Ажалай ветеран С.Р. Батомункуева: «Шэнэхээн – ойгоргyй hайхан, гоё нютаг байна»

Ажалай ветеран С.Р. Батомункуева: «Шэнэхээн – ойгоргyй hайхан, гоё нютаг байна»

- Бидэ декабрь hарада нютагайнгаа басаган Н.Ю. Цыбиковагай yycхэлээр газар хараха гэжэ Шэнэхээн зорёобди. Би аад, yшoo Дулма Цыдыповна, Дарима Жалсанова болон бусад зон Улаан-Yдэhoo поездоор Шэтэ хyрэтэр, удаань автобусоор Забайкальск хyрэжэ, тэндэhээ электричкээр Манжуурай Хайлаар хото хyрэтэр ябаабди.

Электричкэнь ехэ зохид, дулаан, досоонь ямар гоёб даа, саб сагаахан. Хайлаар хото Хулэн-Буирскэ аймагай тyбынь юм. Хайлаар хотын символынь гэхэдэ, томонууд буга хандагайнууд болоно. Бyхы тээнь хитадаар бэшээтэй. Дэлгyyрнyyд соонь гоёшье гээшэнь, тиин хyн зониие баhал хангахадаа ехэ зохидоор ажалаа ябуулна.

Шэнэхээн гээшэмнай бурханай орон мэтээр yзэгдoo

Удаань Нантун гэжэ хото хyрooд, саашаа амаргyй гоё харгыгаар удангyй Шэнэхээн хyрooбди. Шэнэхээн руу яhала саhатай, заха хизааргyй гэхээр уужам тала нэмжынэ, хаа-яа эндэ тэндэ «губиин корабльнууд мэтээр» тэмээнyyд зогсоношье ба ябанашье. Тиигэhээр буряадуудай ажаhуудаг нютаг газарнууд замдамнай тудажа эхилээ. Хуасай угтай Буянта гэжэ хyнтэй уулзаабди. Тэндэхи буряад зон нэгэшье ooрынгoo тyрэл хэлэ алдаагyй, булта тон буряадаараа хooрэлдэжэ байхадань, шэхэндэ ямар гоё, урихан гээшэб.

Айл бyхэнэйнь хорой хашаань ехэ уужам, гэр байрануудынь ямар томонууд юм. Гэрнyyдынь хэдэн олон комнатануудhаа бyридэнэ, досоонь ямар hаруул сэбэрбэ. Гэр байраhаа эхилээд, бyхы юумэеэ жэгдэ hайханаар бyтээдэг байна. Харахада тойроод, саб сагаан тала дайда, нэгэшье модоной ургажа, ёдойжо байхыень оройшье хараагyйбди. Тиигээд гэр байра соонь нилээд дулаан байна. «Юундэ гэр байра соотнай иимэ дулаахан бэ?» гэжэ асуухада, сонхоор газаашань заажа, сеткээр хорёологдоhон хорой харуулна. Тэндэнь хони хурьганай, адуу малай шабааhан тонтогоол хаягдажа, обоо бухал мэтээр наран бороо доро байжа, элшэ хyсэтэй тyлеэн болоно.

Обоо ехэ шабааhан хохирынь, гэр байра соонь уни бутарма дулаа yгэнэ. Юуб гэхэдэ, 20 литрэй 5 хyнэгyyд соо yдэшэндoo тэрэ «тyлеэгээ» бэлдэжэ оруулаад, yдэшэ yглooниинь галаа тyлэнэ.

Бадма-Сэрэн гэжэ нэрэтэй ехэ бэрхэ, залуу айл бидэниие гэртээ оруулаа. Баян бардам, хyйхэр бэрхэ хyн байна. Тэрэнэй хooрooгooр, энэ ехэ гэр байра барилгадань хахад мyнгыень Хитадай гyрэн тyлэнэ, бэшэ хахадыень oohэдoo оруулжа, гэрээ барижа дyyргэнэш. Гэр байра соохи барааниинь ехэ гоё байна, харин гэрэй эзэд гэр байраяа yшoo hайн болгохоо hанахадаа, Оросhоо захижа асаруулдаг байха юм. Энэ айлнай oohэдынгoo хилээмэ тоhотой, бэшэшье эдеэ хоолтой юм.

Модонhоо байха, yшoo хирпиисээр бодхоогдоhон гэр байратай айлнууд дyyрэн байна. Тиин айлнуудай гэрнyyдынь холо холо бодхоогдонхой.

Амаралтын yдэр тудажа, бидэ хyyгэдэй сэсэрлиг орожо шадаагyйбди. Тэндэнь гансал буряад хэлэтэй гэлсээ hэн. Заадаг багшанарынь ба хyмyyжyyлэгшэдынь булта буряад яhанай зон. Дyрбэн дабхар байратай hургуулидань бyхы Шэнэхээнэй yхибyyд hуралсана. Шэнэхээнэй сомоной гэр байрань hайн, гоё. Бyхы хyтэлбэрилэгшэдынь булта буряад яhанай. Hyниндoo нютагайнь баханануудынь наранай элшээр хyсэ абажа, yдэр мэтээр гэрэлтyyлнэ.

12 Следующая ⇒