Кеңестік Қазақстанның тарихи бастаулары: қазақтандыру қиыншылықтары

Кең естік Қ азақ станның тарихи бастаулары: қ азақ тандыру қ иыншылық тары

Азаматтық қ арсыласу жылдарындағ ы Қ азақ стан. Қ азан тө ң керісі жә не Қ азақ станның саяси ө мірі. Кең ес ө кіметін заң дастыру шаралары. Қ азақ станды кең естендіру ерекшеліктері. «Ресей халық тары қ ұ қ ы Декларациясы»: сө з бен істің қ айшылығ ының айқ ын кө рінісі. Қ оқ ан автономиясы - тү ркістандық тардың тә уелсіз мемлекет қ ұ руғ а талпынысы. Қ азақ зиялылыларының ұ лттық ө кімет қ ұ ру жолындағ ы іс-ә рекеттері. «Алаш» қ озғ алысы жә не Екінші жалпы қ азақ съезі. Қ азақ тардың Бү кілресейлік қ ұ рылтай жиналысындағ ы ұ станымдары. Алашорда ө кіметінің кең естік билікті қ азақ мү ддесіне бейімдеу ә рекеті. Большевиктердің қ азақ елінде Азамат соғ ысын ұ йымдастыруы. Алаш Орданың алғ ашқ ы қ азақ ә скерлерін жасақ тап, ұ лт мү ддесін қ орғ ауғ а бағ ытталғ ан шаралары.

Қ азақ елі «ақ тар» мен «қ ызылдардың » текетірес кү рестерінің сахнасы. Алашорда ү кіметінің қ азақ ә скери жасақ тарының іс-қ имылдары. Қ азақ халқ ын таптық тұ рғ ыдан екіге бө лу. Соғ ыс қ имылдарының бү кіл қ азақ ө лкесін қ амтуы. Азамат соғ ысының қ азақ тың дә стү рлі шаруашылығ ын кү йзелтуі. «Ә скери коммунизм» саясатының қ азақ ө лкесіндегі арандату ә рекеттері. Қ ырғ ыз (Қ азақ ) революциялық комитетінің ұ лттық мемлекет қ ұ ру идеясын кү йретуі. Қ ырғ ыз (Қ азақ ) АСР-ның қ ұ рылуы – ұ лттық мемлекет қ ұ ру идеясын таптық негіздегі мемлекет қ ұ ру идеясымен ауыстыру. Қ ырғ ыз (Қ азақ ) АКСР –нің территориялық аймағ ының «жоғ арыдан» белгіленуі. Кең естік тоталитарлық басқ ару жү йесінің негіздерінің қ алануы.

Кең естік тоталитарлық Қ азақ станның қ алыптасуы: сипаты, шаралары, сабақ тары

Қ азақ стандағ ы жаң а экономикалық саясат (ЖЭС). Оғ ан кө шудің ә леуметтік-экономикалық жә не саяси негіздері. ЖЭС-тің мазмұ ны жә не оны жү зеге асыру ерекшеліктері. Қ азақ стандағ ы аштық қ а қ арсы қ азақ зиялыларының кү ресі. Жер-су реформасының мақ саты. Оны жү зеге асырудағ ы ауытқ улар мен қ ателіктер. Қ азақ ө лкелік партия комитетінің «қ азақ ұ лтшылдығ ына» қ арсы кү ресі. Тү ркістан республикаларын ұ лттық -мемлекеттік межелеу - біртұ тас Тү ркістан идеясының біржақ ты кү йреуі. Қ азақ жерлерінің Қ КАСР қ ұ рамына біріктірілуі.

Коммунистік партияның қ оғ амдағ ы саяси дара билігінің кү шеюі. Жаң а кө пұ лтты империя - КСРО-ның қ ұ рылуы. Ф. И. Голощекиннің «Кіші Қ азан» идеясы жә не оның қ атерлі мазмұ ны. Қ азақ ө лкелік партия комитетінің жер мә селесіне байланысты шешімінің отарлық мазмұ ны. Қ азақ зиялыларын қ уғ ындаудың басталуы.

Қ азақ станды индустрияландырудың жолдары мен ә дістеріне байланысты теориялық айтыстар. Қ азақ қ айраткерлерінің индустрияландыруғ а байланысты пікірлері. Қ азақ станды индустрияландыру идеясының отаршылдық мазмұ ны.

Қ азақ тың дә стү рлі шаруашылығ ын сталиндік реформалау негізінде қ айта қ ұ рудағ ы асыра сілтеулер. Жайылымдық -шабындық жерлерді бө лу жә не оның нә тижелері. Қ азақ ауылын кең естендіру –дә стү рлі қ азақ қ оғ амын талқ андау. Бай қ ожалық тарын тә ркілеу жә не оның ә леуметтік- экономикалық салдарлары. Кө шпелі жә не жартылай кө шпелі қ азақ шаруалары қ ожалық тарын кү шпен отырық шылық қ а кө шіру. Ауыл шаруашылығ ын жаппай ұ жымдастыруғ а кө шу. Ұ жымдастырудың ә дістері, тү рлері, қ арқ ыны. Еріктілік пен заң дылық принциптерінің бұ зылуы. Адам қ ұ қ ының тапталуы. Ауқ атты шаруалар қ ожалығ ын тап ретінде жою. Қ азақ тардың дә стү рлі шаруашылық жү йесінің кү йреуі. Меншіктен айыруғ а жә не кү штеп ұ жымдастыруғ а қ арсы халық наразылығ ы мен кө терілістер – ұ лт-азаттық қ озғ алыстар жалғ асы. Қ азақ тардың шетелге ауа кө шулері. Қ азақ тардың аштан қ ырылуы. Қ азақ босқ ындарының қ айғ ылы тағ дыры. «Бесеудің хаты». Т. Рысқ ұ ловтың И. Сталинге хаты –ащы шындық тың ақ иқ аты. Аштық тың демографиялық салдарлары. 30-шы жылдардың екінші жартысындағ ы Қ азақ станның ауыл шаруашылығ ындағ ы ауыр ахуал.

Қ азақ станның қ оғ амдық -саяси ө міріндегі, мә дениетіндегі, білімі мен ғ ылымындағ ы ұ лт мә селесіндегі таптық -партиялық принципті ұ стану залалдары жә не оның ұ лыдержавалық астарлары. Қ азақ мү ддесін қ орғ аушылар - С. Сә дуақ асовтың, С. Қ ожановтың жә не Ж. Мың баевтың ұ станымындағ ы теориялық -саяси мә селелер. Ф. И. Голощекиннің Алаш зиялыларына ымырасыз шабуылы. Алаш зиялыларына қ арсы қ уғ ын-сү ргін – қ азақ ұ лтын рухсыздандырудың жә не мә ң гү рттендірудің бастауы.

Қ азақ станды ә кімшілік-территориялық аудандастыру – тоталитарлық басқ аруғ а барар қ адам. КСРО мен Қ азКСР Конституциялары – сө з бен істің қ айшылығ ы. Қ азақ АКСР-ның одақ тас республикағ а айналуы. Сталиндік «ү лкен» қ уғ ын-сү ргін, оның ауқ ымы мен ауыр салдарлары. Қ иыр Шығ ыстағ ы корейлердің Қ азақ станғ а еріксіз қ оныс аударылуы - адам қ ұ қ ығ ының аяқ асты етілуі. М. Шоқ айдың эмиграциядағ ы саяси қ ызметі – тү рік халық тарының рухани жаң аруына бағ ытталғ ан елеулі қ адам.

Мә дениетте солақ ай жә не біржақ ты большевиктік тұ жырымдаманың ү стемдік алуы – қ азақ тардың рухани қ асіреті. Мә дениеттің ұ лттық негіздеріне кө пе-кө рнеу шабуылдауды ө ршіту. Ә дебиет пен ө нердегі социалистік реализмнің біржақ тылығ ы. Театр жә не музыка ө нері. Қ азақ стан жазушылары мен композиторларының шығ армашылық қ ызметі. Мә скеудегі Қ азақ стан ә дебиеті мен ө нерінің он кү ндігі – ұ лт рухының ө міршең дігінің айқ ын кө рінісі.

Кең ес ө кіметінің білім жә не ғ ылым саласындағ ы реформаларындағ ы қ айшылық тар. Сауатсыздық пен кү рес. Білім беру жү йесінің қ алыптасуы. Ағ арту саласындағ ы қ айшылық тар мен келең сіздіктер. Қ азақ тілінің араб алфавитінен латын жә не кириллицағ а кө шірілуі. А. Байтұ рсынов бастағ ан топтың ә ліпби ауыстыруғ а қ арсы ә рекеті. Ғ ылым мен ғ ылыми мекемелердің дамуы. КСРО Ғ А-ның Қ азақ стандық базасының КСРО Ғ А-ның Қ азақ филиалы болып қ айта қ ұ рылуы.

Фашистік басқ ыншылық қ а қ арсы кү рестегі қ азақ стандық тардың ерлігі мен қ асіреті

Екінші дү ниежү зілік соғ ыс қ арсаң ындағ ы кең естік биліктің сыртқ ы жә не ішкі саясатының негізгі бағ ыттары. Соғ ысқ а дейінгі Қ азақ стандағ ы қ оғ амдық -саяси, ә леуметтік-экономикалық жә не мә дени-рухани ахуал. Фашистерден отанды қ орғ ау соғ ысының басталуы. Майдан шебіне жақ ын аудандардан Қ азақ станғ а халық ты, ө неркә сіп орындары мен мә дениет ошақ тарын кө шіріп ә келу. Республика ө мірін соғ ыс қ ажетіне шұ ғ ыл бейімдеу. Қ азақ стан жерінде жасақ талғ ан ә скери бө лімдердің ірі шайқ астарғ а қ атысуы жә не жанқ иярлық ерліктері. Қ азақ стандық тар -партизан қ озғ алысына дем берушілер. Кең ес Одағ ының батыры атанғ ан қ азақ стандық тар мен қ атардағ ы жауынгерлердің ерліктері - ата-баба қ аһ армандығ ының дә стү рлі жалғ асы. Соғ ыс тұ тқ ындарының қ айғ ылы тағ дыры –қ азақ стандық тар қ асіреті. Ерлігі бағ аланбағ ан қ азақ стандық тар – кең естік биліктің ә ділетсіздігінің айқ ын кө рінісі.

Фашистердің «Тү ркістан» легионын қ ұ ру ә рекеті. М. Шоқ ай жә не басқ алар туралы бұ рмаланғ ан аң ыз бен шынайы шындық. Саяси сенімсіздік пен жекеленген халық тарды Қ азақ станғ а еріксіз қ оныс аудару – ұ лттық намысты қ орлаудың нақ ты мысалы.

Соғ ыс кезінде жең істі жақ ындату жолындағ ы тыл ең беккерлерінің ең бектегі ерен ерлігі. Қ азақ стандық тардың соғ ыста қ ирағ ан аудандарды қ алпына келтіруге кө мегі. Екінші дү ниежү зілік соғ ыстың ащы қ орытындылары мен тағ ылымды сабақ тары.

Соғ ыс жылдарындағ ы ғ ылым, мә дениет жә не халық қ а білім беру қ ызметі.

⇐ Предыдущая 1 234 5 6 7 8 9 10 Следующая ⇒