12. тапсырма. Азотты органикалық қосылыстар. Біріншілік екіншілік және үшіншілік аминдер

12. тапсырма. Азотты органикалық қ осылыстар. Біріншілік екіншілік жә не ү шіншілік аминдер

Аминдер. Изомериясы жә не номенклатурасы.

Аммиак молекуласындағ ы сутек атомдарын радикал топшалармен алмастырғ ан да тү зілетін қ осылыстар ды аминдер деп атайды. Аммиак молекуласындағ ы сутек атомдары мен радикал топшаларының санына қ арай аминдерді:

Біріншілік RNH2

Екіншілік R2NH

Ү шіншілік R3N деп бө леміз.

Аминдердің изомериясы

1) тізбектегі амин топшаларының орналасу жағ дайына

2) молекуладағ ы азот атомымен байланысқ ан радикалдың санымен қ ұ рылысына сә йкес болады. Оларды атау ү шін халық аралық номенклатура бойынша радикалдың атына амин сө зін қ осып оқ ыйды.

Бірінішілік, екіншілік жә не ү шіншілік аминдер, олардың электрондық қ ұ рылысы.

Диметиламин

Аминдердің алынуы.

Аминдерді алудың бірнеше жолдары бар:

1)
Аммиак пен аминдерді радикалдау. Аммиак галогеналкандар мен немесе басқ а алкилдеуші(радикалдаушы) реагенттер мен ә рекеттесіп, аминдер жә не аммоний тұ здарын тү зеді. (А. Гофман, 1850ж). Реакцияның бірінші сатысында алкиламмоний тұ зы тұ зіледі, ал аммиак пен ә рекеттесіп, алкиламин тү зеді. Алкиламин галогеналканмен ә рекеттесіп, диалкиламин, сонан соң біртіндеп, ү шалкиламин жә не аммоний тұ зы, яғ ни тетраалкиламмоний тұ зы тү зіледі.

Тү зілген аминдерді қ оспадан олардың реакциялық қ абілеттілігіне қ арай бө ліп алады. Аммиак кө п бө лінсе, негізінен біріншілік амин тү зілген болады

2)Спирттерді катализатордың ( Аl2O3) қ атысуында 300°С температурада аммиакпен ә рекеттестіріп, аминдерді алады:

3) Нитроқ осыластарды Ni, Pt катализаторларының қ атысуымен тотық сыздандырып, біріншілік аминдерді алады:

4) Қ ышқ ыл амидтерін галогендердің сілтілік ерітіндісімен

ыдыратып, біріншілік аминдерді алады:

5) Нитрилдерді тотық сыздандырып біріншілік аминдерді, ал изонитрилдерді тотық сыздану арқ ылы екіншілік аминдерді алады. Бірақ бұ л реакциялар катализаторлардың қ атысында жү реді:

12 3 4 5 6 Следующая ⇒