Антисептика

Антисептика ұ ғ ымын хирургияғ а 1760 ж. ағ ылшын ә скери хирургі Pringl енгізді. Бірақ, бұ л ұ ғ ым ең гізілгенге дейін де залалсыздандырудың тә сілдері бұ дан бұ рың ғ ы уақ ыттарда да қ олданылды.

Дә рігердің қ олдарының жә не жарамен жанасатын заттардың тазалық тары ежелгі Индия мен Грецияда міндетті тү рде талап етілді.

Гиппократ жараларды жуу мен таң у кезінде қ айнағ ан сумен, виноғ а батырылғ ан таза жә не жақ сы сорғ ыш таң ушы заттарды, қ ұ ралдарды пайдаланды.

Антисептикалық дә уірге дейінгі жү ргізілген операциядан кейінгі ө лім ө те жоғ ары болды. Сол кездің ө зінде жараның ірің деуінің себептерін – жарағ а сырттан қ андайда бір тірі нә рселердің тү суінен болар, - деген қ озқ арастар қ алыптаса бастады.

Атақ ты хирург Бильрот жаралардың ірің деуінің себептері қ андайда бір тө менгі тектес организмдерден десе, оның отандасы И. Земмельвейс жараның жазылуына хирургтің қ олдарының жеткіліксіз тү рде тазалануы ү лкен қ ауіп тө ндіретіндігін сезіп, ұ қ қ ан. Ол антисептика тә сілдерін қ ұ руғ а ең жақ ын келгендердің бірі: бірінші болып дә рігерлік тә жірибеде хлорлы суды қ олданды, ә сіресе аспаптарды, перзентханада босану жолдарын тазалауғ а жү йелі тү рде пайдаланды.

Орыстың ұ лы хирургі Н. И. Пирогов жаралардың ластануын ауа арқ ылы таралатын тірі қ оздырғ ыштардан, - деп санады. Ол жаралыларды ірің деуден ұ қ ыпты тү рде бө лек жағ дайда ұ стауын талап етіп, алғ ашқ ы болып жараланғ андарғ а аурухана ішілік іріктеуді (сортировка) ең гізеді.

ХІХ ғ асырдың 60-70 жылдары жаралардың ірің деу себептерін ғ ылыми зерттеу негізге алынды. 1857 ж. белгілі француз химигі Луи Пастер спиртті жә не сірке қ ышқ ылдарының бө лініп алыну заң дылық тарын зерттей келе олардың қ оздырғ ыш қ асиеттерін тапты. 1860-1861 ж. Пастер тамаша тә жірибе жү ргізіп, қ оректік орталардың залалдануының себебі қ оршағ ан ортадағ ы қ оздырғ ыштардың ә серінен екенін дә лелдейді.

1867 ж. Джозеф Листердің тұ жырымдамасы бойынша операциядан кейінгі ө лімге ә келуші жаралық инфекциялардың хирургиялық бө лімдерде кең етек алуы, жарағ а тыстан енген қ оздырғ ыштың немесе жұ қ тырылғ ан бастаманың ә серінен, - деген кө зқ арасын тірек еткен жұ мысы жарық кө рген.

Листердің ең бегінің маң ызы оның жаралардың залалдануы туралы сұ рақ тарды Пастердің зерттеулерімен байланыстырып, бірінші болып осы қ ұ былысқ а ғ ылыми бағ ыт беріп, хирургиялы инфекциялармен кү ресуде теориялық жағ ынан негізделген іс қ имылдарды ойластырды. Кейінірек бұ л жаң алық тар хирургия тарихында антисептикалық ә діс, - деген атпен белгілі бола бастады. Сонымен, хирургияның Листердің енгізген ә дісіне дейінгі тарихы – антисептикағ а дейінгі кезең ге, ал Листердің кө зқ арастары мен ә дістері қ анат жайғ ан шақ – антисептикалық кезең ге жатады.

Листердің ә дісінің негізі неде? Листер кү шті ертіндінің кө мегімен (карбол қ ышқ ылы) жұ қ тырушы бастаманы тек жараның ө зінде ғ ана емес сонымен қ атар аспаптарда, киімдерде, хирург пен операциялық бике қ олдарында жә не операция алқ абында жоюды кө здеді. Операция бө лмесіндегі ауа аппарат арқ ылы 3% карбол қ ышқ ылын бірнеше рет бү ркіп шашу арқ ылы тазартылатын болды. Соның арқ асында мынадай жағ дай қ алыптаса бастады: «ешбір нә рсе тазаланбастан бұ рын жарамен жанаспауы қ ажет».

12 3 4 5 Следующая ⇒