İstixarə. İzdivac astanasında yersiz xərclər

İ stixarə

Bə `zi fə rdlə r və ailə lə r mə slə hə tli yolu tə `yin etmə k ьзьn istixarə yə mьraciə t edirlə r. Amma istixarə hə ddini dьzgьn bilmə diklə rində n onu yeri gə ldi-gə lmə di iş ə salı rlar. Mə `lum mə sə lə dir ki, istixarə ağ ı l, tə crьbə, mə slə hə t və bu kimi yardı mları ə və z etmə mə lidir. İ stixarə nin ağ ı lı n yerini tutması dьş ьncə ni zə iflə dir, insanı n ə qli inkiş afı na mane olur. İ nsan ö z hə yat problemlə rini ağ ı l və tə crьbə vasitə si ilə hə ll etmə lidir. Ö z ağ ı lı ilə hə r hansı mə sə lə ni hə ll edə bilmə yə n ş ə xs baş qaları nı n ağ ı l və tə crьbə sində n faydalanmalı dı r. (Mə `lumatlı və mьtə xə ssis ş ə xslə rlə mə slə hə tlə ş mə k lazı mdı r. ) Bьtьn bu mə rhə lə lə rdə n sonra son qə rar зı xarmaq olar. Amma deyilə n tə dbirlə rdə n sonra mö vcud ş ьbhə lə r aradan qalxmasa, insan tə rə ddьddə qalsa və seзim aparmağ a mə cbur olsa, Allaha ьz tutub tə rə ddьdlь və ziyyə tdə n зı xmaq ьзьn istixarə edə bilə r. İ stixarə bir nö v duadı r. İ stixarə edə n ş ə xs Allahdan istə yir ki, ona doğ ru yol gö stə rilsin və tə rə ddьdlь və ziyyə tə son qoyulsun. İ stixarə edə n insan Allahı n lьtf və yardı mları na ьmidli olmalı, hə r bir duada hьsn-zə nn və xoş binliyi tə rk etmə mə lidir. Xoş gьmanla istixarə edib onun nə ticə sini boş lamaq tə rbiyə vi baxı mdan dьz deyil. Elə cə də, dьzgьn deyil ki, bir ş ə xs dua etdiyi halda duası nı n qə bul olmayacağ ı nı dьş ьnsьn. Belə bir mьnasibə t duada hьsnь-zə nnə ziddir. Ə slində istixarə nin nə ticə si ş ə r`i də lil deyil və hansı sa iş istixarə ilə vacib olmur. Bö yьk alimlə rdə n biri “istixarə edib onun nə ticə sini boş lamaq olarmı ” sualı na belə cavab vermiş dir: “İ stixarə vaciblik gə tirmir. ”[8]

İ zdivac mə sə lə sində lazı mi araş dı rmalar aparmadan istixarə yolunu seзmə k ş ə r`i və islami ö lзьlə rə uyğ un deyil.

İ zdivac astanası nda yersiz xə rclə r

İ zdivac astanası nda ailə lə ri sı xı ntı ya salan problemlə rdə n biri izdivacla bağ lı mə rasimlə rdə ki də bdə bə dir. Qeyri-zə ruri izdivac mə rasimlə rinə bə `zə n o qə də r ə hə miyyə t verilir ki, diqqə t mə rkə zində dayanası ailə tə ş kili mə sə lə si arxa plana keзir. Ağ ı r xə rcli mə rasimlə r, evlə nmə də n ö ncə bö yьk sı xı ntı yaradan ö lзьsьz adə t-ə n`ə nə lə r, yeniliklə r ailə tə ş kilini bir зox gə nclə rin və ailə lə rin nə zə rində də hş ə tli kabusa dö ndə rir. Bu sayaq xə rclə r nə inki ailə nin iqtisadiyyatı nı tə nə zzьlə uğ radı r, hə tta ailə tə ş kili yolunda gə nclə rə mьş kьl olur və зox sadə, elə cə də, tə bii olan evlə nmə mö vzusu bö yьk ictimai problemə зevrilir. Hazı rda bu problem cə miyyə timiz ьзьn aktualdı r.

İ slam peyğ ə mbə rinin hə yat yolu gö stə rir ki, Hə zrə t (s) ö z dö vrьndə evlə nmə mə rasimini зox sadə bir ş ə kildə keзirmiş dir və ailə qurmaq istə yə n gə nclə r ьзьn heз bir maneə olmamı ş dı r. Hə min dö vrdə evlə nmə k yaş ı na зatmı ş hə r bir ş ə xs rahat ş ə kildə ailə qurmaqla ö z tə bii ehtiyacları nı tə `min etmiş dir. Amma bizim dö vrьmьzdə ailə tə ş kili kimi mьqə ddə s bir yolda elə problemlə r yaradı lmı ş dı r ki, bu yolda qə də m gö tьrə n gə nclə r və ailə lə r ьzьcь sı xı ntı larla ьzbə ьz qalmı ş lar.

Ağ ı llı və mə də niyyə tli ailə lə r də bdə bə li mə rasimlə rin mahiyyə tini anladı qları ndan ondan зə kinir və mə rasimlə rini sadə keзirmə klə ö zlə rini də hş ə tli də bdə bə girdabı ndan xilas edirlə r. Mehriyyə və cehiz mə sə lə lə ri də ciddi problemə зevrilmiş dir. Qarş ı da hə min mö vzuları nə zə rdə n keзirə cə yik.

Mehriyyə ə slində qadı nı n diqqə t və razı lı ğ ı nı cə lb etmə k ьзьn kiş inin verdiyi hə diyyə, onun mə hə bbə t və tə vazö simvoludur.

Bu hə qiqə t qadı nı n mö vqe və fitri xьsusiyyə tlə rinə tam uyğ undur. Eyni zamanda, nə fs istə klə ri digə r qanunlar kimi bu zə rif və gö zə l qanuna da mьdaxilə edə rə k onun mahiyyə tini də yiş miş, ona ticari bir yö n vermiş dir. İ slami rə vayə tlə rdə mehriyyə nin yьngьl tə `yin olunması və izdivac ş ə rtlə rinin asanlaş dı rı lması barə də xeyli tö vsiyyə lə r mö vcuddur. Yalnı z ağ ı r mehriyyə və digə r iqtisadi ş ə rtlə r mьqabilində izdivaca razı lı q verə n qadı n bə rə kə tsiz sayı lmı ş dı r. ”[9]

Tə crьbə gö stə rir ki, ağ ı r mehriyyə nə ailə nin xoş bə xliyini tə `min edə bilir, nə də boş anmanı n qarş ı sı nı alı r.

Ailə yə xoş bə xtlik gə tirə n ailə ьzvlə ri arası ndakı bağ lı lı q, sə mimiyyə t və sə daqə tdir. Bu mьnasibə tlə r isə maddi amillə r vasitə si ilə ə ldə olunmur.

Bu mə qamda bir nö qtə ni nə zə rdə n qaзı rmaq olmaz ki, ə gə r sö hbə t yoldaş lı q ş ə rtlə rini yьngьllə ş dirmə kdə n gedirsə, hə r iki tə rə f nə zə rdə tutulmalı dı r. Ağ ı r mehriyyə tə lə b etmə k dьzgьn olmadı ğ ı kimi, ağ ı r cehiz tə lə b etmə k də yersizdir. Mö vcud imkanlar nə zə rə alı nmalı və tə rə f qarş ı sı nda gьcdə n artı q tə lə b irə li sьrьlmə mə lidir.

Qarş ı tə rə fdə n yersiz istə klə r və qeyri-mə ntiqi tə lə blə r daim bir зox narazı lı qları n və ixtilafları n kö kь olur.

Qı zları n izdivacla bağ lı ə n зox tə sadьf olunan problemlə rində n biri onları n mehriyyə, cehiz miqdarı ilə də yə rlə ndirilmə si, hə myaş ı dlar arası nda də bdə bə rə qabə tinin mö vcudluğ udur. Hə yat yoldaş ı seзimində ki bu sayaq yanlı ş ьsullar, bə `zi ailə lə rin maddi me`yarlara ifrat diqqə t yetirmə si, ьmumiyyə tlə, gə nc ailə nin hə yatı nda maddiyyatı n rolunun dьzgьn qiymə tlə ndirilmə mə si bir зox problemlə r yaradı r və hə lə mö hkə mlə nmə miş ailə dağ ı lmağ a baş layı r. Bu sayaq seзimin peş manlı qdan, ictimai sarsı ntı lardan savay nə ticə si olmur.