|
|||
рэх биридимиэтин ис хоһооноҮөрэх биридимиэтин ис хоһооно Истии. Туора сананы истэн ылыныы. Туора тиэкиьи хайдах баарынан ойдооьун, истибит айымньы туьунан ыйытыыга сатаан хоруйдааьын, буолбуту сааьылаан быьаарыы, сана соругун ойдооьун, уорэх научнай-биллэрэр, уус-уран айымньы тиэкистэрин истэн баран, ыйытыыны сатаан биэрии. Таска аа5ыы.Тылы, этиини уонна тиэкиьи буукубалаабакка уонна суьуохтээбэккэ таба аа5ыы. Суьуо5унэн аа5ыыттан сыыйа бутун тылынан ойдоон аа5ыы, тыл ситимин интонациянан холбооьун; тиэкис ис хоьоонун ойдуур туьугар кылаастан кылааска аа5ыы тэтимин тургэтэтии. Санарар сана (тыл ситимэ уонна этии) суолтатын ойдуургэ ыйыы биэрии. Дьо5ус тиэкиьи хоьооннооктук аа5ыы: таба санарыы уонна интонация нуорматын тутуьуу; аа5ыы соругун ойдооьун, аа5ар айымньыга сыьыаны кордоруугэ интонацияны тутуьуу, санарыы уонна бодоруьуу соругар соп тубэьиннэрэн аа5ыы тэтимин тургэтэтии эбэтэр бытаардыы. Сурук бэлиэтэ чорботуллар этиилэрин интонациялаахтык аа5ыы. Араас коруннээх уонна тииптээх тиэкистэр уратыларын ойдооьун. Искэ аа5ыы.Кээмэйинэн уонна корунунэн соптоох айымньылары таска аа5ыыттан сыыйа искэ аа5ыыга коьуу. Аахпыт тиэкиьи ойдуургэ ис хоьоонун санатыьан уонна ыйытыыларга хоруйдаан хонтуруолланар уонна коннорунэр ньымалары туьаныы. Аа5ыы араас корунун туьанан, уорэтэр уонна научнай-биллэрэр тиэкистэн информацияны була уорэнии. Аа5ыы араас корунун уратытын ойдооьун: факт, ойуулааьын, этиини толоруу уо.д.а. Араас коруннээх тиэкиьинэн улэ.Уус-уран, уорэх, научнай-популярнай тиэкистэр ойдобуллэрин билии, кинилэри тэннээьин. Маннык коруннээх тиэкистэри оноруу соруктара. Коннору этиилэртэн тиэкиьи араарар уоруйэ5и баьылааьын. Тиэкис тиэмэтин уонна сурун санаатын бэйэ быьаарыыта; торуот уонна тумук сибээстэрин быьаарыы; тиэкиьи соптоох кэрчиктэргэ араарыы. Хас биирдии кэрчик уонна тиэкис сурун чаастарын быьаарыы, аат биэрии; тиэкис ис хоьоонун ааттыыр, ыйытыы этиилэринэн эбэтэр бэйэ толкуйунан былаан оноруу. Тирэх тылларынан эбэтэр бэйэ онорбут былаанынан тиэкиьи сиьилии, талан, кылгатан кэпсээьин. Кэпсииргэ туох кэнниттэн туох буоларын чопчу ситимнээн тутуьуу. Аахпыт тиэкиьи эбэтэр атын бэриллибит холобуру утугуннэрэн, ойуулааьын, сэьэргээьин, толкуйдааьын тиэкиьи оноруу. Кэпсэтии кэмигэр кинилэри туох сыаллаах туьанары быьаарыы. Элбэх информация араас корунун кытта улэлээьин. Уопсай ырытыыга кыттыы: ыйытыыга хоруйдааьын, чопчу тиэмэ5э иьитиннэрии оноруу, атын киьи этэрин истии, кэпсэтии кэмигэр хоруйдары толорон, ситэрэн биэрии. Ыйынньыгы уонна кордорор-ойуулуур матырыйаалы туьаныы. Тиэкис ис хоьоонун ойуулааьын (айыл5а, дьоруой тас корунэ, буолар сирэ) уонна толкуйдааьын (туох туьунан кэпсээнэрэ, сурун санаата) ньымаларын туьанан хаттаан оноруу. Уус-уран уонна научнай-биллэрэр айымньылары тэҥнээьин, кэпсэтиигэ туох сыаллаах туьанары быьаарыы. Кэпсэтэр үөрүйэх. Бодоруһуу сиэрэ.Сана биир корунэр, диалокка, кэпсэтээччилэр санаа атастаьалларын өйдөөһүн. Диалог уратытынан кэпсэтии сыалын билии, ыйытыыны уонна хоруйу толкуйдааьын, кэпсэтэр киьини истэр уоруйэх, кэпсэтиини ыйытыы уонна реплика комотунэн ко5улээьин. Тиэкис ис хоьоонугар уонна бэйэ уопутугар оло5уран, бэриллибит тиэмэ5э эбэтэр айымньыны туьунан бэйэ санаатын этии. Монолог - сана биир ураты корунэ. Тиэкискэ (бэриллибит тиэмэ эбэтэр ыйытыыга хоруй) оло5уран, сурун санааны быьааран дьо5ус этиини санарар уоруйэх. Аахпыт эбэтэр истибит научнай-популярнай, уорэх уонна уус-уран тиэкистэр уратыларын учуоттаан туран тириэрдии. Тугу этэри эрдэ былааннааьын (хайдах са5алыыры, онтон тугу этэри уонна тугунан тумуктууру); этэр санаа сыалыгар соп тубэьэр тылы-оьу булуу. Ойуунан, аахпыт тиэкиьинэн эбэтэр бэриллибит тиэмэ5э ситимнээх сана, кэпсэтии сиэрин тутуьан тылынан кылгас кэпсээни оноруу.
|
|||
|