Б. Туылу сәтіндегі жансақтау шараларына мұқтаж нәрестенің жағдайын бағалауға бағытталан, бұл үшін3 сұраққажауап беру қажет: • Нәресте ай-күні толып

Б. Туылу сә тіндегі жансақ тау шараларына мұ қ таж нә рестенің жағ дайын бағ алауғ а бағ ытталан, бұ л ү шін3 сұ рақ қ ажауап беру қ ажет: • Нә ресте ай-кү ні толып туылғ ан ба? • Тыныс ала алады ма немесе айқ айлай ма? • Бұ лшық ет тонусы жақ сы ма? Егер маман барлық сұ рақ тарғ а «ия» деп жауап берсе, онда жансақ тау шараларының қ ажеттілігі жоқ. Егер маман барлық сұ рақ тардың ең болмағ анда біреуіне «жоқ » деп жауап берсе, онда нә рестеге жансақ тау шараларын қ ажет етеді.

Диагностикалық критерийлер (жансақ таудан кейінгі кезең де асфиксияның себептерін анық тау ү шін ).

Ананың шағ ымдары мен анамнез:
• жү ктілік пен босану кезіндегі ерекшеліктер мен асқ ынулар туралы мә ліметтер.

Физикальды зерттеулер:
Нә рестенің алдың ғ ы уақ ытта арнайы кү тім мен бақ ылауды қ ажет ететіндігін анық тау мақ сатында толық тексеру кезінде келесі жағ дайларғ а ерекше назар аудару керек:
– тыныс алу жү йесі
– тыныс алу жиілігі
– апноэ
– қ абырғ ааралық саң ылаулардың айқ ын деммен тартылуы
– ың ырсып дем шығ ару
– сатурация (мү мкін болса)
Гемодинамика:
– Жү ректің жиырылу жиілігі мен сипаты
– Капиллярларды толтыру уақ ыты («ақ дақ симптомы» қ алыпты жағ дайы 2 сек. дейін)
– Артериалды қ ысым (мү мкін болса)
– Дене температурасы
– Тері қ абаты мен шырышты қ абық тың тү сі
– Қ озғ алыс белсенділігі мен бұ лшық ет тонусы
– Тамақ қ а тө зімділігін байқ ау
– Диурез жә не дә реті
– Неврологиялық жағ дайы (сана-сезімінің дең гейі, туа біткен автоматты рефлекстер, бұ лшық ет тонусы, қ ұ рысу)

Аталғ ан кө рсеткіштерді бақ ылауды алғ ашқ ы 4 сағ аттың ә р сағ аты сайын жү ргізу керек, сонан соң келесі 24 сағ аттың ішінде ә р екі сағ ат сайын, ә рі қ арай 3 сағ ат сайын, нә ресте оттегіні қ ажетсінбейтіндей болғ анғ а дейін, сө йтіп тағ ы 24 сағ ат кө лемінде немесе одан кө п уақ ыт бойы нә ресте жағ дайы қ ажет еткенше жалғ астыру керек.

Асфиксияның (гипоксияның ) ауырлығ ын дә лелдейтін диагностикалық критерийлер:
• асфиксиямен туылғ ан нә рестенің туылғ аннан кейін қ ысылғ ан кіндігінен кө мірқ ышқ ыл газының қ ұ рамын анық тау ү шін артериалды қ ан алады;
• ауыр перинатальды асфиксияның (гипоксияның ) маркерлері тө мендегідей болып табылады:
- кө рсетілген метаболистік ацидоз (кіндіктің артериалды қ анында рН< 7, 0 жә не ВЕ. 12 ммоль/л негізінің жетіспеушілігі);
- Апгар шкаласы бойынша 5 минутында 0-3 балл жә не одан жоғ ары;
- туылғ аннан кейінгі ерте уақ ыттарда білінетін клиникалық жү йке бұ зылыстары (қ ұ рысу, гипотония, кома – гипоксиялық - ишемиялық энцефалопатия);
- туылғ аннан кейінгі ерте уақ ыттарда білінетін полиорганды бұ зылыс белгілері.

Зертханалық зерттеулер:
• қ алыпты кө рсеткіштерді бір қ алыпта ұ стап отыру ү шін КОС мониторингі: рH 7. 3-7. 45; Ра О2 60-80 мм рт ст/SрО2 90-95 %); РаСО2 35-50 мм рт ст);
• нә рестеде ауыр бактериалды инфекцияның барын немесе жоғ ын анық тау ү шін қ анның қ ұ рамына клиникалық талдама жасау (сепсис, пневмония);
• гипотензияның дамуымен, ө кпенің резистентті тамырларының кең ею кө рінісінде, феталды коммуникациялармен қ анның патологиялық қ осылуына ә келетін желілік екінші реттік артериалды гипоксияның дамуымен сипатталатын, жү рек-ө кпе патологиясын анық тау ү шін жү ректің жиырылу жиілігіне, тыныс алу жиілігіне, дене температусына, пульсоксиметрия, артериальды қ ысымғ а мониторинг жасау (ААА, АДТ);
• диурезді бақ ылау, сұ йық тық балансын жә не қ ан сарысуындағ ы электролиттер дең гейін есепке алу (қ ан сарысуындағ ы натрийдің, калий мен хлоридтердің айқ ындалғ ан тө мен дең гейі, диурездің тө мендеуі кезіндегі жә не дененің артық салмағ ында, бү йректің жіті каналды некрозында немесе антидиурездік гормонның сә йкес емес секреция синдромында, туылғ аннан кейінгі ә сіресе 2-3 кү ндері, диурездің кү шеюі жалғ асып келе жатқ ан каналды зақ ымданулар мен судың шығ уымен салыстырғ андағ ы натрийдің шығ уының артық болуы);
• қ ан сарысунда глюкозаның шоғ ырлануы (глюкоза бейімделуге қ ажетті энергетикалық субстрат, миғ а азық; гипогликемия апноэғ а, қ ұ рысуғ а ә келіп соғ уы мү мкін);

Аспаптық зерттеулер (мү мкіндігінше алғ ашқ ы кү ндері):
• ВЖК, ВЧК жә не ОНЖ басқ а да патологиясының бар немесе жоқ екенін анық тау ү шін нейросонография жасау;
• ЖТА, миокардты жоқ қ а шығ ару/растау ү шін жү рек УДЗ жасау;
• ЖТА, ААА, АДТ;
• тыныс жолдарының, СУВ, НЭК бар/жоғ ын анық тау ү шін шолу рентгенографиясын жасау;
• Кө рсетімдер бойынша басқ а да зерттеулер жү ргізу.

Мамандар кең есі:
• Невролог
• Окулист
• Неонаталды хирург
• Нейрохирург

Дифференциалды диагноз

Сараланғ ан диагноз:
• Босану кезінде алғ ан зақ ым
• РДС
• ОНЖ, жү рек-қ ан тамыр жү йесінің жә не т. б. дамуындағ ы ақ аулық тар.
• Перинаталды аурулар мен инфекциялар.
Лтактикасы

Емдеу мақ саты: тірі қ алғ андар санының ө суі жә не ық тимал кері ә серелері тө мендету.

Емдеу тә сілі:
Ө з бетімен сә йкес тыныс алуы мен жү рек қ ызметін қ алпына келтіру.

Дә рі-дә рмексіз емдеу
«Нә рестелердің жансақ тау алгоритміне» сә йкес жансақ тау шараларын жү ргізу (бұ дан ә рі - Алгоритм):
А. Тыныс алу жолдарының ө ткізгіштігін қ алпына келтіруге бағ ытталғ ан алғ ашқ ы жансақ тау шаралары.
В. Оң қ ысым арқ ылы мә жбү рлі желдету.
С. Жү рекке тікелей емес массаж жасау.

Дә рі-дә рмекпен емдеу
D. Айналымдағ ы қ анның кө лемін толтыру ү шін адреналин жә не/немесе ерітінді.
Жаң а туылғ ан нә рестенің жансақ тау алгоритмі
«Алгоритм» осы бағ алаулар нә тижесінде қ ажет болуы мү мкін ә рекеттер мен нә рестенің жағ дайынан тұ рады. Жансақ тау алгоритмі бірінен-соң бірі келетін бернеше кезең нен тұ рады. Солардың ішінде ең маң ыздысы ө кпеге жасанды желдету жү ргізетін нә ресте ө мірінің алғ ашқ ы «алтын» минуттары болып есептеледі. Жансақ таудың ә р кезең і сайын келесі кезең ге ө тер алдында келесі қ адам жасау ү шін, жасалғ ан шаралардың тиімділігін бағ алап отыру керек.

Жаң а туылғ ан нә рестеге жансақ тау шараларын ө ткізу (ILCOR 2010)

ТУУЛУ		Нә ресте ай-кү ніне жетіп туды ма? Тыныс ала алады ма немесе айқ айлай ма? Бұ лшық ет тонусы жақ сы ма?	Иә Анасымен қ алдыру	Тұ рақ ты кү тім - Жылу -Тыныс алу жолдарының ө ткізгіштігі - Қ ұ рғ ату - Динамикадағ ы жағ дайды бағ алау
		Жоқ
	А	Тыныс алу жолдарының ө ткізгіштігін қ амтамасыз ету, қ ұ рғ ату, ынталандыру		Жоқ
30сек		ЖЖЖ < 100, тыныс аул типі гаспинг немесе апноэ ма?	Жоқ	Қ иын тыныс алу немесе қ атаң цианоз ба?
		Иә		Иә
60сек	В	Ө кпенің жасанды желдеткіші SpO2 мониторинг		ТЖ ө ткізгіштігін қ амтамасыз ету, SpO2 мониторингі, СРАР

		ЖЖЖ < 100?	Жоқ
		Иә		Бү тін SpO2 нормалары
		Желдетудің сә йкес екендігіне кө з жеткізу Интубацияның қ ажеттілігін қ арастыру
		Жоқ	Жансақ таудан кейінгі кө мек	1 мин 60-65% 2 мин 65-70% 3 мин 70-75% 4 мин 75-80% 5 мин 80-85% 6 мин 85-95%
		ЖЖЖ < 60?
		Иә
	С	Ө ЖЖ-мен бірге Ғ МК бастау
		Иә
		ЖЖЖ < 60?
	D	Иә
		ВВ адреналин

Тө мендегі ү ш сұ рақ нә рестенің туылғ ан кездегі кү й-жағ дайын бағ алап, жансақ тау шаралары қ ажеттігін білуге бағ ытталғ ан.
• Нә ресте ай-кү ніне жетіп туды ма?
• Тыныс ала ма немесе айқ айлай ма?
• Бұ лшық ет тонусы жақ сы ма?
Егер маман барлық сұ рақ тарғ а «ия» деп жауап берсе, онда жансақ тау шараларындың қ ажеттілігі жоқ. Нә рестені ана кеудесіне жатқ ызып, қ ұ рғ атып, температураны 36, 5-37, 5. С аралығ ында бірқ алыпты ұ стау ү шін жылы қ ұ рғ ақ жө ргекпен орау қ ажет. Босану залында ө ткізген барлық кезең де динамика жағ дайын бағ алау ү шін медициналық персоналдың қ атаң бақ ылауында болуы керек.
Егер сұ рақ тардың кем дегенде біреуіне «жоқ » деген жауап берілсе, нә рестені жылытылғ ан реанимациялық ү стелге немесе жылу кө зі бар жерге ауыстырып, тез арада жансақ тау шараларына кө шу керек. (Жансақ тау алгоритмін қ араң ыз. А блогы).

А блогы. Ұ рық жанындағ ы таза судың тө гілгенінен кейін алғ ашқ ы жансақ тау шаралары:
1. Баланы анасынан айырып, сə улелі жарығ ы, жылу кө зі бар жерге кө лденең інен жатқ ызып, жылы жө ргекпен жауып қ ою. Ө йткені суық стресі оттегін тұ тынуды артып, басқ а асқ ыну қ ауіпін арттырып, жансақ тау тиімділігін тү сіреді, бұ л жаң а туылғ ан нә ресте ү шін маң ызды [7, 8].
2. Оғ ан дұ рыс қ олайлы жағ дай жасау, (арқ асы мен басын жайлап шалқ айту, ө йткені тыныс алу жолдарының ө ткізгіштігін қ амтамасыз ету, ол иық астына буылтық қ ойғ ан тіпті жақ сы). Осындай жағ дай артқ ы жұ тқ ыншақ бө лігі, кө мей жә не кең ірдектің бір бойында орналасқ ан орнына жә не шектелмеген ауаның жетуіне жә не тыныс алу жолдарының барынша ашылуын қ амтамасыз етеді. Шектен тыс артқ а шалқ айтылғ ан немесе бү гілмелі болса, тыныс алу жолдарының ашылуына бө гет береді (кеуде қ уысы иекке келтірілген).
3. Тыныс алу жолдарын босату қ ажеттілігінде санация жү ргізу. Қ азіргі заманғ ы кең естерге сә йкес, жоғ арғ ы тыныс жолдарының санациясы ескіше ү рдіс болмауы керек. Тыныс жолдарындағ ы секретті немесе шырышты саусақ пен алып тастауғ а болады, немесе медициналық груша арқ ылы аспирацияны алдымен ауызғ а, сонан соң мұ рынғ а жасау. Секреттің кө п мө лшерде жиналғ анында, баланың басын қ ырынан бұ рып уақ тылы тарып алып отыру керек (10). Бұ л жағ дайда шырыш беттің ішкі бө лігіне ағ ады, ал ол жерден сү рту оң айырақ. Тыныс алу жолдарының санациясы кезінде нә рестеде брадикардия пайда болса, манипуляцияны тоқ татып, жү ректің жиырылу жиілігін бақ ылау керек (ЖЖЖ).
4. Баланың шашы мен терісін сорғ ыш затпен қ ұ рғ ату жə не басын жылы жө ргекпен орау, ылғ ал қ абық ты жою жə не қ айтадан ың ғ айлы етіп кө лденінен қ ұ рғ ақ жерге жатқ ызады, бұ л ə рекеттер (тыныс жолдарынан бө где нə рселерді сору жə не қ ұ рғ ату) алғ ашқ ы ө здігінен тыныс алуын сергітеді.
Нә рестені қ ұ рғ атып сү рту нә рестенің ө здігінен тыныс алуына септігін тигізеді. Егер ө здігінен тыныс ала бастамаса, қ осымша қ ысқ а уақ тылы тә сілді қ олдану керек: табанынан, ө кшесінен жай ғ ана шапалақ тау, жайлап арқ асын, кеудесін, аяқ -қ олын 1-2 рет сипалау. Ай-кү ніне жетпей туғ ан нә рестелерде қ ол батырып (қ атты сипалау) сипалаудан аулақ болу керек.

А блогы. Мекониймен боялғ ан ұ рық жанындағ ы судың барлығ ы шық қ аннан кейін алғ ашқ ы жансақ тау шаралары.
1. Егер нә рестеде мекониймен араласқ ан су шық қ аннан кейін, туылысымен белсенді ө здігінен тыныс алуы байқ алса, физиологиялық бұ лшық ет тонусы мен жү ректің жиырылуы 100 мин/соғ ыс болса, кең ірдектің санациясы кө рсетілмеген.
Мұ ндай нә рестеге тактильді ә сер етпей, анасының кеудесіне жатқ ызып, алдымен аузын, сонан соң мұ рнын медициналық груша арқ ылы меконийден тазарту керек. Содан соң қ ұ рғ атып, ың ғ айлы жатқ анын қ амтамасыз етіп, нә рестенің жасалғ ан шарағ а реакциясын бағ алау керек.
Жасалғ ан шаралардан соң нә рестеде ЖЖЖ 1 минутына 100 болып сақ талса, ө здігімен тыныс ала алса, бұ лшық ет тонусы жақ сы болса, медициналық персоналдың тұ рақ ты қ атаң қ арауымен анасының жанында қ алуына болады.
2. Мекониймен бү лінген су шық қ аннан кейін ө здігімен тыныс ала алмаса, бұ лшық ет тонусы тө мен болса жә не ЖЖЖ 1 минутына 100-ден кем болса, тез арада анасынан айырып, жылы сә улесі бар реанимациялық ү стел ү стеліне ә келіп жазтызу керек; (тактильды ә сер етпеу ү шін), дұ рыс жатқ ызып ларингоскопияның тікелей бақ ылауымен ауыз жә не тамақ тағ ыларды 12 жә не 14 Ғ катетерлерін қ олдану арқ ылы алып тастау керек.
Содан соң ларингоскоп жү зін тілдің оң жақ бө лігімен оны солғ а итере отырып, тілдің арғ ы негізіне жеткізу керек.
Ашық дыбыс саң ылауы арқ ылы кең ірдекке эндотрахеальды тү тікшені (ЭТТ) ө ткізеді, оғ ан меконий аспираторы қ осылады, ал аспиратордың қ арама-қ арсы жағ ынан – электросорғ ышты қ осады. Аспиратордың жанындағ ы портын оқ шаулай отырып, жү йеде теріс қ ысымды тудырады (100 мм аз емес) жә не бірнеше секунд ішінде кең ірдектегі негізді ЭТТ жай тарта отырып, алып тастайды. Меконийді ЭТТ арқ ылы 3, 5-секундтан артық алуғ а болмайды.
Аспиратордың мө лдір қ абырғ алары аспираттың сипатын визуальды бағ алауғ а жә не кең ірдектегі меконийдің бар/жоқ тығ ын растайды. Егер кең ірдек санациясы кезінде меконий алынбаса, амалды қ айталау қ ажет. Егер бірінші кең ірдек санациясында меконий алынса, малды меконийді барынша алынғ анғ а дейін қ айталауғ а болады.
Егер интубация мү мкіндігі нә тижесіз болса, интубация мү мкіндіктерінің ұ зақ тығ ынан анық талғ ан брадикардия немесе сатурацияның тө мендеуі білінеді, кідіртпей бетперде арқ ылы ө кпені желдетуді бастау керек, сонан соң мү мкіндікті қ айталау керек.
Кең ірдек санациясы кезіндегі ЖЖЖ-н пульсоксиметрия немесе тың дау жолымен бақ ылап отыру керек.
Брадикардия Ө ЖЖ-ні жайлап бастауғ а бірегей кө рсеткіші болып табылады.

А блогының тиімділігін бағ алау.
Жансақ таудың келесі кезең іне ө ту шешімі екі критерийдің бағ алауына негізделеді:
• кездейсоқ тыныс алудың, оның сипатының болуы/болмауы (апноэ, «гаспинг» типті тыныс алу, қ иындатылғ ан/қ иындатылмағ ан);
• жү ректің жиырылу жиілігі (ЖЖЖ 100 соғ ыс/мин кө п немесе аз).
1. Егер нә ресте кү шеніп тыныс алатын болса, яғ ни тыныс алуы қ иындатылса (ың ырсығ ан дем, кеуде қ уысының жұ мсақ жерлерінің тартылуы, тахипноэ) немесе кү шті орталық цианоз болса, тез арада алгоритмнің оң бө лігіндегі «В» блогына кө шу керек:
• тыныс жолдарын босату;
• SpO2 мониторингін қ амтамасыз ету;
• тыныс жолдарындағ ы ү немі оң қ ысымды жасау мү мкіндігін қ арастыру (ТЖЖҚ ).
2. Егер нә рестенің бірінші жансақ тау шаралардан кейін жағ дайын бағ алау кезінде ЖЖЖ 100соғ ыс/мин аз немесе бұ рынғ ыша ө здігінен тыныс ала алмаса, немесе гаспинг типті болса, тез арада оң қ ысымда мә жбү рлеп ө кпені желдетуге кө шу керек, яғ ни алгоритмнің сол жағ ындағ ы «В» блогына:
• оң қ ысымда мә жбү рлеп ө кпені желдету,
• SpO2 мониторингі.
В блогы – оң қ ысымда ө кпені мә жбү рлі желдету.
Ай-кү ніне жетіп туғ ан нә рестелердің кө бін ө здігінен толатын қ апшық тар арқ ылы немесе ағ ынды жолмен толатын қ апшық тар пайдалану арқ ылы ө кпелерін желдетуге болады, бірақ ө те шала туғ ан нә рестелерге жансақ тау кө мегін кө рсету кезінде Т-коннекторлы жансақ тау жү йесін қ олдануғ а кең ес беріледі. Бұ л жү йе тыныс жолдарына (ТЖЖҚ ) берілген оң қ ысымды бақ ылай отырып, тыныс шығ ару кезінде шың дық қ ысымды ө лшеп отырады (РIР).
Желдетуді немесе ТЖЖҚ терапияны бастағ ан кезде тағ айындалғ ан қ ажетті оттегіні бағ алау ү шін ү здіксіз пульсоксиметрияны қ олдану керек. Кө мекші пульсоксиметрді қ осып жатқ анда, негізгі реаниматолог желдетуді бө лме температурасы шамасынан бастайды (21% кислород). Егер, тиімді желдетуге қ арамастан, ЖЖЖ немесе оксигенация (контроль SpO2) жақ сармаса, одан да жоғ ары оттегі шоғ ырлануы туралы ойлану керек, яғ ни пульсоксиметрия кө рсеткіштеріне қ арай, SpO2 («SpO2 бү тін предукталды кө рсеткіштері» Алгоритмнің оң жақ тө менгі бұ рышында) мақ сатты дең гейге (нә рестенің минуттық жасына сә йкес) жеткенше жә не ЖЖЖ кө терілгенше, оттегі шоғ ырлануын титрлеу қ ажет.
Ө ЖЖ жиілігі минутына 40-60 қ ұ рау керек.
• Барлық нә рестелерге PIP –ті ЖЖЖ су бағ анасы 20 см-ге тең болғ анда бастағ ан жө н жә не оны клиникалық ә серіне қ арай ө згертіп отыру керек. Бірақ нә рестелердегі PIP-ті 30см су бағ анасына дейін кө теру қ ажеттігі туындауы мү мкін. Егер манометрді пайдалануғ а мү мкіндігі болмаса, ө кпені желдетуді барынша мү мкін шың дық қ ысыммен ЖЖЖ ү лкеюін қ амтамасыз ете отырып жү ргізуге болады.
• Шығ ару кезіндегі оң қ ысым (РЕЕР) – 5 см, Н2О ағ ынды толатын қ аппен, Т-коннекторлы жансақ тау қ ұ ралмен немесе ө здігінен толатын қ аппен қ амтамасыз етіледі, тек қ ысылғ ан газдың кө зіне қ осылғ ан РЕЕР-клапаны сә йкес болуы керек.
• Газ жіберу жылдамдығ ы – 8-10л/мин (ағ ындытолатын қ апқ а жә не Т-жү йеге).
• Гестационды жастағ ы 32 апталық нә ресте ө кпесін бастапқ ы желдетуде ауаны қ олдануғ а кең ес беріледі (21% О2).
• Шала туғ ан нә рестелерде (< 32 нед. ) бастапқ ы шоғ ыры О2 - 30%.
• Келесі О2 шоғ ырын SpO2 кө рсеткішіне қ арай ө згертіп отырады. Ө кпені 100% оттегімен желдетуді тек жү рекке тура емес массаж жасағ анда ғ ана орындау керек.
Оң қ ысымғ а жету ү шін бетперденің шеті мен нә рестенің беті арасының бітеулігін қ амтамасыз ету керек. Дө ң гелек бетперде ө те аз салмақ тағ ы (< 1000 г) мерзімі жетпей туылғ ан нә рестелердің бетіне саң ылаусыз жақ сы қ олданылады, ал салмағ ы одан кө п нә рестелерге анатомиялық формадағ ы бетпердені қ олданғ ан жө н. Оны ұ шы бар жағ ымен нә ресте мұ рнына орналастырады.

Ө кпені желдетудің негізгі тиімділік критерииі ЖЖЖ мен сатурацияның тез кө терілуі болып табылады.
Егер кө рсеткіштер кө терілмесе, ө кпенің екі жақ ты аускультация мә ліметтерін бағ алау керек, жә не ә р мә жбү рлі тыныс алғ анда кеуде қ уысының ампоитудасының экскурсиясына жә не барына назар аудару керек. Тыныс шулары екі ө кпе аумағ ында естілсе жә не кеуде қ уысының экскурсиясы анық талса Ө ЖЖ тиімді деп саналады.
Егер нә рестеде ө кпені желдету кезіндегі оң қ ысымда ө те ұ зақ мә жбү рлі тыныс алу байқ алса, онда ө кпе шектен тыс қ ысымның ә серінен қ атты томпайғ ан жә не пневмоторакс қ аупі бар.
Егер кеуде қ уысы ә р мә жбү рлі тыныс алуда қ озғ алмаса жә не тыныс шулары нашар естілсе, желдету тиімсіз. Ө кпені желдетудің тиімсіздігінің ү ш себебі бар:
• Бетпердені бала бетіне қ ойғ анда саң ылау қ алып қ оюы.
• Нә рестенің тыныс жолдары бітеліп қ алуы.
• Ө кпені ү рлеуге қ ысымның жеткіліксіздігі.

Бетпердені бала бетіне қ ойғ анда саң ылау қ алып қ оюы
Егер ауаның бетперденің жан-жағ ынан шығ ып жатқ аны естілсе, немесе нә рестенің клиникалық жағ дай жақ сармаса, нә ресте бетіне оны қ айта орналастыру арқ ылы керек, ал жақ сы саң ылаусыз киілуі ү шін астың ғ ы жағ ын сә л алдығ а тартып кигізу керек.

Нә рестенің тыныс жолдары бітеліп қ алуы:
• басының қ алпын ө згерту;
• ауыз қ уысын тексеру, тамағ ын жә не мұ рын, мұ рын ішін қ ажет болса тазарту;
• желдетуді нә рестенің аузын сә л ашып орындап кө ру (бұ ны ә сіресе -те т-мен салмақ та ай-кү нінен бұ рын туылғ ан нә рестелердің мұ рын жолы кішкентай болғ анда қ олдануғ а тиімді).

Қ ысымның жеткіліксіздігі:
Кейде тыныс жолдарындағ ы оң қ ысымды кө теру керек. Манометр пайдалану арқ ылы тыныс жолдарындағ ы артық кө лем мен қ ысымның жоғ арылану қ ауіпін алдын-алу ү шін, ө кпенің икемдігі мен желдету шамаларын таң дау ү шін қ олданады. Ол ү шін:
• Қ ысымды аздап (ә р мә жбү рлі бірнеше тыныс алудан кейін), тыныс шулары екі ө кпе тұ сынан да жақ сы естіліп жә не ә р тыныс алуда кеуде қ уысында экскурсия пайда болғ анша кө теру. ЖЖЖ, SpO2 жақ сарту ү шін, тыныстың естілуі ү шін, кеуде қ уысындағ ы анық экскурсияларғ а қ ажет болғ ан қ ысымды жазып қ ою.
•Егер ө здігінен толтырылатын қ апты қ олданғ анда қ ысымды ү сіру клапаны іске қ осылса, немесе газды 40 см су бағ анасында жіберетін болса, тү сіру клапанын жоғ ары қ ысым жасау ү шін оқ шауландыруғ а болады..
•Егер кеуде қ уысының экскурсиясы мен ЖЖЖ ө суіне қ ол жеткізе алмаса, тыныс жолдарынан тиімді ө тетін бейімделген - эндотрахеалді тү тікше жә не ларенгиалды масканы қ олдан ушін ойластыру керек.
Ө кпенің мә жбү рлі желдетуді оң қ ысымда қ аппен жә не маскамен орындауда бірнеше секунд ішінде 8F ө лшеміндегі ауыз асқ азанды зондтың енгізілуін талап етеді. Себебі қ арынның газ ә серінен ү рленуін, диафрагма компрессиясының алдын алу, қ арынішілік регуртация мен аспирациясын алдын-алады.
Қ арынғ а сү ң гіні кең сіріктен қ ұ лақ бө бешігіне жә не қ ұ лақ бө бешігінен семсер тә різді ө сіндігіге дейінгі сә йкес арақ ашық тық та енгізу керек. Сү ң гіні қ арынғ а енгізген соң, шприцпен газды сорып алады, сү ң гіні ашық қ алдырып бетінде лейкопластырьмен жабыстырады.

«В» блогының тиімділігін бағ алау
Ө кпені желдеткен 30 секундтан соң оң қ ысымда немесе ТЖОҚ орындалғ ан шараның тиімділігін бағ алау жә не ол ү ш кө рсеткішке негізделген:
• жү рек жиырылуының жиілігі (ЖЖЖ),
• тыныс алу жиілігі
• сатурация кө рсеткіші
Егер ЖЖЖ анық тау пульсоксимте кө рсеткіші негізінде жү ргізілсе, желдетуді бұ л уақ ытта тоқ татпайды. Егер ЖЖЖ анық тау аускультация кө мегімен жү ргізілсе, желдетуді 6 секундтқ а тоқ татады. Ә рі қ арайғ ы ә рекет алынғ ан нә тижеге байланысты.
1. Мә жбү рленген ө кпені желдетуді оң қ ысымда жү ргізудің тиімді белгілері жә не оны тоқ татуғ а кө рсеткіштер жү рек жиырылуының жиілігі 100 соғ /мин жә не одан жоғ ары, қ анның оттегімен ә бден қ анығ уы (SpO2 минут ішіндегі кө рсеткішке сә йкес) жә не кездейсоқ тыныс алудың пайда болуымен тү сіндіріледі. Нә рестені анасымен бірге орналастырады («дененің денеге» байланысы) жә не қ алыпты кү тім мен оның жағ дайының мониторингін жасайды.
2. Егер ЖЖЖ 100 уд/мин кем болса, ө здігімен тыныс алмаса, Ө ЖЖ жалғ астырады жә не кең ірдектің интубациясының қ ажеттілігін қ арастырады.
3. Егер ЖЖЖ 1 мин 60-99 қ ұ раса, Ө ЖЖ жалғ астырады жә не кең ірдектің интубациясының қ ажеттілігін қ арастырады.
4. Егер ЖЖЖ 1 мин 60 болса, жү рекке тура массажды бастайды, Ө ЖЖ жалғ астырып, кең ірдекті интубациялау қ ажеттілігін қ арастырады.
ЖЖЖ бақ ылау ә р 30 секунд сайын жү ргізеді. Ә р кезең нің тиімділігі жоғ арыда аталғ ан ү ш кө рсеткішпен бағ аланады, бірақ солардың ең маң ыздысы жансақ таудың келесі кезең ге ө туін анық тайтын жү ректің жиырылуының тө мен жиілігі болып табылады.

Бетпердемен желдету тиімсіз болғ анда жә не кең ірдек интубациясы қ иындатылғ ан немесе мү мкін емес болса, ларингеальды бетпердені қ олданады.

Мұ ндай келесі жағ дайларда болуы мү мкін:
• ____________________________________________________________ ауыздың, еріннің, туа біткен ауытқ уларында немесе таң дайдың қ атты болуында, масканы саң ылаусыз кигізуге мү мкіндік болмаса;
• ауыздың, тілдің, тамақ пен мойынның туа біткен ауытқ уларында, ларингоскоппен жақ сылап қ арауғ а кедергі етеді;
• астың ғ ы жағ ының ө те кішкентай болуы немесе тілдің ү лкен болуы (Робин синдромы жә не тросомиясы 21 хромосомадан).
Ларингеалды маска бетке қ атты жапсыруды қ ажет етпейді.
Сонымен қ атар, бетпердеге қ арағ анда иілгіш ларингеальды тілді айнала жә не тиімдірек желдетуді қ амтамасыз етеді.
Ларингеалды бетперде дене салмағ ы 2000 гр жоғ ары нә рестелерге қ олданылады жә не гестация уақ ыты ≥ 34 апта.
Ларингеалды бетперденгі орнату кезінде кө мейге арнайы қ ұ ралдардың қ ажет жоқ. Ларингеалдыны «соқ ыр» тү рде жә не орнына дә рігер саусағ ымен бағ ыттайды.

«С» блогы- Circulation, қ анайналымды жү рекке тура емес массаж жасау кө мегімен қ алыпта ұ стап тұ ру.
Тікелей емес массаж жасауғ а кө рсеткішке ЖЖЖ 60 жиыр/мин аз болуы, 30 секунд аралығ ында оң қ ысыммен ө кпенің мә жбү рлі тиімді желдетуіне қ арамастан
Тікелей емес массажды кеуденің тө менгі ү штен бір бө лігін басумен орындалады. Ол емшек ұ штарын қ осатын шартты сызық тар астында орналасқ ан. Бауырдың жарылуының алдын-алу ү шін семсер тә різді ө сіндіге баспау керек. Массаждың екі тү рлі техникасы бар, сә йкесінше солармен кеуде компрессияна байланысты:
1) екі ү лкен саусақ тың жастық шаларымен – осылай бола тұ ра екі қ олы да арқ асын ұ стап тұ рады (ү лкен саусақ тар ә дісі);
2) бір қ олдың екі саусағ ының ұ шымен (екінші жә не ү шінші немесе ү шінші жә не тө ртінші) – осылай бола тұ ра екінші қ олы арқ асын ұ стап тұ рады (ү лкен саусақ тар ә дісі);
Компресия терең дігі кеуде қ уысының алдың ғ ы ү штен бір бө лігінің диаметрін қ ұ райды, ал жиілігі – 1 мин 90.
Кеудесіне ә рбә р ү ш рет басып кө руден соң желдету жү ргізеді, басып кө руді қ айталау керек. 2 секунд бұ рын кеуде қ уысын басу 3 рет орындалу керек (1 мин 90) жә не бір желдету (1мин 30)

Жақ сы тура емес жү рек массажын жә не мә жбү рлі ө кпені желдетуді 45-60 секундтан аз жасау керек. Пульсоксиметр жә не жү рек ритмін кө рсетуші монитор ЖЖЖ анық тауғ а кө мек береді, бірақ НМС-ты тоқ татпай:
• ЖЖЖ 60жиыр/мин жеткенде НМС тоқ тату керек, бірақ мә жбү рлі желдетуді оң қ ысымда жиілігі минутына 40-60 мә жбү рлі тыныс алуда жалғ астыру керек.
• ЖЖЖ 100 жиыр/мин кө п болса жә не нә ресте ө з еркімен тыныс ала бастаса, мә жбү рлі тыныс алулар жиілігі мен ө кпелер желдетуін жай жылдамдық та тоқ тата бастау керек, сонан соң нә рестені қ арқ ынды терапия бө ліміне жансақ таудан кейінгі шараларды ө ткізу ү шін ауыстырылады.

С блогының тиімділігін бағ алау.
Егер жү рек жиырылуының жиілігі 60 соғ /мин аз болса, тікелей жү рек массажына қ арамастан, мә жбү рлі ө кпенің желдетілуі оң қ ысымда 45-60 секундта, D блогына ауысады.

«D» блогы – адреналин енгізу, ө кпенің желдетуін оң қ ысымда жалғ астыра отырып тура емес жү рек массажы.
Ұ сынылатын адреналин мө лшері тамырішінен нә рестелерге – 0, 01-0, 03 мг/кг. Тамырішілік енгізу мө лшерін жоғ арылатпау керек, ө йткені гипертензияғ а, миокардиалды дисфункция мен неврологиялық бұ зылымдарғ а ә келуі мү мкін.
Эндотрахеалды енгізудің 1-ші адреналин мө лшері тамырды дайындап жатқ анда, 0, 05 - 0, 1 мг/кг мө лшері аралығ ында ә рқ ашан ү лкен мө лшер пайдалануғ а кең ес береді. Дегенмен, бұ л тә жірибенің тиімділігі мен қ ауіпсіздігі анық талмағ ан. Осындай шоғ ырлануын енгізу ә дісіне байланыссыз адреналин мө лшері 1: 10 000 (0, 1 мг/мл) қ ұ райды.
Адреналиннің эндотрахеальды енгізуінен кейін мә жбү рленген ө кпе желдетілуін 100% оттегімен қ амтамасыз етуді жалғ астыру керек. Егер адреналин катетер арқ ылы тамыр ішіне енгізілсе, онда оның артынша 0, 5-1, 0 мл физиологиялық ерітіндіні қ анайналымғ а барлық кө лемі тү су ү шін енгізу керек.

Адреналин енгізген 60 секундтан соң (эндотрахеалды енгізу кезінде – аса ұ зақ уақ ыт аралығ ында) нә рестенің ЖЖЖ бағ алау керек.
Егер адреналиннің бір мө лшерін кейін ЖЖЖ 60 соғ /мин аз болып қ алса, онда препаратты 3-5 минуттан соң дә л сол мө лшерде қ айталауғ а болады, егер бірінші енгізуде мө лшері аз кетсе, келесі енгізуде мө лшері сә л кө бейтуге болады. Кез-келген адреналинді енгізу тамыр ішінен жіберіледі.
Қ осымша келесі жағ дайларғ а кө з жеткізу керек:
• ауаалмастыруы жақ сы, кеуде қ уысының экскурсия жә не тыныс шулары ө кпенің екі жағ ынан да естіледі; егер кең ірдек интубациясы орындалмаса, оны орындау керек;
• ЭТТ жансақ тау шаралары кезінде симай қ алуы;
• Компрессия кеуде қ уысының 1/3 терең дігінде орындалады;

Егер нә ресте жү ргізіліп жатқ ан реанимациялық шараларғ а ә сер етпесе жә не оның жү рек тонында гиповолемиялық шок (бозғ ылттық, ә лсіз жү рек соғ ысы, жү рек тондарының саң ыраулығ ы, «ақ дақ » белгісінің болуы ) белгілері байқ алса немесе плацентаның орналасуына кө рсетілім болса, қ ынаптық қ анкету немесе кіндік тамырынан қ ан кетуі, онда айналымдағ ы қ анның кө лемін толық тыру туралы ойлану керек
ОНЖ қ алыптандыратын таң дау препараты 0, 9% натрий хлориді немесе Рингер лактат ерітіндісі. Шұ ғ ыл қ анды қ ұ ю кө п кө лемді қ ан жоғ алтқ ан кезде шұ ғ ыл гемотрансфузияны қ ажет етеді.
ОНЖ толық тыру кезінде бірінші сұ йық кө лемі кіндік тамырғ а 10мл/кг мө лшерінде 5-10 минут ішінде қ ұ йылады. Егер бірінші мө лшер қ ұ йылғ аннан соң, нә ресте жағ дайы жақ сармаса, екінші дә л сол кө лемдегі мө лшер егі қ ажетілігі туындайды.
Гестационды жасы 32 аптадан аз мерзімінен бұ рын туылғ ан нә рестелерде миының жетілмеген герминальды матриксінің капиллярлы желілерінің ерекшелігін есте сақ тау керек. Сұ йық тық тың тез ү лкен мө лшерде шығ арылуы асқ азанқ ішілік қ ан кетуіне ә кеп соғ уы мү мкін. Сондық тан ОНЖ толық тыру мө лшерін мерзімінен бұ рын туылғ ан нә рестелерге жай жылдамдық та енгізу керек. Налоксонды анасы нашақ ор болғ ан нә рестелерге бірінші жансақ тау кө мек кезінде тыныс ала алмауында қ олдануғ а кең ес берілмейді. Оларғ а сә йкес ө кпені желдетуді қ амтамасыз етіп, жү рек ритмін жә не сатурациясын ретке келтіру керек.
ОНЖ реттегеннен кейін алынғ ан клиникалық тиімділігін бағ алау қ ажет. Бозғ ылттық тың кетуі, капиллярлардың толуы уақ ытының қ алыптануы («ақ дақ » симптомы 2сек аз), ЖЖЖ 60 соғ /мин кө п, жү рек қ ағ ысы реттелуі ОНЖ жетерліктей толық қ анын білдіреді. Бұ л жағ дайда дә рілерді егуді тоқ татып, оң қ ысыммен мә жбү рлі желдетуді салыстыру керек.
ЖЖЖ 100 соғ /мин болғ аннан соң, нә ресте ө здігімен тыныс алуды бастайды, мә жбү рлі тыныстар жиілігін жай азайту керек, содан соң нә рестені қ арқ ынды терапия бө ліміне постреанимациялық кө мек кө рсетуге ә келу керек.
Егер ө кпені желдету тиімділігі, тікелей емес массаж жә не дә рілік терапия адекватты тү рде орындалып жатса, жансақ таудың тиімсіз механикалық себептері туралы ойлау керек: тыныс алу жолдарының ақ аулары, пневмоторакс, диафрагмальды жарық немесе туа біткен жү рек ақ ауы.
Егер нә рестенің жү рек соғ ысы 10 минут ішінде байқ алмаса, жансақ таудың қ аншалық ты дү рыс жә не толық тығ ына қ арамастан, тоқ татуды ойлау керек. Осындай мә ліметтер нә рестенің жансақ тауындағ ы 10 минуттан кейінгі асистолиясында нә рестенің ө лімімен немесе ауыр мү гедектікпен тірі қ алуы мү мкін.

⇐ Предыдущая 1 234 Следующая ⇒