Диакон Владимир Василик

Диакон Владимир Василик

9 октября 2013 г.

[1] О творчестве преп. Романа см. фундаментальную монографию: Grosdidier de Matons J. Romanos le Mélode et les origines de la poésie religieuse a Byzance. Paris, 1977 (с подробной библиографией). На русском языке: Аверинцев С.С. Поэтика ранневизантийской литературы. М., 1997; Василик В.В. Жизнь и творчество св. Романа Сладкопевца // Ежегодная богословская конференция Свято-Тихоновского Богословского института. М., 2000. С. 80–90.

[2] Sancti Romani Melodi cantica: cantica dubia / Ed. P. Maas and C.A. Trypanis. Berlin: De Gruyter, 1970: P. 1–10. (Далее – Cantica dubia.)

[3] Romanos le Mélode. Hymnes / Ed. J. Grosdidier de Matons // Sources Chrétiennes. Vol. 114. Paris, 1967. P. 324–350. (Далее – SC. 114.)

[4] Romanos le Mélode. Hymnes / Ed. J. Grosdidier de Matons // Sources Chrétiennes. Vol. 128. Paris, 1981. P. 86–122. (Далее – SC. 128.)

[5] Romanos le Mélode. Hymnes / Ed. J. Grosdidier de Matons // Sources Chrétiennes. Vol. 99. Paris, 1965. P. 300–320. (Далее – SC. 99.)

[6] SC. 128. P. 232–266.

[7] Ιbid. P. 470–498.

[8] ἀλλ' ὅτι κορυφαῖος ἦν Πέτρος τῶν δώδεκα,
σπουδάζει ὁ θεολόγος πρεσβεῖα τούτῳ διδόναι·
ἡμεῖς οὖν ἐπιγράψωμεν ἀμφοτέροις
τῇ ἐλπίδι τῆς πίστεως. – Hymnus 39. Stropha 5 // SC. 114. P. 306. Здесь и далее перевод диакона Владимира Василика.

[9] Σύνοικον ἔχων τὴν παρθενίαν ἐν μητράσι παρθένον καὶ μητέρα Χριστοῦ παρέλαβες εἰς τὰ ἴδια·
τὸν γὰρ αὐτῆς υἱὸν μὴ καταλείψας ἐν τῇ ὥρᾳ τοῦ θείου αὐτοῦ πάθους
καὶ τῷ σταυρῷ παρεστὼς φωνῆς θείας ἀκήκοας·
„᾿Ιδοὺ ἡ μήτηρ σου, φίλε”· καὶ τῇ μητρὶ δὲ πάλιν ἐφώνησεν·
„᾿Ιδοὺ τὸ τέκνον σου, μῆτερ μου· σὺν αὐτῷ τὴν κατοίκησιν ποίησον
ὡς θεολόγῳ καὶ φίλῳ τοῦ Χριστοῦ.” – Hymnus 60. Stropha 5 // Cantica dubia. P. 3.

[10] "καὶ εἴ τις ἐπαναδράμῃ μετὰ σπουδῆς
πρὸς τὸ πλῆθος τῶν ἁγίων <καὶ> προφητῶν καὶ ἀποστόλων,
εὑρήσει ὡς οἱ δίκαιοι πάντες προσηύχοντο,
οἱ τέλειοι ἐν ἅπασι τοῖς κατορθώμασιν·
ὅσῳ γὰρ τέλειοι ἦσαν ταῖς ἀρεταῖς ἐκ τῶν ἔργων,
τοσούτῳ πλέον ἔσπευδον κραταιοῦσθαι
τῇ ἐλπίδι τῆς πίστεως.
ἐντεῦθεν τῶν ἀποστόλων ἡ δωδεκὰς
καὶ κοινῇ <καὶ> κατ' ἰδίαν ἐν προσευχαῖς προσεκαρτέρουν·
εὐγνώμονες ἐδείκνυντο τῷ βασιλεῖ καὶ θεῷ,
μεσῖται [σωτηρ]ίας δὲ πᾶσιν ἐγίνοντο. – Hymnus 39. Stropha 2 // SC. 114. P. 302

[11] [῾Υπ]άρχουσι τοῖς πιστοῖς βοηθοὶ ἀόρατοι,
ἐτύγχανον καὶ τῶν [...]ν ἰατροὶ ὁρώμενοι,
οὐ θεραπεύοντες φαρμάκοις καὶ [τα]ῖς βοτάναις,
οὐδὲ σιδήρῳ ἢ ἄλλοις τοιούτοις ἰώμενοι,
ἀλλὰ λόγῳ καὶ τῇ πίστει τῇ εἰς Χριστόν,
ἣν κατεῖχον ὥσπερ φλόγα κατὰ παθῶν ἀθεραπεύτων,
τὰ πάθη μὲν διώκοντες μετ' αὐθεντίας πολλῆς,
ἀνθρώπους δὲ φωτίζοντες τῇ τῆς φλογὸς ἀστραπῇ·
ἀλλ' ἄρτι δεῦτε, τοῦ Πέτρου καὶ ᾿Ιωάννου μνησθῶμεν. – Hymnus 39. Stropha 3 // SC. 114. P. 304.

[12] Νῦν ὡς Χριστοῦ μαθηταὶ τοῦτον μὴ παρίδωμεν,
ἀνόνητοι τῷ χωλῷ μηδὲ ἀναπόκριτοι
ὅλως γενώμεθα· προσμείνωμεν οὖν ὀλίγον·
καί, κἂν οὐδὲν ὧν αἰτεῖ ὁ προσαίτης κεκτήμεθα,
ἀφ' ὧν ἔχομεν ἀφθόνως δῶμεν αὐτῷ·
ἀφ' ὧν ἡ χάρις παρέχει ἡ τοῦ κυρίου λάβῃ καὶ οὗτος·
ἐλπίδα οὖν προπέμψωμεν τούτῳ τῆς δόσεως
καὶ λόγους προσλαλήσωμεν καὶ προτρεψώμεθα·
τὴν γὰρ ψυχὴν σπουδαστέον πρὸ τῶν ποδῶν ἀνεγεῖραι,
ἵν' οὕτως τῆς ἰάσεως ἀπολαύσῃ
τῇ ἐλπίδι τῆ<ς πίστεως>. – Hymnus 39. Stropha 3 // SC. 114. P. 310.

[13] Σπεύσατε, φράσετε οἱ ἐν πείρᾳ 〚οἱ〛 τῆς ἰατρικῆς ὄντες, ῾Ιπποκράτης, εἰπὲ καί, Γαληνέ, διασάφησον
καὶ ὑμεῖς ὅσοι σὺν τούτοις μύσται οἱ τὴν κρεοκοπίαν εἰδότες ἄκρως,
οἱ χειρουργεῖν καὶ τὸ φλεβοτομεῖν ἐπιτρέχοντες,
οἱ ἐκ τῶν νοσοτριβούντων, οἱ μισθοὺς τὰς ψυχὰς αὐτῶν αἴροντες
αἱμοχαρεῖς, εἴπατε ἡμῖν, πῶς ἄνευ τούτων Κηφᾶς
καὶ ἅμα τῷ ᾿Ιωάννῃ τὸν χωλὸν παραδόξως ἐνεύρωσαν
μισθοῦ χωρὶς καὶ οὐχ ὡς ὑμεῖς; τῷ θεῷ δὲ ἡ δόξα, δι' ὃν ταῦτα τελεῖ – Cantica dubia. Ηymnus 62. P. 6.

[14] Cantica dubia. Ηymnus 62. P. 45.

[15] Μέγας ὑπάρχων ἱερογράφος, „᾿Εν ἀρχῇ ἦν ὁ Λόγος καὶ ὁ Λόγος δὲ ἦν πρὸς τὸν θεὸν” ἀπεφθέγξατο
καὶ τὸ εἰπεῖν „Θεὸς ἦν ὁ Λόγος” ἀπεστόμησε 〚τὸν〛 ῎Αρειον καταπλήττων. –Hymnus 60. Stropha 2 // Cantica dubia. P. 2.

[16] Νῦν δεῖξον ἔργον, ὦ ᾿Ιωάννη·
πάντες μάθωσιν ἄρτι ὡς οὐ μάτην τὸ πρὶν
ἀνέκλινά σε τῷ στήθει μου·
ποίησον αὔλακας τῇ πηγῇ μου
ἦς τὰ νάματα ἤντλησεν ἡ στοργή σου·
ὄρυξόν μοι ὡς δικέλλῃ τῇ γλώττῃ διέξοδον,
καὶ ἥξω οὗ ἐὰν θέλῃς καὶ ποτίσας μεθύσω τὸν σπόρον σου·
ὡς κόκκους λόγους κατάβαλε, καὶ αὐξήσας πληθύνω τὰ λήϊά σου
ὁ μόνος γινώσκων τὰ ἐγκάρδια. – Hymnus 47. Stropha 7 // SC. 128. P. 98.

[17] ὁ γόνος τοῦ Ζεβεδαίου, ὁ εὐφραίνων τὸν κόσμον τοῖς λόγοις αὐτοῦ
καὶ τὰς καρδίας στηρίζων ἡμῶν ἐν τῷ ἄρτῳ τῆς πίστεως προφητικῶς
ὡς θεολόγος καὶ φίλος τοῦ Χριστοῦ. – Hymnus 60. Stropha 2 // Cantica dubia. P. 302.

[18] Ιστησι φρένας τοῦτο τὸ θαῦμα †μὴ στερήσας† τὰς βάσεις, τὰ σφυρὰ τοῦ χωλοῦ, ἡ τοῦ Χριστοῦ θεία δύναμις
οἱ ψιλὸν ἄνθρωπον †τολμῶντες λέγειν† τὸν Χριστὸν ὀνομάζειν δοκοῦντες εἶναι
γνώμη μικρά· εἰ ψιλός ἐστιν ὥσπερ ὑμεῖς φατε,
πῶς ἔργα θεοῦ τοιαῦτα καὶ τοσαῦτα ἐργάζεται λόγῳ ἑνὶ
χωρὶς μισθοῦ καὶ οὐχ ὡς ὑμεῖς; τοῦ θεοῦ δὲ ἡ δόξα δι' ὃν ταῦτα τελεῖ
ὁ θεολόγος καὶ φίλος τοῦ Χριστοῦ. – Hymnus 60. Stropha 7 // Cantica dubia. P. 4.

[19] О неохалкидонском богословии см., в частности: Иоанн Мейендорф, протоиерей. Христос в восточно-христианской мысли. М., 2000.

[20] τὸν υἱὸν τῷ πατρὶ ὁμοούσιον
ἀνακηρύξας τρανώτατα, ἔνδοξε, καὶ τὸ πνεῦμα 〚τὸ ἅγιον〛 ἐκπορευτόν,
ὡς θεολόγος καὶ φίλος τοῦ Χριστοῦ. – Ηymnus 60.

[21] ῾Ο ἐκ τοῦ στήθους τοῦ διδασκάλου, οὗ ἀνέπεσες, μάκαρ, ἐξαντλήσας σοφῶς θεολογίας τὰ δόγματα
τῶν φιλοσόφων τὰς γλωσσαλγίας κατεπόντισας ὡς τοὺς πρὶν Αἰγυπτίους
καὶ τὸν πιστὸν ᾿Ισραὴλ πρὸς τὴν γῆν καθωδήγησας
τῆς ὄντως ὀρθοδοξίας. – Hymnus 60. Stropha 25 // Cantica dubia. P. 12.

[22] Лоллий (Юрьевский), архиепископ. Александрия и Египет. СПб.: Летний сад, 2001. С. 191–208.

[23] См.: BHG 2056. Греческая версия Деяний подготовлена к изданию византологом доц. А.Ю. Виноградовым, который любезно познакомил автора с текстом.

[24] Деян. 13: 13.

[25] Мещерская Е.Н. Апокрифические деяния апостолов. М., 1997. С. 313.

[26] Λέγειν τὰ τοῦ λῃστοῦ ἀναγκαῖον· νεανίσκον ἀστεῖον καὶ θερμὸν τὴν ψυχὴν λῃστὴν ἰδὼν ὁ μακάριος τοῦτον ἀγρεύσας τῷ ἐπισκόπῳ παρατίθεται. – Ηymnus 60. Stropha 15 // Cantica dubia. P. 8.

[27] «Придя в один город неподалеку (некоторые называют и его имя), он водворил спокойствие среди братьев, и, заметив юношу, видного собой, красивого и пылкого, апостол обратился к тамошнему епископу, которого поставил: “Я целиком вверяю его тебе пред лицом Церкви и Христа”». – Евсевий. Церковная история. 3. 20.

https://pravoslavie.ru/64758.html

⇐ Предыдущая 12