Биогаздың энергиясы.

Биогаз алу биомассаны ө ндірудің ең ерекше де тиімді тү рі болып табыла- ды. Биогаз ауыл шаруашылығ ында ерекше роль атқ арады. Себебі ауыл шаруа- шылығ ында пайда болатын биомассаны ө ндіру арқ ылы жетпіс пайыздық метан жә не егін шаруашылығ ына пайдалы органикалық заттар алуғ а болады. Биогаз ө ндірудің ендігі бір ерекше қ асиеті оны ө ндіргендегі шығ атын артық улы газдың мө лшері мұ най ө ндіргендегі шығ атын газдан ә лдеқ айда аздығ ында. Биогаз алудың экономикалық бағ аланулары бү гінгі кү ні ақ талуда. Биогазды жарық тандыруғ а, ү й жылытуғ а, тамақ пісіру, транспорт, электрогенератордың роторларын қ озғ алту мақ сатында қ олданады.

Ғ алымдардың есептеуінше 1 м2 аумақ ты жылыту ү шін жылына 45 м3 биогаз қ ажет, ал су жылыту ү шін кү ніне 5-6 м3 биогаз керек. Бір тонна шө птен қ ырық пайыздық ылғ алдық та 15 м3 биогаз алуғ а болады. Ал 1 кВт/сағ электроэнергия алу ү шін 0, 7- 0, 8 м3 биогаз қ ажет. Украинада тек шошқ а жә не қ ұ с фабрикаларының ө зінен шамамен 3 млн. тонна органикалық қ алдық тар тү зіледі. Одан 1 млн. тонна биогаздан 8·109 кВт ·сағ электроэнергия алуғ а болады.

Биогаз алу ү шін шикізат жә не ө ндіріс. Биогаз ө ндірісіне лайық, органикалық ығ ындылардың тізімі: қ и, қ ұ с тезегі, сыралы бытыраның бір тү йірі, фекальдық тұ нба, балық цехтарының ығ ындылары(қ ан, май, шекқ арын), шө п, тұ рмыс қ оқ ыстары, сү т зауыттарының ығ ындылары – тұ зды жә не тә тті сү т сарысуы, биодизель ө ндірісінің ығ ындылары – биодизель ө ндірісіндегі техникалық глицерин, шырын ө ндірісіндегі ығ ындылар – жеміс-жидек, кө кө ніс, жү зім сығ ындылары, балдырлар, крахмал ө ндірісінің ығ ындылары, қ артопты қ айта ө ң деу, чипсылар ө ндірісінің ығ ындылары – қ абық тар, шіріген клубни, кофе қ ойыртпағ ы.

Ығ ыртпалардан басқ а биогазды арнайы ө сірілген энергетикалық дақ ылдардан алуғ а болады, мысалғ а, сү рлемдеген жү геріден немесе сильфия, сонымен қ атар балдырлардан. Газдың шығ уы 1 тоннадан 300 м3 дейін жете алады.

Газдың шығ уы қ ұ рғ ақ заттың қ ұ рамына жә не қ олданылғ ан шикізаттың тү ріне тә уелді. Биогазды 1 тонна ірі мү йіз малдың қ иынан қ ұ рамында 60 % метаны бар 50-65 м3 биогазды алуғ а болады. Қ ұ рамында 70% метан бар 150-500 м3 биогазды ә р тү рлі ө сімдіктер тү рлерінен алуғ а болады. Ең жоғ арғ ы биогаз мө лшерін – бұ л қ ұ рамында 87 %-ғ а дейін метаны бар 1300 м3 - майдан алуғ а болады.

Газдың шығ уын теориялық жә не техникалық жү зеге асыру деп бө леді. 1950-70 жылдар аралығ ында техникалық мү мкін газдың шығ уы теориялық тан 20-30% ғ ана қ ұ рғ ан. Бү гінде шикізаттың жасанды деградациясы ү шін энзимдердің, бустерлердің қ олданылуы жә не басқ а да қ олданыстар ең қ арапайым қ ондырғ ыларда 60% - дан 95%-ғ а дейін биогаздың шығ уын артыра алады.

Биогазды есептеу кезінде қ ұ рғ ақ зат ұ ғ ымы қ олданылады (Қ З немесе ағ ылшынша TS) немесе қ ұ рғ ақ қ алдық (Қ Қ ). Биомассада ұ сталынатын су газ бермейді. Практика жү зінде 1 кг қ ұ рғ ақ заттан 300-ден 500-ге дейін литр биогаз алады. Нақ ты шикізаттан биогаз шығ ымын анық тау ү шін, лабораториялық тә жірибелер жү ргізу немесе анық тама мә ліметтерін қ арау жә не майдың, ақ уыздың, кө мірсудың қ ұ рамын анық тау қ ажет. Соң ғ ыларды анық тау кезінде тез еритінділердің (фруктоза, қ ант, сахароза, крахмал) қ ұ рамын жә не қ иын еритіндер (мысалы, целлюлоза, гемицеллюлоза, лигнин) білу маң ызды.

Заттардың қ ұ рамын анық тай отырып, ә рбір затқ а газдың шығ ымын анық тауғ а болады, сосын қ осуғ а болады. Бұ рын, биогаз жайлы ғ ылым болмағ ан кезде жә не биогаз қ и ретінде ассоцияланғ ан кезде, «жануар бірлігі» деген ұ ғ ымды қ олданғ ан. Бү гін, биогазды ерікті органикалық шикізаттан алуды ү йренген кезде, бұ л ұ ғ ым кетіп, қ олданыстан қ алды.

Қ олданысы: Отын ретінде биогаз электрқ уат, жылу немесе бу ө ндірісінде, немесе кө лік жанармайы ретінде қ олданылады. Биогаз қ ондырғ ыларын тазалағ ыш қ ұ ралы ретінде фермаларда, қ ұ с фабрикаларында, спирт зауыттарында, қ ант зауттарында, ет комбинаттарында орналастырылуғ а болады. Биогаз ө ндірісі мен қ олданысына қ атысты кө рсеткіштер бойнша ө ндіріс жағ ынан дамығ ан мемлекеттердің арасында жү ргізуші орынды Дания алып отыр. Бұ нда оның ортақ энергия балансында биогаз 18%-ғ а дейін алып жатыр. Германия орташа жә не ү лкен қ ондырғ ылардың саны бойынша, 8000 мың дана, жү ргізуші орын алуда. Батыс Еуропада барлық қ ұ с фабрикаларының жартысынан кем емесі биогазбен жылытылуда.

⇐ Предыдущая 1 234 5 Следующая ⇒