан ортаның температуралық, иондық тепе-тең дігі қ алыпты жағ дайда болуы шарт. Антисептиктердің қ оздырғ ыштарғ а кө рсетер механикалық ә серінің негізі: тотығ у ү рдістерін тежеу, белоктарды ұ йытуы, қ оздырғ ыш торшаларын жоюы (бактериоцидное), т. б. қ алыптасады немесе олардың ө суі мен кө бейуі тежеледі (бактериостатическое).

Биологиялық асептика.

Антисептиканың бұ л тү ріне жарадағ ы қ оздырғ ыштардың ө суін жою ү шін тү рлі биологиялық заттарды қ олдану жатады.

Хирургияда антибиотиктермен ұ тымды емдеудің ерекшеліктері. Хирургиядағ ы ірің ді инфекциялардың ө су себептерінің, жиілігі мен ағ ымының ауырлығ ы бұ л кү ндері алуан тү рлі жә не олар мынадай факторлардан қ ұ ралады:

1. Жоғ ары дең гейдегі қ ауіпті сырқ аттың операциясының кө лемі мен жарақ аттануының кү рделі ерекшеліктері.

2. Қ ұ рал-жабдық тар арқ ылы зерттеулер мен емдеуді қ олдануда сырқ атқ а жұ қ палы ауруды жұ қ тыру (тамырішілік жә не зә р шығ арушы катетерлер, интубациялық жә не трахеостомиялық тү тікшелер, ФГДС, бронхоскоп, т. б. ).

3. Антибиотикпен емдеудің тиімділігінің тө мендеуі жә не антибиотикке тө зімді қ оздырғ ыштар ө сінділерінің (штамм) кең қ анат жаюы.

4. Халық тың аллергияғ а жә не қ ант ауруына жиі шалдығ уы.

Ірің ді – қ абыну ү рдістерін емедеудің кез-келген тә сілінің қ ағ идалары: ө лі тіндерден толық тазарту, қ оздырғ ыштардың ө суін тежеу, кө к еттеніп жазылуды жеделдету.

Соң ғ ы 40-50 жыл ішінде ірің ді инфекцияны антибиотикпен емдеу кең інен қ олданылып келеді.

Антибиотиктер – қ оздырғ ыштардың тіршілік ө мірін жоюшы жә не ә р тү рлі бактериялардың тіршілік еткен ортасында бө ліп шығ аратын биологиялық жетілдірілген заттар немесе жануарлардан, ө сімдіктерден алынатын зат болып саналады.

Ірің деп қ абынғ ан ауруларды емдеуде қ олданылатын негізгі антибиотиктердің арасынан кө бірек назар аударатындары мыналар:

1. Пенициллиндер – бензилпеницилин (табиғ и антибиотик) ә сер ету. Мү мкіншілігі шектелген қ оздырғ ыштардың сезімталдығ ы анық талғ анда ғ ана қ олданылуы мү мкін.

Жартылай жасанды (синтетические) пенициллиндер негізгі екі топқ а бө лінеді – пеницилиназағ а тө зімді грамм + қ оздырғ ыштарғ а ә сері басым (оксациллин, метациллин, циклоксациллин) жә не ауқ ымды тү рлері (ампициллин, карбенициллин, ампиокс). Бірінші топтағ ы дә рілердің грамм - жә не + қ оздырғ ыштарына ә сері кү шті. Мысалы: ампициллин тыныс жолдарының, бү йрек пен зә р жолдарының инфекцияларын емдеуде ө те тиімді ә сер кө рсетеді.

Ампиокс – егу мен ішке қ абылдау тү рінде жылдам ә сер етуші дә рі ретінде қ олданылады. Ол пенициллиназа қ ұ рушы стафилококк, стрептококк, ішек таяқ шасы, протей жә не араласқ ан инфекцияларғ а қ арсы жедел хирургияда қ оздырғ ыштардың сезімталдығ ын анық таудың жауабын алғ анғ а дейінгі кезең де қ олданылады. Оның кемшілігі – кө к ірің ді таяқ ша мен протейдің кейбір тү рлеріне қ арсы қ абылетінің жоқ тығ ы.

Карбенциллин – кө к ірің ді таяқ шалар мен протейдің барлық тү рлеріне ә сері кү шті. Негізгі қ олданылатын аймағ ы – зә р шығ ару жолдарының инфекциясы, ауыр жү йелі инфекциялар да, ірің деген, асқ ынғ ан жараларда, перитониттерде қ олданылады.

ІІ. Цефалоспориндер – бұ лар пенициллинге туыстас қ осылыстар. Бұ ларғ а цепорин (цефалоспорин), кефзол, цефазолин, цефалолитин, цефамизин, цефалоксин, амзолин жатады. Бұ л цефалоспориндердің «бірінші жә не екінші ұ рпақ тары». Қ азіргі кездері клиникада жартылай синтетикалық цефалоспориндердің «ү шінші жә не тө ртінші ұ рпақ тары» ең гізілуде – мондол, клофаран, ципрокс, ципролет, зинацеф, т. б. Бұ л антибиотиктер кө к ірің ді таяқ шалардан басқ а да қ оздырғ ыштарғ а қ арсы кө рсетер қ асиеттерімен белгілі. Сонымен, аминогликозидтерден басқ а да антибиотиктерді басып озатын ә сері ө те ауқ ымды «суперцефалоспориндер» ашылғ анымен оларды қ олдану жолында кө птеген мә селелер бар. Олардың қ ымбат бағ алылығ ы, тү зіліп алудағ ы ғ ылыми жә не технологиялық кү рделілігі сияқ ты жү йелі де қ ажетті шараларды шешу керек.

ІІІ. Аминогликозидтер– гентамицин, канамицин, сизомицин жә не жартылай синтетикалық аминогликозидтер – амикацин, нителимецин. Аминогликозидті антибиотиктердің молекулалары пенициллиндікі сияқ ты арнайы ақ уыздардың ә серінен бұ зылады. Химиялық алмастырылып ө згертілу (трансформация) арқ асында канамициннің ө німі – ферменттердің ә серінен қ орғ алғ ан жә не ә сері жағ ынан осы топтың барлығ ынан кү шті амикацин антибиотигі алынды.

ІV. Тетрациклиндер – тетрациклин, окситетрациклин. Оларды медициналық тә жірибеде қ олданудың болашағ ы жартылай жасанды (синтетические) ө німдерін шығ арумен байланысты (метациклин, доксициклин, рондомицин, вибрамицин). Олар жақ сы сің еді, аз мө лшерде қ олдануғ а болады. Доксациклиннің егуге арналғ ан тү рі шық аннан бері морфоциклин, тетрациклин, сигмамицин сияқ ты дә рілерді қ олданудың қ ажеттігі болмай қ алды. Басқ а да антибиотиктердің ірің ді инфекцияда қ олданылатындары -–линкомицин, фузидин, эритромицин фосфаты, т. б.

· Бақ ылау сұ рақ тары:

1. Антисептиканың негізгі заң ын біліп, оны ескеру – жарамен жанасқ ан заттардың барлығ ы зарарсыз болу керек;

2. Бактериялардың жарағ а ену жолдарын білу;

3. Антисептикалық факторлар

4. Антисептиканың негізгі заң ы

⇐ Предыдущая 123 4 5 Следующая ⇒