Шығармалар

⇐ ПредыдущаяСтр 3 из 4Следующая ⇒

Қ азақ тың кө ң іл кү йі, ө лең, “Ү зік” жинағ ында, Орал, 1912;

Шолпан, ө лең дер, Қ азан, 1912;

Ө лең дері, Қ. -О., 1922;

Ө лең дері, Таш., 1923;

Шығ армалары, А., 1989;

Таң дамалы, А., 1992;

Шығ армалар, 3 т., А., 1995.

13. С. Торығ ыровтың «Қ амар сұ лу» романы қ ай жылы жазылды? Романның тақ ырыбы мен идеясы. Қ ысқ аша мазмұ ны.

1814 жылы. С. Торайғ ыров шығ армашылығ ының жаң а сапағ а ө ткелі тұ рғ анын, кө ркемдік-идеялық ізденістерін анық кө рсететін шығ арма. «Қ амар сұ лу» - ө зінің тақ ырыбы мен мазмұ ны жағ ынан ә леуметтік роман. Жазушы қ азақ ә йелінің тең сіздіктегі жай-кү йін роман оқ иғ асының негізіне алып, сол арқ ылы ө з дә уірінің қ оғ амдық шындығ ын ә леуметтік тұ рғ ыда талдайды.
14. С. Торығ ыровтың «Адасқ ан ө мір» поэмасы неше бө лімнен тұ рады?

«Адасқ ан ө мір» 5 бө лімне тұ ратын
15. М. Дулатов «Қ азақ » газетінде кіммен бірге ең бек етті?

А. Байтурсынов
16. «Оян қ азақ » кімнің ө лені? Ө лең нің мақ саты.

Бұ л Міржақ ып Дулатовтын ө лені.

Оян, қ азақ! », - деп қ алың ұ йқ ыдағ ы қ азақ даласын оятуғ а талпынды. «Оян, қ азақ! » жинағ ы қ азақ халқ ының азаттық жолындағ ы кү ресінің манифесіндей зор роль атқ арғ ан кітап болғ аны ақ иқ ат. Оның Қ азан тө ң керісіне дейінгі кезең дегі бағ асы Қ ө шке Кемең герұ лының пікірінде айқ ын да дә л берілген: «Оян, қ азақ! » алғ ашқ ы шық қ ан Грибоедовтың «Горе от умасындай», - деді ол.

17. Ж. Аймауытовтың ө мірі мен шығ армашылығ ы.

(1889-1931) Жү сіпбек Аймауытов 1889 жылы қ азіргі Павлодар облысының Баянауыл ауданында дү ниеге келген. 1907 жылы молдалық ты тастап, Баянауылғ а барып орыс-қ азақ мектебіне тү седі. 1911 жылы Павлодардағ ы екі сыныпты орыс-қ азақ мектебіне тү сіп, оқ уын жалғ астырады. 1914-1919 жылдары Семейдегі мұ ғ алімдер семинариясында оқ иды. Семейде жү ріп алаш қ озғ алысына қ атысады, " Абай" журналын шығ аруғ а ат салысады. 1919 жылдан бастап Жү сіпбек Семейде, Павлодарда кең ес ө кіметінің жұ мыстарына араласады. Семей губерниялық оқ у бө лімінің мең герушісі, " Қ азақ тілі" газетінің редакторы болады. 1922-1924 жылдары Қ арқ аралыда мектеп мұ ғ алімі болады. 1924-1926 жылдары Ташкентте шығ атын " Ақ жол" газетінің редакциясында істейді. 1926-1929 жылдары Шымкенттегі педагогикалық техникумғ а директор болады. Ара-арасында ә р тү рлі саяси жұ мыстарғ а араласады. 1929 жылы жазық сыз тұ тқ ынғ а алынып, " халық жауы" деген жаламен 1931 жылы ө лім жазасына кесіледі.

Сан қ ырлы талант иесі Жү сіпбек Аймауытовтың артында қ алғ ан шығ армашылық мұ расы аса бай. Оның ішінде кө птеген ө лең дер, " Қ артқ ожа", " Ақ білек" романдары, " Кү нікейдің жазығ ы" хикаяты мен " Ә нші" секілді бірқ атар кө ркем ә ң гімелері, " Рә биғ а", " Мансапқ орлар", " Қ анапия мен Шә рбану", " Ел қ орғ аны", " Шернияз" пьесалары, " Нұ р кү йі" поэмасы, сондай-ақ бірсыпыра сын мақ алалар мен аудармалары бар. Газет беттерінде жарияланғ ан публицистикалық мақ алаларының ө зі бір тө бе.
18. Ж. Аймауытовтың 1926 жылы жарық кө рген ең ү здік пьесасын атаң ыз.

Ж. Аймауытовтың ең ү здік пьесасы- «Шернияз». Бұ л пьеса ішінара ө лең мен жазылғ ан. Жү сіпбектің Сұ лтанмахмұ т Торайғ ыровқ а арнағ ан пьесасы. 1926 жылы Семейде басылып шық қ ан. Пьеса театр сахналарында қ ойылғ ан.
19. С. Сейфуллиннің ә ндерін атаң ыз.

Кө кшетау, Тау ішенде, Біздің жақ та.
20. І. Жансү гіровтің ө мірі мен шығ армашылығ ы.

Ілияс Жансү гіров 1894 жылы 14 мамырда Алматы облысы Ақ су ауданында дү ниеге келген

1919 жылы. Ташкенттегі екі жылдық мұ ғ алімдік курсқ а тү седі.

Оны бітірген соң ө з ауылында мұ ғ алім болып, кейін «Тілші» газетінде қ ызмет атқ арады.

1922 жылыВерныйдағ ы (Алматыдағ ы) Қ азақ ағ арту институтының мең герушілігіне тағ айындалады.

1925 жылы Мә скеудегі Журналистика институтына оқ уғ а тү сіп;

1928 жылы бітіріп шық қ ан соң, «Ең бекші қ азақ » газетіне қ ызметке жіберіледі. Жансү гіров шығ армалық жұ мыспен қ атар Қ азақ стан Жазушылар одағ ын ұ йымдастыру ісіне де белсене қ атысқ ан.

Бұ рынғ ы Қ азАПП (1926) таратылғ ан соң 1932 жылы Жазушылар одағ ын ұ йымдастыру комиссиясының тө рағ асы болып сайланып;

1934 жылы ө ткен 1-съезге дейін қ ызмет істейді. Съезде Қ азақ стан жазушылар одағ ының алғ ашқ ы тө рағ асы болып сайланды.

1934–1937 жылдары Қ азақ саяси баспасының редакторы, сонымен бір мезгілде;

1933–1936 жылдары Қ азақ АКСР-і ОАК-нің мү шесі болды.

1937 жылы жалғ ан саяси айыппен тұ тқ ындалады.

1938 жылы ату жазасына кесілген.

1958 жылы ақ талды.

21. «Қ ұ лагер» кімнің поэмасы?

Ілияс Жансү гіров

22. «Шұ ғ аның белгісі» повесін кім жазды? Повестің қ ысқ аша мазмұ ны.

Бейімбет Майлин.

Шұ ғ аның ә кесі Есімбек бай қ ызын кедей жігіті Ә бдірахманғ а бергісі келмей, жастардың кездесуіне тыйым салады. Бұ дан кейін тү рлі жаланы сылтау етіп, Ә бдірахманды жер аудартады. Осындай қ атыгез зорлық қ а душар болғ ан Шұ ғ а қ айғ ыдан, кү йіктен қ айтыс болады. Повестің мақ саты — жастардың бас бостандығ ына ерік бермей, қ асіретке ұ шыратқ ан ескі дә стү рлерді сынау… Жастардың бас азаттығ ын кө ксеу, бү ғ ан кедергі келтіретін ә деттерді батыл таң балау — XX ғ асыр басындағ ы демократиялық қ азақ ә дебиетіндегі басты сарындардың бірі еді. «Шұ ғ аның белгісі» повесінде оқ иғ алық ө рілімдер, кейіпкерлердің мінездемелері, диалогтер, сезім, кө ң іл кү йлері Қ асым деген адамның ә ң гімесі болып беріледі. Мұ ндай ә ң гімелеу мә нері халық прозасының қ алыпты баяндау тә сіліне жақ ын. Бірақ қ аһ армандар мінезі мен ә леуметтік жағ дайды талдау шығ арманың реалистік жазба ә дебиет дә стү рінде жасалғ анын кө рсетеді. Шұ ғ аның да, Ә бдірахманның ө здеріне тә н жә не дара сипаттары танылады. Шұ ғ а — айтқ ан сертіне берік, сезімі мө лдір, пә к махаббатты қ астер тұ татын жан. Ол ө мір кү ресіне тү сіп шының пағ ан, зорлың ң а ң арсы кө рсетер дә рмені жоқ, озбырлық қ а деген наразылығ ын ішінде сақ тайтын биязы мінезді қ ыз.
23. М. Жұ мабаев пен С. Сейфулин жырлағ ан жер атауы мен кейіпкерлер ұ қ састығ ы.

24. ХІХ ғ асырдың басындағ ы ақ ын – жыраулар туралы не білесіз?

1. Қ орқ ыт — бү кіл тү ркі ө ркениетіне ортақ ортағ асырлық тұ лғ алардың бірегейі. Қ орқ ыт — ә улие, ақ ын, жырау, сазгер, қ обызшы болғ ан. Қ орқ ыт туралы аң ыз-ә ң гімелер бү кіл тү ркі халық тарында кездеседі. Ол оғ ыздардан шық қ ан, руы — баят, ә кесінің аты Қ арақ ожа делінеді. Шешесі қ ыпшақ руынан.

2. Асан қ айғ ы — XIV ғ асырдың екінші жартысында Еділ бойында дү ниеге келген ақ ын, философ, аң ыз кейіпкері, ү немі халық қ амын, елінің болашағ ын ойлап жү ретіндіктен, замандастары оның Асан атына " қ айғ ы" деген сө з қ осып, Асан қ айғ ы атап кеткен. Алтын Орданың ыдырау дә уірінде ө мір сү рген Асан қ айғ ы, алдымен, Сарайда, кейін Қ азанда Ұ лұ ғ -Мұ хаммед ханның ық палды билерінің бірі болғ ан.

Қ азақ халқ ының XV—XVII ғ асырлардағ ы рухани мә дениеті ә ткен замандар мә дениетімен, оның ең қ ұ нды дә стү рлерімен сабақ тас болды. Ауыз ә дебиеті мазмұ ны жағ ынан барынша байып, жетілді. Тарихи ө лең -жырлардың негізгі тақ ырыбы — қ азақ халқ ының жоң ғ ар басқ ыншыларына қ арсы кү ресі болды.

25. І. Жансү гіровтің ө мірі мен шығ армашылығ ы. Ответ в 20

26. Ж. Аймауытовтың ө мірі мен шығ армашылығ ы.

Жү сіпбек Аймауытов (1889—1931) — қ азақ тың кө рнекті жазушысы, драматург, публицист, қ азақ ә дебиетін қ алыптастырушылардың бірі. Туып ө скен жері Павлодар облысының Баянауыл ауданына қ арасты бұ рынғ ы «Қ ызыл ту», қ азіргі Жү сіпбек Аймауытов ауылы. Арғ ын тайпасы Сү йіндік руы Қ ұ лболды бө лімінен шық қ ан.

Жү сіпбек жастайынан арабша хат тану, оқ у ү йренген. 1907 ж. бастап Баянауылдағ ы орысша-қ азақ ша екі кластық мектебінде, Керекудегі (Павлодар) қ азыналық ауыл шаруашылық мектебінде, Керекудегі екі класты орыс қ азақ мектебінде тиіп-қ ашып оқ иды. Бір жағ ынан бала оқ ытып, қ аражат табады.

1911—1914 жж. ауылда мұ ғ алім болып істейді.

1914 жылы Семейдегі мұ ғ алімдер семинариясына қ абылданады. Оны 1918 жылы аяқ тап шығ ады.

Мұ нан соң алашордашылардың істеріне араласып, Семейде «Абай» журналын шығ арысып, Қ. Сә тбаевпен, М. Ә уезовпен танысады.

Кейін Алашордадан бө лініп, Коммунистік партия қ атарына ө теді (1919).

Қ азақ стан Кең естерінің Қ ұ рылтайы съезіне делегат болып қ атысып, Қ азақ АҚ СР Халық ағ арту комиссариаты комиссарының орынбасары болып тағ айындалады (1920).

Мұ нан соң Семей губерниялық оқ у бө лімінің мең герушісі (1921), «Қ азақ тілі» газетінің редакторы.

Қ арқ аралыда мектеп мұ ғ алімі (1922—1924), Ташкентте шығ атын «Ақ жол» газетінің бө лім мең герушісі (1924—1926), Шымкент педагогикалық техникумының директоры (1926—1929) қ ызметтерін атқ арады.

Шығ армалары: 1918 —19 ж. М. Ә уезовпен бірге Семейде «Абай» журналын шығ арып, «Екеу» деген бү ркеншік атпен, Ә уезовпен бірлесіп, «Абайдың ө мірі жә не қ ызметі» (1918, №2), «Абайдан кейінгі ақ ындар» («Абай», 1918, №3) деген мақ алалар жазды. А-тың кө ркем шығ армалары эстет. бояуының қ ашық тығ ымен, кө ркемдік қ уатымен, стильдік даралығ ымен қ азақ ә дебиетінде соны бағ ыт қ алыптастырды. А. пед. оқ у орындарында қ ызмет істей жү ріп, жас ұ рпақ тың жан-жақ ты білім алуын кө здеген ең бектер, оқ у қ ұ ралдарын жазды. Оның пед., псих. жә не методика саласында жазғ ан ірі ең бектері ө з уақ ытында елеулі рө л атқ арды. Олардың ішінде «Тә рбиеге жетекші» (1924), «Психология» (1926), «Жан жү йесі жә не ө нер таң дау» (1926) т. б. бұ л бағ ыттағ ы ғ ылымның бастауында тұ рғ ан ірі ғ ылыми ең бектер Жү сіпбек аз ғ ана ғ ұ мырында ә дебиеттің ә р тү рлі жанрларында ө німді ең бек етіп, қ ұ нарлы шығ армалар қ алдырғ ан. Бес томдық шығ армалар жинағ ында оның ө лең дері мен «Нұ р кү йі» поэмасы, «Рабиғ а», «Мансап қ орлар», «Сылаң қ ыз», «Ел қ орғ аны», «Қ анапия Шә рбану», «Шернияз» атты пьесалары, кө птеген ә ң гімелері мен «Қ артқ ожа», «Ақ білек» романдары, «Кү нікейдің жазығ ы» повесі, балаларғ а арналғ ан ертектері, сын мақ алалары мен аудармалары енген.
27. Бейімбет Майлин драматургиясындағ ы шоқ тығ ы биік, кө ркемдігі
жоғ ары қ ұ нды пьесасын атаң дар.

Майдан
28. Жү з жасағ ан ақ ынның есімі кім?

Жамбыл Жабаев
29. Жамбыл Жабаев ақ ын кімнен бата алғ ан?

Сү йінбай
30. Жамбыл Жабаевтың ө мірі мен шығ армашылығ ы.

Жамбыл Жабайұ лы (28 ақ пан 1846, Жамбыл тауы-22 маусым 1945, Алматы) – қ азақ халық поэзиясының ә йгілі тұ лғ асы, ө лең сө здің дү лдү лі, жырау, жыршы.

1937 жылы бү кіл еліміз Жамбылдың шығ армашылық қ ызметінің жетпіс бес жылдығ ын аталып ө тілді. Бұ л кү ндері халық ақ ыны дү ние жү зінің кө птеген озат қ айраткерлерінен қ ұ ттық тау телеграммалар алды. Кө рнекті француз жазушысы Ромен Ролланның Жамбыл ақ ындығ ының 75 жылдығ ына орай " Батыс Альпінің жү регінен қ азақ халқ ының жә не жаң а адамзаттың жаршысы Жамбылғ а туысқ андық сә лем жолдаймын" деп телеграмма жіберуі.

1941 жылы Жамбылғ а мемлекеттік сыйлық берілді. Ұ лы Отан соғ ысы кү ндерінде Жамбыл ө зінің ө лең дерінде Кең ес Социолистік Республикалар халқ ын Отанды қ орғ ауғ а, ең бектегі ерлікке шақ ырды. Совет адамдарының батырлығ ын, КСРО халық тарының мызғ ымас достығ ын жыр етті.

1943 жылы майданда Жамбылдың ұ лы Алғ адай қ аза тапты. Бұ л жө нінде ақ ынғ а хабар жеткенде, ол біраз ү нсіз отырып барып, қ айғ ылы хабарғ а ө лең мен жауап берді. Жамбылдың ақ ырғ ы жыры

1945 жылы 9 мамырда айтылды. Бұ л неміс фашистерін біздің халқ ымыздың қ аһ армандық пен жең гендігіне арналғ ан еді. Жү з жасқ а небары бірнеше ай қ алғ анда,

1945 жылы 22 маусымда Жамбыл қ айтыс болғ ан.

1946 жылы ақ панда Қ азақ стан жұ ртшылығ ы даң қ ты ақ ынның жү з жылдығ ын салтанатпен атап ө тті. Юбилейіне қ арай ақ ынның таң дамалы шығ армаларының академиялык жинағ ы орыс жә не қ азақ тілінде басылып шық ты. Жамбыл Жабаев Ленин, Ең бек Қ ызыл Ту жә не «Қ ұ рмет белгісі» ордендерімен марапатталғ ан.

⇐ Предыдущая 1 234 Следующая ⇒