МӘДЕНИЕТ ЖӘНЕ СПОРТ МИНИСТРЛІГІ

Стр 1 из 3Следующая ⇒

МӘ ДЕНИЕТ ЖӘ НЕ СПОРТ МИНИСТРЛІГІ

Т. ЖҮ РГЕНОВ АТЫНДАҒ Ы Қ АЗАҚ Ұ ЛТТЫҚ Ө НЕР АКАДЕМИЯСЫ

«Музыка ө нері» факультеті

«Эстрадалық оркестр аспаптары» кафедрасы

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰ МЫС

Ертілеуов Ахметияр

«Қ азақ станның саксофон музыкасының жанрлық -стильдік ерекшеліктері»

Ғ ылыми жетекші: Бегалинова Г. А.

Алматы

2021 ж.

МАЗМҮ НЫ

Кіріспе

І Саксофонда орындаудың тарихи-теориялық негіздері

1. 1 ХХ ғ асырдың екінші жартысы мен XXI ғ асырдың басындағ ы саксофонда орындау эволюциясының тә н белгілері 1. 2 Саксофонғ а арналғ ан музыкадағ ы жанрлық бағ ыттар

ІІ Саксофон аспабына арналғ аң Қ азақ стан композиторларының шығ армаларының жанрлық -стильдік ерекшеліктері

2. 1 Қ азақ станда саксофон орындаушылығ ының мә селелері

2. 2 А. А. Оренбургскийдың саксофонғ а арналғ ан ө ң деуді талдау

Қ орытынды

Пайдаланылғ ан ә дебиеттер тізімі

Кіріспе

Тақ ырыптың ө зектілігі. Қ азақ стан композиторларының шығ армашылығ ындағ ы саксофонның рө лі туралы айта отырып, саксофон ө зіндік жә не қ айталанбас дыбысқ а ие бола отырып, Отанымыздың қ азіргі заманғ ы композиторларының шығ армашылығ ын тембрлік дыбысталу тү сімен жә не палитрасының кө ркемдігімен айтарлық тай байыта тү седі деп сеніммен айтуғ а болады. Саксофон " жаппай музыка", Батыс музыкасын орындауда белсенді қ олданылады, оны жалпы тың дауғ а қ ол жетімді етеді. Айта кету керек, алғ ашқ ы шығ армалар музыканың ә ртү рлі стильдері мен ағ ымдарын араластырудағ ы батыл эксперименттер болды, отандық композиторлардың алғ ашқ ы тә жірибелерінде ү ндестіктердің, тембрлер мен бояулардың қ ызық ты ү йлесімдері айқ ын болды, бұ л кейіннен орындаушылар мен тың даушылар арасында лайық ты табысқ а ә келді. Музыка жә не орындаушылық мә дениетін дамытудың маң ызды кезең і Қ азақ стан Тә уелсіздігінің жариялану кезең і болып табылады, одан кейін ұ лттық музыканы, қ азақ халқ ының мә дени-рухани қ ұ ндылық тарын дамыту, айқ ын стилистикасы бар ұ лттық пайымды қ алыптастыру, ұ лттық жазу стилін сақ тау туралы мә селе ө ткір кө терілді. Бұ л кезең саксофонғ а арналғ ан шығ армалар жасайтын жас жә не перспективалы композиторларды кө пшілік назарына ұ сынады. Таң далғ ан аспапқ а жазатын композиторлардың ішінде: Д. Останкович, А. Абдинуров, А. Орынбор жә не М. Сутюшев.

Саксофонның музыкалық тә жірибеде айтарлық тай белсенді тү рде қ олданылғ анына қ арамастан, музыкатануда Қ азақ станда саксофон мен оның қ ызметі туралы іргелі ғ ылыми ең бектер ә лі кү нге дейін жоқ. Осығ ан байланысты бұ л зерттеу қ азіргі ғ ылым ү шін ө зекті жә не қ ажет.

Мақ саты. Қ азақ станның саксофон музыкасының жанрлық -стильдік ерекшеліктері жү йелі тү рде зерттеу.

Міндеттері:

- саксофонда орындау тарихын зерттеу;

- саксофонғ а арналғ ан музыкадағ ы жанрлық бағ ыттарды қ арастыру;

- Қ азақ станда саксофон орындаушылығ ының мә селелерін анық тау;

- А. А. Оренбургскийдың саксофонғ а арналғ ан ө ң деуге талдау жасау.

Олардың ішінде атап ө теміз: " рефлексия" тақ ырыбында Абай ә ндері " Айттым сә лем Қ аламқ ас" ү шін саксофон-альта жә не фортепиано (1995), вариации на тему Казахской народного песни " Кусни Корлан" ү шін саксофон-альта жә не фортепиано (2012), " Пьесу-вариацию для саксофон-тенора с фортепиано" тақ ырыбында қ азақ халық ә ні " Ақ Баян" (2014), " концерттік пьесу для саксофона-альта и фортепиано" тақ ырыбында Абайдың " Желсіз тү нде жарық Ай" (2017), " саксофон-сопрано мен фортепианоғ а арналғ ан Адажио" (2017), " саксофон-Альт пен фортепианоғ а арналғ ан сонату" (2012) ә ндері, саксофоншылар ансамбліне арналғ ан шығ армалар: " Саксофонистердің секстетіне арналғ ан Saxophonia № 1" (2012), " polyphonic improvisation for four instruments" (2012), " Абай ә ніне арналғ ан саксофонистердің квинтетіне арналғ ан Фантазия" (2013).

Бә рін Тақ ырыптың материалдық кө зі.

Зерттеудің нысаны. саксофон орындаушылық ө нері.

Зерттеудің пә ні. Қ азақ станның саксофонда орындаушылық ө нері.

Жаң алығ ы: Осы зерттеу барысында бірінші тарауда Қ азақ станда да, одан тыс жерлерде де саксофондағ ы орындаушылық қ а тарихи-ақ параттық шолу жасалды. Нә тижесінде республикада қ азіргі заманғ ы орындаушылық мә дениеті саксофон музыкасының қ алыптасуының бастауынан бастап, оның жалпы тарихи дамуымен тығ ыз байланысты деген қ орытынды жасалды. Республикадағ ы композиторлық шығ армашылық тың қ азіргі жай-кү йі туралы тұ тас кө зқ арасты қ ұ ру тұ рғ ысынан қ арағ анда, бірінші кезекте аты отандық аспаптық музыкамен тығ ыз байланысты Артур Оренбургскийдің қ ызметі қ ызық ты. Диссертацияда алғ аш рет композитордың шығ армашылық портреті ұ сынылды, онда оның музыкалық мұ расына бағ а берілді. Композитордың ө зіндік стилі мен жазу техникасы бар екені анық. Оның музыкасы махаббат пен ө мірлік қ уатқ а, ерекше қ арапайымдылық пен айқ ындық қ а толы. А. Оренбургский шығ армаларымен жұ мыс жасау барысында кө ркемдік нақ тылауғ а жә не қ азақ музыкалық тілінің элементтеріне, ә сіресе пішін мен ү йлесімділік саласына сү йенуге тырысады. Сонымен қ атар, оның аспаптық жұ мысында қ азіргі джаз ағ ымдарының ә сері байқ алады. Оның шығ армаларына гармониялық тіл мен музыкалық мә нерлілік қ ұ ралдары саласындағ ы белсенді ізденістер тә н, ол классикалық ү рмелі аспаптардың халық аспаптарымен ө згеше ү йлесуі, сондай-ақ джаз музыкасының фольклормен ү йлесуі саласында батыл тә жірибе жасайды. Сонымен, Артур Оренбургский саксофонғ а кө птеген шығ армалар жасағ ан республиканың жарқ ын жә не талантты композиторларының бірі ретінде кө рінеді. Оның музыкалық стилі кө ркем мә дениеттің ұ лттық дә стү рлерімен жә не ә лемдік композиторлық мектептің бұ рыннан қ алыптасқ ан канондарымен байланысты кө птеген факторлардың ә серінен қ алыптасты. Композитордың шығ армаларында саксофонғ а арналғ ан ә р тү рлі шығ армалар, жеке аспаптар ү шін де, оркестр немесе ансамбль қ ұ рамында да бар.

Теориялық жә не практикалық маң ыздылығ ы.

Тақ ырыптың материалдық кө зі. Осы тақ ырып бойынша кең кө лемді ә дебиеттерді, соның ішінде ә ртү рлі оқ у қ ұ ралдарын зерттеу арқ ылы тарихи жә не салыстырмалы зерттеу ә дістерін қ олдана отырып, ә лемдік тенденциялар контекстінде саксофон мен педагогиканың отандық тарихы қ арастырылды.

12 3 Следующая ⇒