2.4 Ұңғыны газлифттік әдіспен пайдалануға арналған жабдықтар

СКҚ тізбегінің астына қ ажетті сығ ылғ ан газдың мө лшерін беру арқ ылы ұ нғ ының фонтандығ ын (фонтан етіп атуын) қ амтамасыз ету газбен кө теру ә дісінің қ олданудың басты себебі болып табылады. Осы себептен тұ рақ ты режимге шығ арылғ ан қ ыртыс қ абатындағ ы ө німді газбен кө терудің жұ мысы фонтандық ә діске ұ қ сас болады. Соғ ан байланысты газбен кө терудің сү лбесі де фонтанды кө терудің сү лбесіне ө те ұ қ сас болады.

Кө тергіш қ ұ бырлардағ ы сұ йық тың арасындағ ы газдың мө лшерін арттырып, оның тығ ыздығ ын азайту газбен кө терудің негізгі жұ мыс істеу принципі болып табылады. Газдың ү здіксіз берілуі кезінде газдалғ ан сұ йық ұ ң ғ ының сағ асына дейін кө теріліп сыртқ а тө гіледі.

Газбен кө теру кезінде қ ұ быр аралық кең істікте динамикалық деп аталатын жаң а дең гей жә не оғ ан сә йкес тү птік қ ысым орнатылады.

Газбен кө теру кө тергіші (подьемнигі) батыру терең дігімен, сұ йық тың кө теру дең гейімен жә не де салыстырмалы батырумен сипатталады.

Батыру терең дігі – бұ л ұ ң ғ ының жұ мыс істеу кезіндегі кө тергіштің башмағ ындағ ы (башмақ - мұ най шығ атын қ ұ бырдың тү рі) қ ысымғ а сә йкес келетін газсыздандырылғ ан сұ йық бағ анасының биіктігі - h.

Кө теру биіктігі – жұ мыс кезіндегі сұ йық дең гейінен ұ ң ғ ылық сағ ағ а дейінгі қ ашық тық - h_g.

Салыстырмалы батырылу - бұ л бату терең дігі h-тың кө тергіштің жалпы ұ зың дығ ына қ атынасы.

2. 13-сурет. Ө німді газбен кө теру кө тергіші:

а) пайдалануғ а дейін; б) пайдалану кезінде

Сығ ылғ ан газдың ұ ң ғ ығ а газлифттік беру ә дісінің фонтандық ә дістен айырмашылығ ы - ол сығ ылғ ан газдың кө зінен басқ а, оны ұ ң ғ ының сағ асына жеткізу жү йесінің, ұ ң ғ ы сағ асы мен ұ ң ғ ының ө зіне газ беруге қ ажетті арнайы жабдық тардың болуын талап етеді. Бұ дан басқ а ө ндірілген газды сығ ылғ ан газғ а айналдыру жә не оны қ айта ұ ң ғ ығ а айдау ү шін ө ндірілген газды-сұ йық ты қ оспадан газды бө ліп алу керек, ол ү шін оны арнайы дайындық тан ө ткізеді. Фонтандық кө тергіш сияқ ты газлифтті кө тергіш те СКҚ бағ анасынын тұ рады жә не бағ ананың диаметрі арнайы ә дістеме бойынша есептеледі. Газлифтті жә не фонтандық кө тергіштердің СКҚ -ларына ә сер ететін кү штер бірдей болғ андық тан, олардың беріктік есептеулері де бірдей болады.

Кә сіпшілік тә жірибеде салыстырмалы батыруды анық тағ анда жұ мыстық қ ысымды есепке алады, яғ ни газдың айдау қ ысымын ескеру керек. Сонымен бірге жұ мыстық қ ысымды ескеріп салыстырмалы батыруды анық тайды.

Сұ йық ты сығ ылғ ан газбен кө теру ү шін ә ртү рлі жү йелі кө тергіштер қ олданылады. Олар ұ ң ғ ығ а тү сірілетін қ ұ быр бағ аналарының санымен, ө зара орналасуымен, жұ мыстық агенттің жә не газ-мұ найлы қ оспаның қ озғ алысымен ажыратылады. Тү сірілген қ ұ быр бағ аналарының саны бірқ атарлы жә не екіқ атарлы болады. Жұ мыстық агентінің қ озғ алысына қ арай сақ иналы жә не орталық жү йе болып екі тү рге бө лінеді.

Сақ иналы жү йе. Екі қ атарлы кө тегіштерде ұ ң ғ ығ а екі концентрикалы орналасқ ан қ ұ быр қ атарлары тү сіріледі. Жұ мыстық агентті екі тізбек арасындағ ы сақ инааралық қ а кең істікке айдайды, ал сұ йық ішкі қ ұ бырлар арқ ылы кө теріледі. Осы себептен сыртқ ы қ ұ бырларды айдаушы, ал ішкі қ ұ бырларды – кө тергіш деп атайды. Сонымен бірге сыртқ ы қ ұ бырлардың қ атарларын бірінші қ атар, ал ішкілерін екінші қ атар деп атайды.

Бірқ атарлы кө тергіштерде қ ұ бырлардың бір қ атары тү сіріледі де, осы қ атар кө тергіш тізбек болып табылады, ал айдаушы ретінде шегендеуші қ ұ бырлар тізбегін пайдаланады.

Жұ мыстық агент шегендеуші қ ұ бырлар тізбегімен кө тергіш қ ұ бырлар арасындағ ы сақ иналы аралық қ а айдалады. Осы кезде сұ йық тың дең гейі кө тергіш қ ұ бырлардың башмағ ының дең гейінде болады.

Практикада екі қ атарлы сақ иналық жү йелі сатылы айдаушы тізбегі бар кө тергіштер кездеседі: оның тө менгі бө лігі - шағ ын диаметрлі, жоғ арғ ысы ү лкен диаметрлі болып келеді. Қ арапайым екі қ атарлы кө тергішке қ арағ анда мұ ндай кө тергіш арзанғ а тү седі. Оның басты артық шылық тары – бірінші қ атар қ ұ бырларының салмағ ының кемуі жә не тү пкі забойдан қ ұ мның шығ арылуының жақ саруы. Кемшіліктеріне кө тергіш қ ұ бырларының батырылуын кө бейтуге болмайтынын жатқ ызуғ а болады.

Орталық жү йе. Жұ мысшы агент орталық қ ұ бырлар тізбегі арқ ылы айдалады, ал газ-мұ найлы қ оспа сақ инааралық кең істік арқ ылы кө теріледі. Орталық жү йе негізінен бірқ атарлы кө тергіштерде қ олданылады. Жү йенің басты артық шылық тары: іске қ осу қ ысымының тө мендігі жә не ұ ң ғ ының габариттері ең тиімді тү рде қ олданылады. Кемшіліктері: егер сұ йық та қ ұ м бар болса, онда қ ұ бырдың шығ ың қ ы муфталары ұ шталып, қ ұ бырлар тізбегі ү зілуі мү мкін; мұ найда парафин немесе тұ здардың ү лкен мө лшері шоғ ырланса, онда олар тізбектің қ абырғ аларына жабысып оның диаметрін азайтады. Сондық тан кө п жағ дайда сақ иналық жү йелі кө тергіштер қ олданылады.

Жұ мыстық қ ысымның жә не сұ йық тың аз мө лшерде толқ ысуы, екіқ атарлы кө тергіштердің артық шылы болып табылады. Мұ ның себебі, бірқ атарлы сақ иналық жү йелі кө тергішке қ арағ анда бұ л кө тергіште сақ иналы ауа аралығ ының кө лемі аз болады. Бірқ атарлы қ ұ бырлармен пайдалану тізбегінің арасындағ ы сұ йық бағ анасы екі қ атарлы кө тергіштің жақ сы жұ мыс істеуіне мү мкіндік береді. Бірқ атарлы кө тергіштің жұ мысы кезінде пайда болатын толқ ысулар мен соқ қ ылар қ абаттың бұ зылуына жә не ұ ң ғ ы тү бінде немесе кө тергіш қ ұ бырларында қ ұ м тығ ындарының пайда болуына ә келеді. Бірқ атарлы кө тергіште кө тергіш қ ұ бырлар сү згіге дейін тү сірілмесе қ ұ мның шығ арылуы кү рт нашарлайды.

Егер бірқ атарлы кө тергіштерді қ олдану кезінде тү бінің алдындағ ы аймақ пен ұ ң ғ ының сақ инааралық ты кең істікті бө летін жұ мыстық газлифті клапандары қ олданылса, онда жоғ арыда айтылғ ан барлық кемшіліктерді еске алмауғ а болады.

Ұ ң ғ ыларды бірқ атарлы кө тергіштермен жабдық тағ анда ұ ң ғ ының шығ ымына (дебит) байланысты кө тергіш қ ұ бырларының диаметрлері мынадай мә ндерге ие болуы дұ рыс болады:

Шығ ым, т/тә у 20... 50 50... 70 70... 250 250... 350 350

Диаметрлер, мм 48 60 73 89 114

Мұ най кә сіпшілігінде келесі конструкциялы кө тергіштер қ олданылады:

а) бірқ атарлы біртұ тас;

б) бірақ атарлы сатылы жә не комбинацияланғ ан.

Газлифтті ә діспен қ олданатын ұ ң ғ ыларды келесі категорияларғ а бө леді:

1. Ө німділік коэффициенті К жоғ ары жә не тү птік қ ысымы р_заб бар;

2. Ө німділік коэффициенті К тө мен жә не жоғ ары тү птік қ ысыммен р_заб;

3. Ө німділік коэффициенті К жоғ ары жә не тө мен тү птік қ ысыммен р_заб;

4. Ө німділік коэффициенті К тө мен жә не тө мен тү птік қ ысыммен р_заб;

Ұ ң ғ ының келесі сипаттамалары оның басқ а сипаттамаларымен (сұ йық тың қ асиеттері, пайдаланатын тізбектің кү йі, ұ ң ғ ының ө німінде парафиннің, қ ұ мның болуы жә не т. б. ) қ оса газлифтті қ ондырғ ының таң дауында негізгі рө ль атқ арады.

2. 5 Газлифтті қ ондырғ ылардың классификациясы

2. 14-сурет. Газлифтті қ ондырғ ылардың классификациясы

Газлифтті ә діспен ө ндіру негізінен ү здіксіз жә не периодты болып бө лінеді (2. 14-сурет). Жұ мыстық агенттің ұ ң ғ ығ а берілуі бойынша газлифт компрессорлы жә не компрессорсыз болып бө лінеді. Жоғ ары қ ысымды газдың кө зі ретінде жоғ ары қ ысымды газ мұ най ө ндіретін ұ ң ғ ыдағ ы қ абаттан алынатын болса, онда газлифт ішкіұ ң ғ ылы компрессорсыз болып табылады (2. 15-сурет).

2. 15-сурет. Компрессорсыз лифт кезіндегі қ ондырғ ының сү лбесі

Ұ ң ғ ыдағ ы 1 газ ү лкен қ ысымда (15-20 МПа) тазарту орнына (қ ұ рғ ату) 2 жеткізіледі де, сонан соң ол гидроциклонды сепаратор жә не конденсат жинағ ыш арқ ылы ө теді. Тазарту пунктінен кейін газ жалынсыз қ ыздырғ ыштарғ а 3 тү седі де, ары қ арай газ ү лестіргіш батареяғ а 4 беріледі. Газ 80-90 ⁰С градусқ а дейін қ ыздырылады. Газды қ ыздыру – тасымалдау жә не редуциялау кезіндегі гидрат қ ұ рылуынан сақ тайтын ө те тиімді ә діс. Батареядан кейін газ реттеуші штуцер 5 арқ ылы пайдаланушы мұ най ұ ң ғ ыларына 6 бағ ытталады. Сұ йық кө терілген соң газ газайырғ ышқ а 7 тү сіп тазаланып, сонан соң отын желілеріне жә не газ-бензин зауыттарына бағ ытталады. Газайырғ аштардан алынғ ан сұ йық ты ыдысқ а 8 жібереді.

Мұ найды компрессорлы ә діспен ө ндірген кезде қ ондырғ ының жалпы ү лгісі 2. 16-суретте кө рсетілген (пунктирмен компрессорлы станцияның қ ондырғ ысы кө рсетілген).

Газ қ ұ быры 3 арқ ылы тү сетін газ компрессор станциясындағ ы газ дайындайтын торабқ а 4 келіп тү седі, бұ л жерде газ механикалық қ оспалардан, ылғ алдан тазартылып қ ажетті бастапқ ы қ ысымды алады. Одан кейін газдың бір бө лігі қ ысым реттеушіден 5 компрессор қ озғ алтқ ышына тү седі (ә детте 8ГК немесе 10ГК). Газдың негізгі бө лігі компрессордың 6 бірінші сатысының цилиндріне барады. Бірінші сатыда сығ ылғ ан газ майбө лгіштерге 7 жә не тоң азытқ ыштарғ а 8 тү седі, ол жерден ылғ алды бө ліп алуғ а арналғ ан сепаратор 9 арқ ылы екінші сатыдағ ы сығ у цилиндріне тү седі. Бұ дан кейін газ тағ ы да бірінші сатыдағ ыдай ө ң деуден ө теді. Бө лінген ылғ ал конденсатқ а арналғ ан ыдысқ а 10 тү седі де, ары қ арай сораптық бө лмеге 11 тү седі. Екінші сатыда сығ ылғ аннан кейін тазартылғ ан газ компрессор станциясының 12 ү лестіру аймағ ына тү седі, ол жерде оның қ ысымы мен мө лшері тіркеледі. Компрессор станциясының аумағ ында суды салқ ындату жү йесі болады 13 (ә детте бұ л градирня). Газды жә не қ озалтқ ышты суыту ү шін су ө те кө п мө лшерде қ олданылады. Одан басқ а компрессор ү лкен май қ орын қ ажет етеді 2, бұ л жерде компрессорды майлап жағ уғ а жұ мсалынатын май сақ талып тазартылады. Қ уаты ү лкен компрессорларды іске қ осу ү шін алдын ала сығ ылғ ан ауа керек, ол қ осалқ ы компрессорлардан 1 келеді. Компрессордан кейін газ кә сіпшілік торапқ а тү седі, ары қ арай қ ажеттіліктерге байланысты қ ызыдырғ ыштардан 14, ылғ албө лгіштерден 15, газү лестіруші батареядан ө тіп пайдалану ұ ң ғ ыларына 17 жіберіледі.

2. 16-сурет. Ұ ң ғ ыларғ а газды дайындаудың жә не берілуінің ү лгісі

Газлифтті қ ондырғ ылардың негізгі екі тү рі болады- ашық жә не жартылай жабық типті.

Ашық типті ұ ң ғ ыларды қ олданғ ан кезде СКҚ тізбегі ұ ң ғ ығ а пакерсіз тү сіріледі. Ашық типті газлифтті қ ондырғ ы негізінен ү здіксіз газлифт кезінде қ олдануғ а арналғ ан.

Бұ л типті қ ондырғ ылардың кемшіліктері:

- қ ұ быр сыртындағ ы кең істікте сұ йық тың дең гейінің тербелуі. Бұ л кезде газ енгізетін нү ктеден тө мен орнатылғ ан клапандардың, ал кей кездерде тіпті жұ мыстық клапандардың да тозуы байқ алады.

- ұ ң ғ ылардың жұ мысын тоқ тату кезінде қ ұ быр сыртындағ ы кең істікте қ алыпқ а келген сұ йық бағ анын сығ ып тө мен тү сіру қ ажеттігі, бұ л да клапандардың тозуына ә келеді.

Жартылай жабық газлифт қ ондырғ ысы ашық типті қ ондырғ ыдан тек пакердің орнатылуымен ерекшеленеді, себебі бұ л пакер қ ұ быраралық кең істікке ұ ң ғ ы жұ мысқ а кіріскен соң қ абат сұ йығ ының ө тпеуін қ амтамасыз етеді.

Сұ йық тың динамикалық дең гейі тө мен терең жоғ арышығ ымды ұ ң ғ ыларды қ олданғ ан кезде газлифтті жә не сораптық мұ най ө ндіру ә дістерін комбинациялағ ан дұ рыс. Газлифт сорап ү стіндегі қ ысымның азаюына жә не де қ ондырғ ының ө німділігінің ө суіне мү мкіндік береді. Жұ мыс істеу технологиясы келесідей: белгіленген терең дікке орнатылғ ан пакері бар батырмалы электрлі ортадан тепкіш сорап ұ ң ғ ығ а тү сіріледі. Пакер қ ұ быр сыртындағ ы кең істіктің жоғ ары жә не тө менгі бө ліктерін ажыратады. Пакердің ү стіне жұ мыстық муфта немесе газлифтті клапандар орнатылады. Батырмалы ортадан тепкіш сорап жә не сақ иналық жү йелі газлифтің кө мегімен ұ ң ғ ы іске қ осылады.

⇐ Предыдущая 1 2 345 6 Следующая ⇒