Канец Х - пачатак ХІ стагоддзя.

Введение

Хрысціянства - найбуйнейшая сусветная рэлігія, заснаваная на жыцці і вучэнні Ісуса Хрыста, якія апісаны ў Новым Запавеце. Хрысціянства ўзнікла ў I ст.н.э. ў Палестыне. Хрысціяне вераць у тое, што Ісус з Назарэта ёсць Месія, Сын Божы і Збаўца чалавецтва. Свяшчэннай кнігай у хрысціянстве з'яўляецца Біблія - сход тэкстаў Старога і Новага Запаветаў. Хрысціянства дзеліцца на некалькі напрамкаў: І каталіцызм, праваслаўе, пратэстантызм.

Так як тэмай рэферата з’яуляецца каталіцызм, таму размова пойдзе мінавіта пра яго

Пачнем з таго, што каталіцызм пачаў актыўна распаўсюджвацца ў Беларусі з канца XIV стагоддзя ,калі вялікі князь літоўскі Ягайла ў абмен на атрыманне польскай кароны пачаў пераклад у каталіцызм перш паганскай шляхты Жамойці і Аўкштоты .

Каталіцызм - найбуйнейшае напрамак у хрысціянскай веры, прыхільнікамі якога з'яўляюцца больш 1,25 млрд чалавек. Фарміраванне інстытута Каталіцкай царквы адбывалася на працягу I тысячагоддзя н. э. на тэрыторыі Заходняй Рымскай імперыі. Каталіцкая царква лічыць сябе адзінай царквой, заснавальнік і кіраўнік якой сам Езус Хрыстус. Зямным намеснікам Ісуса Хрыста з'яўляецца Папа Рымскі, які ўзначальвае Святы Пасад і Ватыкан. Каталіцкую дактрыну грунтуецца на Святое Пісанне і Святым Традыцыі.

Святая Традыцыя складаецца з канонаў - зводу правілаў апосталаў і Сусьветных Сабораў, літургічных тэкстаў, багаслоўскіх справы Айцоў царквы, жыцці святых, а таксама звычаяў царквы. Каталіцтва абвяшчае, што існуе адзін Бог у трох іпастасях: Бог Айцец, Бог Сын (Ісус Хрыстос) і Бог Дух Святы. У каталіцтве існуе сем сакрамэнтаў: хрост, царкоўны шлюб, памазанне, еўхарыстыя (прычашчэнне), споведзь, намашчэнне, сьвятарства.Актыўна распаўсюджвацца на беларускіх землях каталіцызм пачаў у канцы XIV стагоддзя, калі Вялікі літоўскі князь Ягайла прыняў каталіцтва, каб ажаніцца на каралеве Польшчы і атрымаць польскую карону. З часам значная частка шляхты перайшла ў каталіцызм, у той час як большасць насельніцтва засталося праваслаўным. Пасля заключэння Брэсцкай уніі ў 1596 годзе, паміж праваслаўнай і каталіцкай цэрквамі, адбылося павелічэнне спісу прывілеяў для каталікоў, таму іх колькасць істотна ўзрасла. Пэўную ролю пры гэтым адыграла тое, што ў XVI - XVII стагоддзях на тэрыторыі Вялікага Княства Літоўскага з'явіўся ордэн езуітаў. Езуіты адчынялі школы, у якіх дзеці, якія належаць да розных канфесій, маглі атрымаць якасную адукацыю. Таксама ордэн займаўся місіянерскай дзейнасцю, арганізоўваў публічныя выступы і дыспуты на рэлігійную тэматыку, тэатралізаваныя пастаноўкі. Да канца XVIII стагоддзя лік каталікоў у ВКЛ складала каля 38% насельніцтва. Прыкладна столькі ж было і праваслаўных.

Пасля таго, як Беларусь увайшла ў склад СССР у канцы 1922 года, у БССР пачалася актыўная барацьба з рэлігіяй. У тым ліку і з каталіцтвам. Царкоўныя рэчы і касцёльных маёмасць масава канфіскоўвалася на карысць дзяржавы, а духавенства падвяргалася пераследам і крымінальных пакаранняў. На тэрыторыі Заходняй Беларусі, якая ўваходзіла да 1939 г. у склад Польшчы, каталіцкая царква наадварот займала высокае становішча. Храмы, раней перададзеныя праваслаўным, переосвящались назад у касцёлы і вярталіся вернікам. Вялася праца па перакладзе Бібліі на беларускую мову.

Пасля аб'яднання Беларусі і заканчэння Другой Сусветнай вайны ў СССР працягнулася палітыка па барацьбе з рэлігіяй. Пасля распаду СССР у 1991 году масава пачалі адчыняцца касцёлы і прыходы. На сённяшні дзень у Беларусі Каталіцкая царква з'яўляецца другой па колькасці вернікаў. Паводле звестак Беларускай Каталіцкай царквы каталікамі сябе лічаць каля 1,5 млн беларусаў, што складае 15% усяго насельніцтва. Пераважная большасць вернікаў жыве ў заходняй частцы краіны, нягледзячы на тое, што каталіцкія прыходы іс У Беларусі захавалася мноства касцёлаў розных эпох. Сярод іх: галоўны каталіцкі храм Беларусі - Архікафедральны касцёл Імя Найсвяцейшай Панны Марыі. Касцёл - помнік архітэктуры XVI-XVIII стагоддзяў, былы раней цэнтральным элементам, у комплексе ансамбля езуіцкага калегіума. У 1798 г. храм пераасвяцілі і аддалі каталікам. Заслугоўвае ўвагі і гродзенскі Касцёл Францыска Ксаверыя - помнік архітэктуры XVI-XVII стагоддзяў. Сабор пабудаваны ў стылі Віленскага барока.

нуюць па ўсёй краіне.

Каталіцкая царква - другая па велічыні рэлігійная канфесія краіны. У 2012 годзе па дадзеных ІАЦ праведзены апытанне насельніцтва краіны паказаў, што 10% рэспандэнтаў аднеслі сябе менавіта да яе (каля 9,5% ад агульнай колькасці насельніцтва). Па дадзеных самой каталіцкай царквы канфесія налічвае каля 1,4 мільёна вернікаў (15% усяго насельніцтва). Найбольшая колькасць вернікаў пражывае на захадзе краіны (перш за ўсё, у Гродзенскай вобласці, дзе яны складаюць больш за 60% насельніцтва), хоць каталіцкія асяродкі існуюць на ўсёй тэрыторыі Беларусі.

У сучаснай Беларусі распаўсюджана пераважна каталіцкая царква лацінскага абраду, хоць гістарычна - з часу Брэсцкай уніі 1596 года і аж да ўз'яднання з праваслаўем на Полацкім саборы 1839 года (ўваходжанне ўніяцкіх дыяцэзій на Расійскую царква) - сярод рускага (няпольскіх) насельніцтва зямель сучаснай Беларусі пераважаў каталіцызм візантыйскага абраду (вуніяцтва). З пачатку 1990-х гадоў у краіне існуюць толькі невялікі лік малалікіх суполак грекокатоликов (уніятаў), якія ўваходзяць у склад Беларускай грэкакаталіцкай царквы. У Заходняй Беларусі, якая апынулася пад уладай Польшчы, рымска-каталіцкая царква, насупраць, карысталася прывілеяваным становішчам: падчас кампаніі ревиндикации касцёлы, перададзеныя праваслаўным у канцы XIX стагоддзя, вярталіся каталікам (1300 храмаў у 1921-1936 гадах [28]), а дзяржава садзейнічала пераходу людзей у каталіцызм. У 1925 году віленскім біскупам быў прызначаны Рамуальд Яблжиковский

У верасні 1939 года, пасля далучэння Заходняй Беларусі да БССР сіламі Беларускага фронту, пачаліся рэпрэсіі супраць каталіцкіх святароў. На тэрыторыі Лідскага павета Липнишковской гміны былі расстраляныя два ксяндза і святар Жыжэмскія царквы Уладзімір Бук. У некаторых вёсках камсамольцы спілоўвалі крыжы. У гэты ж час быў рэпрэсаваны органамі НКУС ксёндз Геранёнскі прыходу

Каталіцкая царква стала адным са складальнікаў культурнага развіцця Беларусі. Істотным было ўплыў каталіцкай традыцыі на беларускую літаратуру, мастацтва і філасофію. Каталіцкая царква аказала істотны ўплыў на фарміраванне сістэмы элітарнага адукацыі ў Беларусі.

Распаўсюджванне ўплыву Рымска-каталіцкай царквы ў Беларусі пачынаецца ў XIII ст. у перыяд княжання Міндоўга. Пазіцыі каталіцкай царквы ў ВКЛ умацаваліся пры вялікім князю Ягайлу, які прыняў каталіцкую веру і заснаваў Віленскае біскупства. Істотнае распаўсюджванне каталіцкая вера атрымала сярод літоўцаў, палякаў, латышоў, ят- вягов і прусаў, якія аселі на паўночна-заходніх землях Беларусі. Да 2-й палове XVII ст. каталіцкая царква здолела заняць дамінуючае становішча, адціснуўшы праваслаўе і пратэстантызм. Пераход у каталіцызм, як правіла, суправаджаўся паланізацыяй, якая ахапіла магнатаў і шляхту ВКЛ.
У выніку 1-га падзелу Рэчы Паспалітай (1772) да Расіі адышлі тэрыторыі, на якіх пражывала вялікая колькасць каталікоў. З уваходжаннем беларускіх земляў у склад Расійскай імперыі каталіцкая царква страціла сваё дамінуючае становішча і стала разглядацца як «цярпімых». У XIX ст. каталікі складалі да 20% насельніцтва Беларусі, каталіцкае веравызнанне было больш распаўсюджаным у асяроддзі магнатаў і шляхты.
У 1812 г. Полацкая езуіцкая калегія была ператворана ў акадэмію езуіцкага ордэна з правамі ўніверсітэта. Акадэміі былі падпарадкаваныя езуіцкія вучэльні ў Полацку, Пецярбургу, Віцебску, Магілёве, Оршы, Мсціславе, Чачэрску, Клімавічах. Пасля паўстанняў 1830-1831 гг. і 1863-1864 гг., у якіх актыўны ўдзел прыняло каталіцкае духавенства і манаства, царскія ўлады правялі масавае закрыццё монастырей. Пасля Кастрычніцкай рэвалюцыі адрадзілася дзейнасць Мінскай рымска-каталіцкай дыяцэзіі. Царква перажыла некалькі антырэлігійных кампаній. Ксяндзы і біскупы пад пагрозай арышту сталі з'язджаць у Польшчу. Да 1938 г. у БССР не засталося ніводнага дзеючага касцёла. У Заходняй Беларусі каталіцкая царква знаходзілася ў спрыяльных умовах. Канкардат польскай дзяржавы з Папскай курыяй ствараў асаблівае становішча для каталіцкай царквы. Школа не была аддзеленая ад церкви. Адраджаліся манастыры, будаваліся храмы. На тэрыторыі Заходняй Беларусі існавалі 2 каталіцкія епархіі. У епархіях былі духоўныя семінарыі, у Віленскім універсітэце працаваў тэалагічны факультэт. Ксяндзы Казімір Сваяк, Язэп Германовіч, Вінцэнт Гадлеўскі, Адам Станкевіч спрабавалі ўвесці беларускую мову ў набажэнства, але сутыкнуліся з актыўным супрацівам іерархаў царквы і мясцовай шляхты.

Пасля заканчэння Вялікай Айчыннай вайны пачалася новая хваля рэпрэсій супраць каталіцкага духавенства. Сувязі каталіцкай царквы Беларусі з Ватыканам былі парушаныя. З 1975 г. кадры духавенства для Беларусі рыхтаваліся ў Рыжскай каталіцкай духоўнай семінарыі.

У перыяд перабудовы адбываецца ажыўленне дзейнасці рымска-каталіцкай церкви.
Аднавілася місіянерская дзейнасць, актывізаваліся манаскія ордэны, выданне рэлігійнай літаратуры. Адкрываліся старыя і будаваліся новыя касцёлы. Пасля сустрэчы Папы Рымскага Яна Паўла II з М. С. Гарбачовым ўсталяваліся спрыяльныя адносіны паміж Рымска-каталіцкай царквой і кіраўніцтвам СССР. Абнавіліся арганізацыйныя структуры царквы, была заснавана апостальская адміністрацыя ў Мінску, створаны Гродзенскае біскупства і Мінска-Магілёўская архідыяцэзія (мітраполія), Віцебская диоцезия.
Арцыбіскупам-мітрапалітам Мінскім і Магілёўскім быў прызначаны Казімір Свёнтэк. Паміж урадамі СССР і Польшчы быў заключаны дагавор, у адпаведнасці з якім на Беларусь запрашаліся 50 ксяндзоў. У Гродне была адкрыта Вышэйшая духоўная семінарыя. У 2000 г. адбылася сустрэча Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь А. Р. Лукашэнка са старшынёй Канферэнцыі каталіцкіх біскупаў Беларусі кардыналам Казімірам Свентеком.

Х стагоддзе.

Княгіня Вольга (? - 969) прымае хрост. У 959 г. Вольга, ужо будучы хрысціянкаю, магчыма, лацінскага абраду, звярнулася да германскага караля Атона І высвяціць з просьбай біскупа і святароў для свайго народа. Кароль паддаў славянаў уладзе біскупа АдальдагаПершы памянёны ў летапісах полацкі князь Рагвалод і яго дачка Рагнеда былі хрысціянамі. Рагнеда пастрыглася ў манашкі, прыняўшы імя Анастасіі, і заснавала непадалёку каля Заслаўя жаночы кляштар.

Канец Х - пачатак ХІ стагоддзя.

Св. Бруна Баніфацый разам са св. Адальбертам прапаведаваў Добрую Навіну язычнікам і быў забіты імі ў 1009 г. «на мяжы Літвы і Русі», гэта значыць дзесьці на захадзе ці паўднёвым захадзе Беларусі. Цела святога пасля яго
Паміж 1008 і 1013 гг. Князь Святаполк ажаніўся з дачкой князя (будучага караля) Баляслава Храбрага. Пры біскупе Райнберне ў Тураве паўстала біскупства заходняга абраду.

12 Следующая ⇒