Білу және түсіну. «Жариялау» әдісі. Қолдану

Білу жә не тү сіну

«Физика ә леміне саяхат» конверт сұ рақ тары:
1. Жұ мыс деген ұ ғ ымды қ алай тү сінесің дер?
2. Механикалық жұ мысқ а мысал келтір, оғ ан анық тама беріп, формуласын жазып кө рсет.
3. Дене ненің ә серінен қ озғ алысқ а тү седі жә не қ ай уақ ытта кө бірек жұ мыс істеледі?
4. Механикалық жұ мыс қ андай шамаларғ а тә уелді?
Жұ мыстың ө лшем бірліктерін ата жә не ол кімнің есімімен аталады? Осы айтылғ ан мағ лұ маттардағ ы «Кү ш» деген сө зді қ андай сө збен алмастыруғ а болады. Немесе жұ мыс деген сө зді басқ аша қ алай атайды? Осы ұ ғ ымдарғ а қ атысты қ андай мақ алдар білеміз?
«Білекті бірді жығ ады, білімді мың ды жығ ады»
«Ердің жұ мсағ ан кү шін сұ рама, бітірген жұ мысын сұ ра».

«Жариялау» ә дісі

(Ә рбір топ берілген сұ рақ бойынша ө з позициясын жариялау керек. Бұ л ү шін топ ішінен спикер берілген уақ ыт ішінде (5 мину) басқ а қ атысушылар алдында сө йлеп, топ ұ станымын жеткізеді. )

Оқ улық, мә тіндер.

Ортасы 10 минут

Қ олдану

Оқ улық та берілген тапсырмаларды орындау.

Тү сіндіру.

Топтық, жеке жұ мыс жү ргізу.

Дә птермен жұ мыс.

• Тү рліше двигетельдердегі бір жұ мыстың ө зін істеп шығ у ү шін ә р тү рлі уақ ыт керек. Мысалы кө тергіш кран қ ұ рлыста бірнеше минут ішінде ү йдің жоғ ары қ абаттарына жү здеген кірпіш шығ арады. Егер осы кірпіштерді жұ мысшы арқ алап тасығ ан болса, онда оғ ан бірнеше сағ ат кеткен болар еді.

• Тағ ы бір мысал. Бір гектар жерді ат 10-12 сағ ат ішінде жырта алады ал соқ а тіркеген трактор бұ л жұ мысты 40 -50 минут ішінде орындайды.

(Бір жұ мысты кө тергіш кран жұ мысшыдан гө рі тезірек орындайды, ал трактор аттан гө рі тезірек орындайтыны анық )

• Техникада жұ мыстың тездігі «Қ уат» деп аталатын ерекше шамамен сипатталады. Қ уат жұ мыстың сол жұ мысты істеуге кеткен уақ ытқ а қ атынасына тең..

Қ уатты есептеп табу ү шін жұ мысты сол жұ мысты істеуге кеткен уақ ытқ а бө лу керек.

Қ уат= Жұ мыс/уақ ыт немесе

Мұ ндағ ы N-қ уат

A-жұ мыс

t-жұ мыс істелген уақ ыт.

Ә рбір секунд сайын бірдей жұ мыс істелетін жағ дайда қ уат-тұ рақ ты шама, ал басқ а жағ дайларда А/t қ атынасына орташа қ уатты анық тайды.

орташа ә р тү рлі двигательдердің қ уаттары киловаттың

жү здік, жә не ондық ү лестерінен (электр ұ старасының, тігін машинасының двигателі) жү з мың дағ ан киловатқ а (су жә не бу турбиналары ) дейін болады.

Кейбір двигательдердің қ уаты, кВт

Волга -3102 автомобилі

АН-2 ұ шағ ы

ТЭ-10Л тепловозының дизелі

«Восток» ғ арыш кемесінің ракета ұ шырғ ыш 70кВт

740кВт

2200кВт

15000000кВт

Ә рбір двигательдердің паспорты болады, онда двигатель жайындағ ы кейбір деректер, сонымен қ атар оның қ уаты да кө рсетіледі. Секіргенде сатымен жү гіргенде адамның қ уаты 730Вт-қ а дейін жетеді, кейбір жағ дайда оданда артық болады. Двигательдің қ уаты мә лім болса, сол двигательдің белгілі бір уақ ыт аралығ ында істеген жұ мысын есептеп табуғ а болады. формуласы шығ атыны А=N*t мысалы: бө лме желдеткіші двигателінің қ уаты 35 Вт болады. Ол 10 минут ішінде қ анша жұ мыс істейді?

Берілгені А=N*t

N=35Bт А=35Вт*600с=21000Дж

T=600с =21кДж жауабы 21 кДж.

А-?

Қ уат бірлігі ретінде 1с ішінде 1Дж жұ мыс істелетін қ уат алынады. Бұ л бірлікті бу машинасын ойлап тапқ ан ағ ылшын ғ алымы Уаттың (1736-1819) қ ұ рметіне ватт (Вт деп белгіленеді) деп атайды.

Сонымен 1. Ватт-секундына Джоль, яғ ни

Ватт=1 Джоль/1секунд немесе Вт=1Дж/1с.

Техникада ірірек қ уат бірліктері –киловатт (кВт) мегават (мкВт) жиі қ олданылады.

1МВт=1000000Вт

1мкВт=0. 000001Вт

1кВт=1000Вт

1Вт=0. 001кВт

Мысалы биіктігі 25 м плотинадан минутына 120 м3 су ағ ып ө теді. Осы плотина арқ ылы ағ ып ө тетін су ағ ынының қ уатын табу керек.

Оқ улық, қ абырғ ағ а ілінген ватмандар, тү рлі-тү сті маркерлер Топтық жұ мысқ а арналғ ан ресурстар

Сергіту сә ті 2 минут