Ми соғылуының орта ауырлықты дəрежесі.

Ми соғ ылуының орта ауырлық ты дə режесі.

Естің тануы бірнеше ондық тан 2-4 сағ. созылады. Беткей немесе терең есең гіреуге дейін естің тежелуі бірнеше сағ ат немесе тə ү лік сақ талуы мү мкін. Айқ ын бас ауыруы, жиі қ айталамалы қ ұ су. Горизонтальдық нистагм, жарық қ а қ арашық реакциясының тө мендеуі, кейде аса айқ ындалмағ ан гемипарез, жə не патологиялық рефлекстер.
Сезімталдық тың бұ зылуы мү мкін, сө йлеу бұ зылыстары болуы мү мкін. Менингиальді синдром сə л айқ ындалғ ан, ал ликворлы қ ысым сə л кө терілген (Ликвореясы бар науқ астардан бө лек).
Тахи немесе брадикардия кө рінеді. Тыныстың сə л тахипноэ кү йде бұ зылысы, ритм қ алыпты аппарат коррекциясын керек етпейді. Температурасы субфебрильді бірінші тə ү лікте психомоторлық қ озу, кейде тырысу ұ стамалары болуы мү мкін. Ретро немесе антероградты амнезия кө рінеді.

Ми соғ ылуының ауыр дə режесі.

Естен тану бірнеше сағ аттан бірнеше тə улікке дейін болады (жарты науқ астарда апалдық синдром жə не акинетикалық мутизмге ауысады). Естің сопор немесе комағ а дейін тануы. Айқ ын психомоторлық қ озу атонияғ а дейін ауысуы кө рінеді.
Бағ аналы симптомдары айқ ын кө з алмасының балқ ымалы қ озғ алысы, вертикальдық осі бойынша кө з алмасының ара қ ашық тығ ының ə ртү лілігі, анизокория. Қ арашық тың жарық қ а реакциясы жə не қ асаң қ абық рефлекстері жоғ алғ ан. Жұ тыну бұ зылғ ан. Кейде ауру қ оздырғ ыштарына горметания қ осылады немесе спонтанды.
Екі жақ тылық табан патологиялық рефлекстері бұ лшық ет тонусының ө згерістері кө рінеді – гемипарез, анизорефлексия, діріл ұ стамалары болуы мү мкін. Орталық немесе шеткі тип бойынша тыныстың бұ зылысы (тахи немесе брадипноэ). АҚ жоғ ары немесе тө мен, ал атониялық кома жағ дайында тұ рақ ты емес жə не бірқ алыпты дə рілердің кө мегін қ ажет етеді. Менингиальді синдромы айқ ын.
Мидың соғ ылуының арнайы сатысына – мидың диффуздық аксональдық зақ ымдануы жатады. Оның клиникалық кө ріністерінде ми бағ анасының қ ызметінің айқ ын бұ зылысы жатады – есінің терең комағ а дейін тү суі, витальдық қ ызметінің айқ ын бұ зылысы, ол аппараттың, жə не медикаментоздық коррекцияны қ ажет етеді. Мидың диффуздық аксональдық зақ ымдануында ө лім кө рсеткіші 80-90 % жоғ ары. Ал тірі қ алғ андарда аппаликалық синдром туады. Диффуздық аксональдық зақ ымданулар бас сү йек ішілік гематомалар тү зілуін шақ ыртады.

3. Мидың ө сетін жə не ө спейтін қ ысылуы – Бас ішілік қ уыста кө лемдік тү зілістердің азаюынан болады. БМЖ кезінде «ө спейтін» қ ысылу «ө сетінге» қ ысылуғ а айналып мидың айқ ын компрессиясына жə не дислокациясына алып келеді. Ө спейтін қ ысылуларғ а бас мү шесінің сынық тары мен қ ысылуы басылғ ан сынық тарда, миғ а басқ а шектен тыс денелермен қ ысқ анда болады. Бұ л кезде қ ысылғ ан ми тү зілістері кө лемі бойынша ү лкеймейді.
Мидың қ ысылуының генезінде атқ арушы рольді екіншілік бас сү йек ішілік механизмдер айқ ындалды. Ө спелі қ ысылуларғ а барлық басішілік гематомалар мен ми соғ ылулар жатады жə не масса эффектпен шақ ырылады.

Бассү йек ішілік гематомалар:

1. Эпидуральдық.

2. Субдуральдық.

3. Миішілік.

4. Қ арыншаішілік

5. Кө птеген қ абық аралық гематомалар.

6. Субдурульдық гидромалар.

Гематомалар болуы мү мкін:
- жіті (бірінші 3 тə ү лік);
- жітілеу (4 тə улік-3 апта);

- созылмалы (3аптадан аса).
Бассү йек ішілік гематомалар клиникалық кө рінісі бойынша жіктелуінде жарық арақ ашық тық тар, анизокория, гемипарез, жиі кездесетін брадикардия болады.

Клиникалық жіктелуінде ми соғ ылуымен жү рмейтін гематомағ а тə н. Мидың соғ ылуымен жү ретін геметомалары бар науқ аста БМЖ-ның бірінші сағ атында мидың біріншілік зақ ымдануларының кө ріністері жə не ми тінінің соғ ылуына тə н мидың қ ысылуы жə не дислокациясы болады.

Диагностикалық критерилері
Бастың тері жабындыларында кө рінетін зақ ымдануының болуына назар аударады.

Периорбитальдық гематома («кө зілдірік» симптомы, «енот кө здері») – алдың ғ ы бассү йек шұ ң қ ырының тү бінің сынығ ын білдіреді.
Емізік тə різді ө сіндінің айналасындағ ы гематома (Баттл симптомы).
Самай сү йегінің пирамадасының сынығ ымен кө рінеді.
Гемотимпанум немесе қ ұ лақ жаң ғ ырығ ының жарылуы – бас сү йегінің негізінің сынығ ына сə йкес келеді.

Мұ рын немесе қ ұ лақ ты ликворея бас сү йектің негізінің сынығ ының жə не ө тпелі БМЖ- ны сə йкестендіреді.
Бас сү йегінің перкуссиясы кезіндегі «шатынағ ан ыдыс» дыбысы бас сү йек байланысындағ ы сү йек сынығ ындада кездеседі.
Коньюктиваның ісінуімен жү ретін экзофтальм, каротидті – кавернозды қ осылулардың немесе тү зілген ретробульбарлы гематомалардың қ ұ рылуларына бағ ыт береді. Шү йде-мойын аймағ ындағ ы жұ мсақ тіндердің гематомасы тунде сү йегінің сынуы мен жə не маң дайдың базальді бө лімдері мен полюстері, самай бө лігінің полюстері сынығ ымен жү руі мү мкін.
Міндетті тү рде естің дең гейін бағ алау, миненгиальді симптомның кө рінуі, қ арашық тың жарық қ а реакциясы, бас сү йек жү йкесінің қ ызметі жə не қ озғ алу қ ызметі, неврологиялық симптомдар, бас сү йекішілік қ ысымның, ми дислокациясы жедел ликворлық эклюзияның тү зілуі.

Ауруханағ а дейінгі сатыда жедел жə рдем жү ргізудің тə ртібі
Бас миының шайқ алуы кезінде – жедел жə рдем қ ажет етпейді.

Психомоторлық қ озу кезінде:

- 2-4 мл 0, 5% седуксен (репаниум, сибазон) ерітіндісін венағ а;

- Стационарғ а тасымалдау (неврологиялық бө лімге).

Бас миының соғ ылуы немесе қ ысылуы кезінде:

1. Кө ктамырғ а жол дайындау.
2. Терминальдық жағ дай туса жү рек реанимациясын жү ргізу.
3. Қ анайналымның декомпенсациясы кезінде:

- реополиглюкин, кристаллойдтық ерітінділер кө ктамырғ а тамшылатып;

- қ ажет жағ дайда – допамин 200 мг 400 мл изотониялық натрий хлор ерітіндісін немесе барлық басқ а кристаллойдтық ерітіндіні кө ктамырғ а, жылдамдық пен, АҚ 120-140 мм. с. б болғ анда.
4. Есі жоқ болғ ан жағ дайда:

- ауыз қ уысын қ арау жə не механикалық тазалау;

- селлик қ алпын қ олдану;

- тура ларингоскопияны жасау;