Сәгыйдулла ХАФИЗОВ 6 страница

Менә шулай бер җ имсез кармаккка килеп капты отпускник. Мә гә р апасы дө рес ишарә ли, Факиһ ә карчык кү птә н сиксә нен тутырды инде, чир-хастадан башы чыкмый, кинә т кенә ахирә ткә китеп барса, гомерлек ү кенеч булыр. Телә сә телә мә сә дә тө пчек малай ялын авылда, ә нисе янында уздырырга булды. Ә кызын Иштирә ккә кайтырга кодалап тормады, чө нки Фә ридә не Маруся тү ти ү з канаты астына алган иде инде: “Ә йдә, Зиннурыч, кү пме телә сә ң, шул чаклы ял итеп кайт, без -бабуля, внучка ү з кө небезне ү зебез кү рербез.

Ир базарга чыгып затлы шә һ ә р кү чтә нә члә рен җ ыйды да, машина-атын иярлә п сә фә ргә кузгалды.

Шө кер, туган йортта барысы да исә н-имин һ ә м тә ртиптә иде. Ө ч-дү рт кө н туган-тумача белә н кү решеп, ә нкә се белә н гә плә шеп кә ефле ү тте. Йортта тө зә тә сен тө зә теп, аркылысын алып буйга салырга да ә ллә ни кү п вакыт кирә кмә де. Инде нишлә ргә? Улының кыбырсынуын ана тиз тоеп алды: “Улым, быел бит чиклә век харап уң ган дилә р. Бар соң, карап кайт! Кү ң елең дә сә йранда җ иллә нер”.

Авылдан ө ч-дү рт чаркым ераклыктагы Нө геш урманында малай чакта да чиклә век җ ыеп кинә нә лә р иде. Ә мма кеше аягы сирә к баса торган җ ирне чамалап туйралыкка кергә ч, кунак сокланудан “аһ ” итте. Алмагачка охшаш куакларда елка бизә ге сыман саргаеп килгә н эре-эре кешә нкә лә р тезелешкә н. Һ ә ркайсысын да дү ртә р-бишә р, хә тта артыграк та чиклә век бар. Берсен теш арасына кыстырып ватсаң да, авызың татлы тө ш белә н тула. Затлы шиколадың бер читтә торсын!

Ә дһ ә м малай чактагы кебек яньчекны кү крә генә асты да чә млә неп чиклә век җ ыя башлады. Хә тере, зиһ ене, уйлары да хә рә кә ттә булды. Ә леге урманга бергә йө ргә н дусларын берә м-берә м барлап чыкты. Дистә гә якын малайдан бары берсе авылда икә н хә зер... Галинур комбайнчыны эшлә гә н яланына барып кү рсә генә. Калганнарын кала йоткан. Колхоз таркалган. Ниндидер ООО... Фермаларында эшлә ргә кеше кытлыгы икә н. Ә нисе шул хә ллә рне сызланып сө йли-сө йли, берничә кат искә ртте: “Кү ң елең ә кереп, эшкә кайтырга димлә мә сеннә р тагын. Башлыклар эчә, тә ртип юк. Урлашу да, судлашу монда хә зер. Кара, колагың а яхшылап киртлә мин ә йткә ннә рне... ”

Тә ртип булмаган җ ирдә , ә йе, һ ә ркем ә рлә н, йомран кебек ү з оясына ташырга тырыша. Уртак омтылыш белә н берлә шә алмый крә стиә н. Бә лки элекке замандагы сыман аң а аерым хуҗ алык булып яшә ве хә ерлерә ктер. Кендеклә ре белә н ү з кишә рлеклә ренә берегеп ү ссә лә р, Ә дһ ә мнә р дә авылны ташламаслар иде бә лки... Ә й дө нья, уралган йонга дияргә генә кала шул...

Ир кисә к колагын торгызды. Монда ул ялгызы гына тү гел бугай... Бә рә ч, кемдер җ ырлый тү гелме соң? Ә йе, аланлык тарафында... Ниндидер хатын-кыз моң лана. Сү злә ре дә ап-ачык:

Җ илә к җ ыям, җ илә к җ ыеп.

Җ илә ктә н кайтып килә м..

Машинасын шул якта калдырган иде ул, кызыксынуы арта тө ште: нинди кә ккү к моң лана анда?.... Яньчеген асып җ ырлаучыга табан атлады. Кулларын ө скә сузып куакка сикергә лә гә н хатын силуэтын ир ерактан ук шә йлә де:.

– Алла ярдә м бирсен! . – Шү рә ле килеп чыгар, дип шү рлә мисең ме?

– Ә стә гьфирулла! – Хатын кү злә рен тү гә рә клә ндереп иргә текә лде. – Син ү зең шү рә ле... Куркыттың!

Ул да булмый, җ ыерылган ө с-башын рә тли-рә тли Ә дһ ә м алдында урта буйлы, утыз биш яшьлә р чамасындагы сө йкемле генә хатын-кыз гә ү дә лә нде.

– Мин ялгыз дип уйлама. Малаем белә н... – Һ ә м ешлыкка карап: – Фә рһ ат, син еракмы? - дип аваз салырга да ө лгерде ул.

– Мин монда, ә ни, ү зең кил! – дип җ авап бирде нә зек кенә тавыш иясе.

– Борчылма, мин Иштирә ктә н, һ ич тә карак-угры тү гелмен, – дип хатынны тынычландырырга ашыкты Ә дһ ә м. – Син ү зең каян соң? Шә йлә нгә н кеше тү гелсең...

– Мин килен, Садыйк хатыны...

– Ә... – Ә дһ ә м бу кешенең йө к машинасында аварияга очрап ү лгә нен ишеткә н иде, дә шмә де. Тик бераздан соң гына ә йтеп куйды. – Кү пме кирә к җ ыегыз ә йдә. Машинада алып кайтырмын.

Хатынның йө зе яктырып китте.

– Һ ай, рә хмә т, абыйкаем. Капчык кү тә реп тә пилә ве җ иң елдә н тү гел.

Шуннан соң алар бер-берсеннә н аерылмадылар. Тегесен-монысын сө йлә шеп чиклә век җ ыйдылар. Ә юлга тө шә р алдыннан Мә йсә рә, хатынның исеме шулай икә н алып килгә н ризыкларыннан табын кө йлә де һ ә м алар ө чә ү: ир, хатын, малай – кү птә нге танышлар сыман чө кердә шеп тамак ялгап алдылар.

Җ ыйнак кына агач ө й каршында тө шереп калдырды боларны Ә дһ ам. Хушлашыр алдыннан: “Иртә гә дә урманга җ ыенмыйсың мы? ”-дип сорамый булдыра алмады. Мә гә р ирнең ү зенең иртә гә се кө нгә бер планы да, исә бе дә юк иде юклыкка, тик Мә йсә рә не тагын бер кү рә се килү телә ге шулай теленә килеп чыкты аның.

– Янә берничә кө ннә н агачыннан коела инде, җ ыеп каласы иде шул... – диде хатын.

Чиклә век җ ыюның икенче кө не тагын да кызыграк булды. Кә рзин, капчыгы белә н машина эченә кереп утыргач та, сү зне матур итеп елмая биреп, Мә йсә рә башлады:

– Мин бит сезне яхшы белә м, Ә дһ ә м абый!

– Ничек?

– Соң мә ктә птә ге “Алар безнең укучылар” стендына Сезнең фотоны ү зем урнаштырдым бит. “Атказанган тө зү че” булгач, сезнең турыда гә зитлә ргә дә кү п язганнар. Шуларны җ ыеп текст ә зерлә дем. Тик менә Факиһ а апа гына сурә тегезне бирми аптыратты. Кү з тидерер дип курыкты ахры...

– Син укытучымыни?

– Ә йе, тарихтан, җ ә мгыять белеменнә н керә м.

– Ирлә р укыта торган фә ннә р...

– Мин ү зем дә ирдә ү кә.

– Ирдә ү кә булып нә рсә эшлисең соң?

– Менә баз казырга ният.

– Нинди баз?

– Соң, абыкаем, нинди баз булсын, бә рә ң ге базы!

– Юк, син ә йт, идә н асты базымы, кар базымы?

– Йорт базы шул. Сез ә йткә нчә кар базы.

– Ә, алайса, чынлап та, бик кирә кле баз икә н шул. Аны ничек тә ясарга кирә к сиң а, Мә йсә рә!

Баргач та, бик шә п чиклә век уйдыгына тап булдылар. Фә рһ ат ү зенә бер читтә. Ә дһ ә м белә н Мә йсә рә ү злә ренә аерым җ ирдә гаплә шеп урман җ имешен җ ыйдылар. Бу кө нне тө шлектә ир ү ткә ндә ге кебек Мә йсә рә лә р сыен бү лешмә де, кичә алып кайткан чиклә вегеннә н апасы Хә нифә биһ уш булды, тө енчеккә нилә р генә куймаган, аларның барысы да уртак табын тә мнишкасына ә йлә нде. “Тә мнишкә ” дигә не Фә рһ ат авызыннан чыккан сү з инде:

– Ә ни, син дә берә р менә бу пә рә мә чне пешерерсең ә ле. Кортлы пә рә мә ч... Һ ай тә мнишка!

– Авызың татлыны тиз таный ү зе!.. – диде анасы. – Губа не дура, дилә рме?

– Молодец! – Ә дһ ә м малайның аркасыннан какты. – Ир-ат кухняга ү з заказын бирегә тиеш!

– Рә хим итсен, тик башта ир-ат ү зенекен пешертер ө чен продукт ташырга ө йрә нсен!

Ә дһ ә м сү з арасында гаилә нең кысынкырак яшә вен чамалап алган иде инде. Садыйкның авыру анасы да Мә йсә рә тә рбиясендә бит. Ялгыз башка йорт сө йрә ү җ иң ел тү гелдер... Ир-атсыз дө ньяны җ игелеп тартырга мә җ бү р булган хатынны ү зенчә кызганып та куйды ул. Бу хис янә дә н чиклә век җ ыярга керешкә ч тә ташламады аны. Һ ә м кич, юлдашларын таныш ызба алдына китереп куйгач Мә йсә рә гә :

– Иртә гә баз ясау турында сө йлә шергә килә м. Тө зү че бит мин, кул кычыта дип хә бә р салды.

Икенче кө нне иртү к килеп ул базны кайда, нинди зурлыкта ясау хакында хуҗ абикә планын тың лады, тө зү материалларын барлап чыкты:

– Инде миң а бер подсобник кирә к булыр.

– Подсобник кем ул, абый? – Фә рһ ат баз тирә сендә дә Ә дһ ә мгә ү з кеше булырга җ ыена бугай.

– Раствор ясап, чилә к белә н миң а измә ташый торган кеше... Син яшьрә к ә ле. Миң а кирпеч кенә биргә лә п торырсың, ярармы? Берә р ир-ат табасың инде, Мә йсә рә!

– И, абый, аны эзлә п торганчы... Сез ә йткә нне ү зем дә эшлим, базыбыз гына булсын!

Шулай итеп, ә леге иртә дә ү к тә вә ккә ллә п эшкә керештелә р алар. Бу кө ннә рдә ир бө тенлә й дө ньясын онытты. Ә ллә нинди хыялый зат та тү гел иде югыйсә. Һ ә р гамә лен, бар эшен уйлап, исә п-хисап ясап башкарам дип йө ргә н кеше. Ә хә зер аны җ ен алмаштырдымыни? Ә йтерсең, бу җ ыйнак, чиста йортта ул кү птә нге хуҗ а. Ә чә члә рен матур итеп кызыл косынка астына кыстырган Мә йсә рә аң а һ ич тә ят тү гел, бө тен яктан серлә ре килешкә н пары имеш. Ир ул измә тутырып китергә н һ ә р чилә кне астан кабул итеп алганда, шаяртмый тү залмый билгеле: “Цемент урынына ялгышып он салдың мыни? Кухня белә н баз арасында уралып дим... Сү з эчен кытыклыймы-юкмы, хатын барыбер яң гыратып кө лә: “Салса ни, он да ябештерә бит. Ничек кенә ябештерә! Камыр изсә ң, кү ә шнә не дә, кулны да чистарта-чистарта интегеп бетә сең. Кирпечең ә ярамаган тагын... ”

Фә рһ ат та кү ң еленә бик ятты ирнең. Сү з катасы, эшкә ө йрә тә се килеп тора ү зен. Кирпеч сорагач, малай аны базга иелеп Ә дһ ә м абыйсының кулларына тапшырырга җ ыенган иде:

– Ә й, улыкаем, болай эш бармый. Туп ыргыта белә сең ме?

– Белә м, абый!

– Белсә ң, кирпечне дә туп сыман кулың а ал да миң а ыргыт!

Фә рһ ат кушканча эшлә де. Башта берничә кирпечне бик кыюсызланып, курка-курка гына ыргытса, тора-бара эш җ аена бик тиз тө шенде ул. Кү з ачып йомганчы зур кирпеч ө емен чокырга кү череп тә куйдылар.

Хуҗ абикә эш арасында тыз-быз килеп җ ә йге кухня дип аталган җ ирдә табын да кө йлә п ө лгергә н:

– Ә й, осталар, Ходай биргә н нигъмә ткә рә хим итегез!

Нигъмә тлә рен татыганчы ук, Мә йсә рә нең тә гам ә зерлә гә ндә кү ң ел җ ылысы салуын, ө стә л уртасына матур букет итеп куелган бакча чә чкә лә реннә н ук кү реп, тоеп була иде..

Һ ә ркайсы тансык булып кү ң елгә иң гә н нә рсә лә р – Ә дһ ә м кү птә н кө ткә н чынлык имеш. Ә ү ткә ндә гелә р, киресенчә, озак дә вам иткә н йокы саташулары, тө ш кенә кебек. Аның хә тта ү зе ү стергә н Фә ридә исемле кызы да юк, ул тик шә ү лә. Ә кият бетә р, шә ү лә лә р юкка чыгар. Ә дһ ә м һ ә мишә Иштирә к мә гыйшә тендә яшә п калыр сыман...

Тик баз тө зелеп бетте. Ә дһ ә м аны сандык сыман тө зек, ипле итеп ясады. Мә йсә рә нең шатлык-сө енеченә чик-чама юк:

– Ни белә н бә хиллә тим, сине Ә дһ ә м абый?

– Игелеген кү р, Мә йсә рә! Базың да һ ә рчак Фә рһ ат телә гә н тә мнишканы пешерерлек ә йберең булсын!

Кичке якта саубуллашып йорт капкасын япкач, ир янә тө ш, саташу дип тойган тормышына ә йлә неп кайтуын аң лады. Ә чын дигә не, киресенчә, аерым мизгелдә очрарга мө мкин булган хыял гына икә н...

Ә дһ ә м ө йлә ренә кайткач, турыга ә нисе янына, тү ргә ү к узды.

Ана кеше улын сү зсез дә аң лады. – – Апаң сө йлә де инде миң а. Җ иң елә йгә нме соң безнең Ә дһ ә м, тол Мә йсә рә гә баз ясап йө рмә сә ди. Кә сеп итә дер, дидем... Иштирә к гайбә тең не чыгарса чыгарыр, тик дө рес эшлә дең улым. Ятимә хатынга ярдә мең ү зең ә савап булып кайтыр Алла телә сә... – Тик, улым, сү земне авырга алма... Шуннан артыгына ө метлә нмә инде син. Аны соратып карадылар, хә тта берничә урыннан. Каен анасын калдырып иргә чыгалмый шул ул. Ире Садыйк ү лгә ндә шундый васыять ә йтеп калдырган. Ә Мә йсә рә килен аның сү зен тота... Сиң а да кире җ авап булыр, мө гаен. Садыйк кордашың алдында гө наһ лы булма, кул сорап шул йортка барма син, яме? Абруй сакла!

Ә дһ ә м яр сагышын Мә җ нү н, Таһ ир, Хә лиллә р сыман баш җ уярлык итеп кичерү яшеннә н узган инде. Шулай да ә леге тө ндә ул тө ш кү рде. Җ ә яү генә барганнармы, ә ллә машинада утырып килгә ннә рме, Сә лә й болынында басып торалар имеш. Мә йсә рә сокланып туймаслык чибә р, ү зе Ә дһ ә мгә карап һ аман-һ аман елмаеп куя. Менә ниһ аять, кү птә н кү ң елендә йө рткә н уйны ә йтерлек кө ч таба ир:

– Мә йсә рә, чык миң а кияү гә!

Хатын кү злә рен тутырып аң а бага, кисә к аларга мө лдерә п яшьлә р тула:

– Ә й, абый җ аным, ир канаты астына сыену – минем хыял. Ике дә уйламый, мин синеке булыр идем. Тик ө йлә нсә ң, мине калагызга алып китә ргә телә рсең шул. Ә мин йортны, кайнә мне ничеклә р итеп ташлыйм. Ә Фә рһ атны ничек атасының нигезеннә н аерыйм? Син мине яратсаң, ү зең безгә кайт, абый җ аным. Бездә н дә бә хетлерә к пар булмас Иштирә ктә...

Шулай дип хатын Ә дһ ә мне кочып ала, шашып-шашып, тынына буылып ү бә, сө я имеш. Ир дә тансыклап, кайнарланып калтыранган гә ү дә не кочагына урап ала һ ә м кисә к тетрә неп китә, куенында Мә йсә рә тү гел, Ә дилә икә н...

Ө ненә кайткач, сө мсере коелып озак уйланды ул. Нишлә п гү зә л затлар белә н эш пешми соң аның? Кү з тө шмә слек ир тү гел дә лә баса. Тик танышырга ө лгерми аймылыш та, җ ан кыеш. Ә йтерсең, аң арда берә р яман тамга бар. Ә ллә тә къдиренә язылган кү рә чә кме шундый? Ә дилә каргышымы бу? Ислә нмә гә н хыянә т ө чен аң а гомере буена тү лә ргә туры килер микә нни? Нишлә ргә, ничек бу гө наһ тан арынырга Ә дһ ә мгә? Кичерү сораргамы никахлы кә лә штә н... Ә мма ничек? Ә дилә инде ү зе дә кү птә н гаилә ледер... Какчырлы якларына барып чыксаң, аның ире нилә р уйлар? Юк, юк, кү ң елендә ү кенеч, сафлану телә ге булса да, бу адымны ясарга ярамый аң а. Мә хә ббә ттә ге гө наһ ны ярлыкау мө мкин тү гел шул... Мә хә ббә ттә ярлыкау юк!

Авылдан Ә дһ ә м ә нә шулай пошаманга тө шеп кайтты.

Мә йсә рә дә н соң буйдак Ә дһ ә м Сә хә пов эргә сенә аерым тотып сө йлә рлек хатын-кыз заты килеп кагылмады. Инде ү зе дә эзлә мә де. Ирнең гыйшык-гашрә т юлындагы сунары да ү з яртысын табудан бигрә к, кызы Фә ридә ө чен ә ни алып кайту иде бит. Ү ги булса да хатын-кыз затынннан лә баса, аң лашырлар, килешерлә р ә ле дип уйлады. Ата- ата каз инде ул, аны кү брә к оя-гаилә иминлеге борчый, ул-сакчы. Ә баланы канат астына алып җ ылытучы, ә дә п-тә ртипкә ө йрә тү че ана каз бит. Шуны ислә п ата кеше гаилә сен тү гә рә клә ргә җ ыенган иде дә бит, килеп чыкмады шул... Фә ридә гә генә “ана каз” ың бар ни дә , юк ни, шә фкатьле Маруся ә бисенә сыенып та бик һ ә йбә т ү сеп китте. Буйга атасы шае ук, акыл-зиһ ен дә буйдан калышмый, шө кер., Хә зер ай-һ ай, ана заты кирә к микә н аң а? Шулай итеп, ө йгә чит хатын-кыз кертү ү зе ук килешмә с, хә тта четерекле эшкә ә йлә неп куйды...

Фә ридә тулыланган саен йө з-биттә анасы Фиазага тартты, телгә дә ү ткен, ә мма, холык-фигыле басынкы, Ә дһ ә мгә ошаган булса кирә к Кулы да эш рә тенә бик тиз тө шенеп ала. Бә лә кә йдә н ук ө йне пө хтә итеп тотарга, аш-су ә зерлә ргә ө йрә нде. Монысы “бабуля” Маруся тү ти казанышы инде. “Кар ө стенә ут ягып нечкә билле прә нник пешерә ала торган невеста буласың килә ме?... Килсә, менә бу нигъмә тне пешергә ндә шулай эшлә, теге тә мнишканы ә зерлә гә ндә мондый шартларны ү тә, дип Фә ридә не юкка гына ө йрә тмә гә н инде аш-суга оста марҗ а ә бисе. Кызының тагын бер яхшы гадә те бар, серлә рен атасыннан яшерми, кү ң елен ихлас дулкынландырган һ ә р нә рсә не атасы белә н бү леште ул. Мә ктә пкә йө регә ндә шулай иде, инде менә педагогия институтына укырга кереп, анда кү ргә н, кичергә н нә рсә лә рен, “ә тика”сына сө йлә п бара. Тегесе исә кызының эчкерсезлеген ү зенчә юрап, Фә ридә не һ аман бала итеп кү рде. Ә мма бердә нбер кө нне ирбаш кызы каршында ү зе нарасый хә лендә калды. Ү ксез бала артында ү зсү зле хатын- кыз ө лгереп килү ен шә йлә мә гә н. Диплом аласы елда, яз башында, Фә ридә ө йгә ү зе белә н бик ыспай киемле, чибә р егет ияртеп кайтты:

– Менә ә тика танышыгыз, Вадим... Без ө йлә нешә без!

Ә дһ ә м бу хә бә рдә н тораташ булып катты. Ни уйларга, нә рсә ә йтергә дә белмә де ул. Тегелә ре дә йомышка гына кергә н кү рше кебек, кү згә ташландылар да юкка да чыктылар. Тик шуннан соң гына ата башына сораулар ишелде. “Кызы урыс егетенә кияү гә чыгамы? Ү з миллә теннә н яр тапмаганмы? Ә дһ ә мгә дә ят кавемнә н булган кодалар белә н туганлашырга каламы инде? Йә, хода, бу хә лендә ул ү з туганнарына, авылдашларына ничек кү ренер? Мә рхү м ә нисе дә аң а Фә ридә не мө селман егетенә бир, юкса Ходай каршында ничек җ авап бирербез, дип кат-кат тукыган иде бит... Кыз ү зе дә укыган кеше, вуз бетерде, белергә тиеш ласа. Яшә ү – ашау-эчү, эш эшлә ү генә тү гел, халкың, миллә тең каршында җ аваплылык тоеп, нә селең не ү рчетү, ата-бабадан килгә н рухи бә йлә неш чылбырын ө зми дә вам итү. . Ө зә, шарталатып ө зә Ә дһ ә м кызы моны. Гомер шулай заяга узды микә нни? Нә сел тамырын корытучы ү стерде микә нни ул? - Гаеп бә лки ү зең дә дер, - дип сыкранды эчке тавыш. - Рухи таркалыш синнә н башланды тү гелме соң? Кануннарга тө кереп, никахлашкан, пешкә н алма кебек кә лә шең не азгын затка алыштырдың. Язмыш тү гел бу Ә дһ ә м, ә ялгыш... Эчтә ге януларына тү зеп тора алмыйча, ата ярсып, ялгызы гына кайтып кергә н кызына кычкырды:

– Кияү гә чыгам дидең ме? Ник моны минем белә н киң ә шмә дең син?.. Миллә тең кем синең, халкың кем? Тапмадың мы телең ә, рухың а иш бер яр?

– Ә тика, ярсыма ә ле! Вадим белә н сиң а тү гел, миң а яшисе. Мин аны яратам, бик ә йбә т егет! Маруся тү тигә дә ошады ул. Ник ә ле аны урыс дип хурлыйсың? Мине бала вакыттан ук Маруся тү тигә ташлап киткә ндә урыс дип чирканып тормагансың бит?... Сү з бетте, бу тема ябык! Иң яхшысы туйны ә йбә т итеп ү ткә рү турында уйлыйк, ә тика!

– Нә рсә дисең? – Каршы эндә шә алмады Ә дһ ә м. Электә н ук кү ң еленә салып, сең дереп килү че булмагач, ө ермә җ иле кебек кисә к кенә килеп бә релгә н ата вә свә сә лә ре Фә ридә ө чен стенага борчак ату кебек эчпошыргыч бер шө гыль генә булып тоелганын сизенде ул. Сабый чакта кызына ә ни табалмавы бә гыренә ү кенеч булып кадалды. Ә леге дә баягы тө птә нрә к исә плә сә ң, яр табу, гаилә кору, бала ү стерү һ ич тә шә хси эш кенә тү гел, бә лки миллә т мә нфә гатьлә ре, халык язмышына килеп бә йлә нгә н бик мө һ им гамә ллә р икә н лә ул! Тик татар акылы тө штә н соң гына булып чыга инде. Мә гънә ле яшә ргә кабат туып ө йрә нә сең мени...

Ярый инде, кодалар белә н очрашып якыннан танышкач Ә дһ ә м атабашның эченә бераз җ ылылык йө герде. Степановлар шә һ ә р уртасында гастроном тоткан бик хә лле, абруйлы кешелә р икә н. Кияү тиешле Вадим боларның тө пчек уллары булып, банкта эшли. Татар кызына ө йлә нә м дигә ч, кода-кодагый да тө рлесен уйлап ү рсә лә нми калмагандыр шә т. Тик барыбер малайга фатиха биргә ннә р бит. Димә к, кыз язмышы белә н килешергә кирә к. Тик туй хакында кодача Вера Анатольевна белә н җ ентеклә п сө йлә шкә ндә гө зерен ә йтү не кирә к тапты ул:

– Зинһ ар ө чен, кодалар, загстан соң аерым кешелә р кебек чиркә ү гә барып яшьлә рне ү з йолагыз аша ү ткә рмә гез. Аң лыйсыздыр, Фә ридә татар баласы бит! Андый хә лне тамаша кылу безнең якка кыен булыр.

– Юк, юк, Адихам Зиннурович, борчылмагыз, чиркә ү гә бару каралмаган.

Степановлар сү злә рендә тордылар, туй машиналары каланың ә ллә кү пме урыннарында туктап кә лә ш белә н кияү чә чкә лә р салсалар, сурә тлә ргә тө шсә лә р дә чиркә ү гә сугылмадылар. Ә мма урыс ә йтемендә гечә чит монстырьга син ү зең нең уставың белә н керә алмыйсың инде. Туй караваны бик яман пип-пиплә р кычкыртып кияү йортына кайтып тө шкә ч, барысы да Василий коданың чал ә нисе, баштанаяк чажылдап торган кара ефә ктә н киенгә н, кашбаулы, ябык-озын, ә мма җ итез хә рә кә тле Ефросинья карчык кушканча эшлә нде. Хә ер, ө й ишеге каршында мендә ргә килеп баскан Фә ридә не " благославляю" дигә н сү зне калкытып, ул ү зе ук чукындырды. Һ ә м кә лә ш искә -аң га килергә дә ө лгермә де, кү з алдына икона китереп куйды. Ул хә зер бу затлы сурә тне ү бә ргә тиеш... Ә дһ ә м атаны ток сукандай булды, кү злә рен йомды. Нә кь шул хә л- мизгелдә н курыккан иде бит ул. Мө эмин мө селманнар хә тере каратуннарның чукындыруларыннан, тә ре, икона ү птерү лә реннә н качып, кылычтан киселгә н җ аннар һ ә лакә тен онытмый, аны иман сату дип тамгалый... Инде Фә ридә, аның бердә нбер кызы, ү з телә ге, ү з аягы белә н килеп шул хурлыклы гамә лне башкарамы? Моны кү рмә вең яхшырак...

Ир кинә т барысы да атлыгып карап-кү зә теп торган тамашага арты белә н борылды да, кисә к йө герә -атлый диярлек капка ягына юнә лде: -Кү пме тү лә ргә кирә к соң яшьлектә ге бер хыянә т ө чен... Кү пме?!

Никахлы Ә дилә се белә н кавышкан булса, ул ир һ ә м атабаш буларак, бә гырен ө згә лә гә н мондый аянычлы хә ллә ргә тө шә р идеме соң? Хә лә леннә н йө з чө ергә н бә ндә не Ходай да ө нә мидер шул.

Хыянә ткә ярлыкау юктыр!

Җ ан ө згә лә нү дә н качып китеп кенә котылып булса икә н...

Ир кара кө здә кисә к яфрагын ташлаган агач сыман, кинә т укасы коелуын, вө җ даны һ ә м асылы гавам каршында ү тә ямьсезлә неп калуын тойды... Агач язын яфрак ярыр, яшел кү лмә ккә тө ренер. Ә син соң кешелек кү ркең не кайтара алырсың мы, Ә дһ ә м?