Білместікпен жасалған көпқұдайшылық (ширк) кешіріледі ме?

Аса Мейірімді, Ерекше Рахымды Аллаһ тың атымен

Білместікпен жасалғ ан кө пқ ұ дайшылық (ширк) кешіріледі ме?

" Білместікпен ақ талу" тақ ырыбы Исламда " Узр бил-жә хл" деп аталады жә не бұ л мә селеде ғ алымдардың арасында екі тү рлі пікір бар. Ғ алымдардың бір тобы: «Білместікпен жасалғ ан ширк тек тармақ тарында кешіріледі, ал Исламның негіздерінде кешірілмейді», - деген болса, ал басқ алары: «Негіздерінде де, тармақ тарында да кешіріледі», - деп айтқ ан.

Бірақ бұ лтартпайтын пікір - Аллаһ білместікпен жасалғ ан тіпті ү лкен ширкті де кешіреді! Жә не бұ л пікірдің дә лелдері де кө ң ілге ө те қ онымды:

Аллаһ Тағ ала былай деді:

و َ م َ ا ك ُ ن ّ َ ا م ُ ع َ ذ ّ ِ ب ِ ي ن َ ح َ ت ّ َ ى ن َ ب ْ ع َ ث َ ر َ س ُ و ل ا ً

«Біз бір пайғ амбар жібермейінше, ешкімді жазаламаймыз» (ә л-Исра 17: 15).

Қ атада былай деп айтатын: “Ақ иқ атында, Аллаһ тан хабар немесе тү сіндірме келіп жетпейінше Аллаһ Тағ ала ешкімді жазаламайды! ” Қ з.: «Тафсир ә т-Табари» 8/50.

Хафиз Ибн Касир былай деген: “Бұ л аятта Аллаһ Тағ аланың Ә діл екендігіне жә не Ол ешкімді (оғ ан елшілердің елшілігімен дә лел ұ сынылғ аннан кейінгі жағ дайдан басқ а) жазаламайтынына нұ сқ ау бар! ” Қ з.: «Тафсир Ибн Касир» 4/25.

Бұ л - елшілердің миссиясы туралы білместіктің жазалауғ а бө гет болып табылатындығ ына нұ сқ айтын айқ ын жә не Қ ұ ранның тікелей аяты!

Аллаһ Тағ ала сондай-ақ былай деді:

ر ّ ُ س ُ ل ا ً م ّ ُ ب َ ش ّ ِ ر ِ ي ن َ و َ م ُ ن ذ ِ ر ِ ي ن َ ل ِ ئ َ ل ا ّ َ ي َ ك ُ و ن َ ل ِ ل ن ّ َ ا س ِ ع َ ل َ ى ا ل ل ّ ه ِ ح ُ ج ّ َ ة ٌ ب َ ع ْ د َ ا ل ر ّ ُ س ُ ل ِ و َ ك َ ا ن َ ا ل ل ّ ه ُ ع َ ز ِ ي ز ا ً ح َ ك ِ ي م ا ً

«Пайғ амбарларды қ уандырушы, қ орқ ытушы етіп жібердік: Елшілерден кейін адамдардың Аллаһ қ а қ арсы сылтауы болмауы ү шін» (ә н-Ниса 4: 165).

Имам ә л-Бағ ауи былай деген: “Бұ л аятта Аллаһ жаратылыстарын пайғ амбарлар жібермейінше жазаламайтындығ ына дә лел бар! ” Қ з.: «Тафсир ә л-Бағ ауи» 1/500.

Абу Хурайрадан жеткен хадисте Пайғ амбар (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) былай деген: «Мухаммадтың жаны Қ олында болғ анмен ант етемін, мен туралы естіген жә не мен алып келген нә рсеге иман келтірмей, ө лген кез келген яһ уди немесе христиан міндетті тү рде От тұ рғ ындарынан болады! » Муслим 153.

Егер білместік ақ тау болып саналмаса, онда неліктен Пайғ амбар (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) ө зі туралы «естуді» шарт етіп айтып тұ р, ал христиандар мен яһ удилердің кү пірлігі – ү лкен кү пірлік қ ой!

Қ азы ‘Ийяд былай деп айтатын: “Бұ л хадисте жердің алыс тү пкірлерінде жә не тең іздердің арғ ы жағ ында тұ ратындарғ а Ислам шақ ыруы мен Пайғ амбардың (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) ә мірлері жетпеген болса, оларғ а жауапкершілік жү ктелмейтініне дә лел бар. Жә не «... мен туралы естісе... » деген сө здер осы жө нінде”. Қ з.: «ә л-Икмал» 1/468.

Имам Абул-‘Аббас ә л-Қ уртуби былай деген: “Бұ л хадисте Аллаһ Елшісінің (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) шақ ыруы жетпеген адам жауапқ а тартылмайтындығ ына жә не жазаланбайтындығ ына дә лел бар! ” Қ з.: «ә л-Муфхим» 1/368.

Имам ә н-Науауи былай деген: “Кімге Ислам шақ ыруы жетпесе, ол ақ талуғ а лайық ты”. Қ з.: “Шарх Сахих Муслим” 2/342.

Бұ л - тіпті ү лкен кү пірлікте білместікпен ақ талуғ а жеткілікті дә лел емес пе?!

Қ азы Абу Бакр ибн ә л-'Араби былай деп айтқ ан: “Бұ л ү мметтің қ атарынан болғ ан білмейтін жә не қ ателесуші (адам), тіпті кү пірлік пен ширк амалдарын жасаса да, мү шрик яки кә пір болмайды, ө йткені білместік пен қ ателік ақ талу болып табылады (ақ талуғ а себеп бола алады)! ” Қ з.: «Тафсир ә л-Қ асими» 5/1307.

Шейх ә л-Ислам Ибн Таймийя былай деген: “Аллаһ Ө зінің жолдауы жеткеннен ө зге ешкімді жазаламайды. Жә не Оның жолдауы жетпеген (адам) мү лде жазаланбайды! Ал Оның жолдауы жетіп, бірақ оғ ан тү сіндірілмеген (адам), тек ө зіне белгілі болғ анды жоқ қ а шығ арғ аннан басқ а жағ дайда жазаланбайды! ” Қ з.: «Мә жму’ ә л-фатауа» 12/493.

Ал «Білместікпен ақ талу» тақ ырыбындағ ы «Аллаһ білместікпен жасалғ ан ү лкен кү пірлік ү шін де жазаламайды» дегенге ең басты дә лел – мына хадис:

Аллаһ тың Елшісі (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) былай деген: «Қ иямет кү ні тө рт адам ақ тала бастайды. Тү к естімейтін саң ырау; ақ ыл-есі жоқ; қ аусағ ан шал; жә не (иманғ а) шақ ыру жетпегендердің қ атарынан ө лген біреу. Саң ырау: «Йә, Раббым, Ислам келгенде, мен еш нә рсе естімедім! » - дейді. Ақ ыл-есі жоқ: «Ислам келгенде, балалар мағ ан тезек лақ тыратын еді! » - дейді. Қ аусағ ан шал: «Ислам келді, бірақ мен ешнә рсе тү сінбедім! » - дейді. Ал (иманғ а) шақ ыру жетпеген: «Йә, Раббым, мағ ан Сенің елшің жетпеген еді! » - дейді. Содан кейін бұ л адамдардан келісім-шарт алынады да, оларғ а елші келіп, Тозақ қ а кіруді бұ йырады. Жә не жаным Қ олында болғ анмен (Аллаһ пен) ант етемін, егер олар Тозақ қ а кірсе, ол олар ү шін салқ ындық жә не қ ұ тылу болады, ал кірмеген адам оғ ан (Тозақ қ а) лақ тырылады! » Абу Хурайра Пайғ амбардың (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) бұ л сө здерін жеткізгеннен кейін: «Қ аласаң дар: «Біз бір пайғ амбар жібермейінше, ешкімді жазаламаймыз» (ә л-Исра сү ресі, 15-аят), - дегенді оқ ың дар! » - деп айтты. Ахмад 4/24, Ибн Хиббан 1827, ә т-Табарани 1/841, ә л-Баззар 3/217, жә не басқ алар.

Бұ л хадис бес сахабадан: Абу Хурайрадан, Абу Са’ид ә л-Худриден, Ә настан, Му’аздан жә не ә л-Асуад ибн Сари’адан жеткізіледі. Жә не оның сахихтығ ын ә л-Байһ ақ и, хафиз Ибн ‘Абдул-Барр, хафиз Ибн Хажар, шейх Ибн ә л-Қ айим, хафиз ‘Абдул-Хақ қ ә л-Ишбили жә не шейх ә л-Ә лбани растағ ан. Қ з.: «Тариқ ә л-хижратайн» 397, «Фатхул-Бари» 3/290, «Тахқ иқ ә л-Муснад» 26/28, «ә с-Силсилә ә с-сахиха» 1434, 2468.

Бұ л хадисте Аллаһ білместікпен жасалғ ан тіпті ү лкен ширкті кешіретіндігіне айқ ын дә лел бар!

Бұ л адамдардың барлығ ы ө здерінің болмысында мұ сылман емес еді, ө йткені олар Ислам туралы мү лдем білмеді, бірақ сонымен бірге Ә ділетті Аллаһ Қ иямет кү ні оларды бірден жазағ а тартпай, сынақ тан ө ткізеді!

Білместікпен ақ талу туралы сұ рақ қ а жауап беріп, шейх Абдур-Рахман ә л-Баррак та осы хадисті дә лел ретінде келтірген болатын.

Алайда «Білместікпен жасалғ ан ү лкен ширк кешіріледі ме, ә лде жоқ па? » деген бұ л мә селедегі кү мә ндардың қ атарында Пайғ амбардан (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) кейбір адамдар туралы сұ рағ анда, ол: «Менің ә кем жә не сенің ә кең Отта! » - деп айтқ ан хадис бар.

Олар: «Мухаммад пайғ амбарғ а дейін (Аллаһ тың оғ ан игілігімен сә лемі болсын) арабтарда елшілер жоқ еді ғ ой, сондық тан неліктен бұ л адамдар Отта? » - деп айтуы мү мкін.

Бұ ғ ан жауап мынандай: Ө йткені қ урайш-арабтары ә һ лю-фатра, яғ ни шақ ыру жетпеген адамдар емес еді! Олардың арасында ханиф монахтар – бірқ ұ дайшылдар бар еді, жә не бұ ғ ан айқ ын мысал – Пайғ амбар (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) бала кезінде атасы оны алып барғ ан Уарақ а деген монах. Бұ л монах Аллаһ Пайғ амбарды (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) жолдаумен жібергенге дейін қ айтыс болып кетті, алайда хадистерде «Уарақ а Жә ннә тта, ө йткені ол мууахид (бірқ ұ дайшыл) болып ө лді» деп айтылғ ан. Қ з.: «Сахих ә с-сира ә н-набауия» 94.

Сондай-ақ қ арсы дә лелдердің бірі ретінде оғ ан ә сіресе такфиршілер кө п жү гінетін, мына аят келтіріледі:

و َ إ ِ ذ ْ أ َ خ َ ذ َ ر َ ب ّ ُ ك َ م ِ ن ب َ ن ِ ي آ د َ م َ م ِ ن ظ ُ ه ُ و ر ِ ه ِ م ْ ذ ُ ر ّ ِ ي ّ َ ت َ ه ُ م ْ و َ أ َ ش ْ ه َ د َ ه ُ م ْ ع َ ل َ ى أ َ ن ف ُ س ِ ه ِ م ْ أ َ ل َ س ْ ت َ ب ِ ر َ ب ّ ِ ك ُ م ْ

«Сол уақ ытта Раббың Адам балаларының белдерінен нә сілдерін алды да: «Мен - сендердің Раббыларың емеспін бе? » - деп, оларды ө здеріне қ арсы куә лік беруге мә жбү р етті.

ق َ ا ل ُ و ا ْ ب َ ل َ ى ش َ ه ِ د ْ ن َ ا أ َ ن ت َ ق ُ و ل ُ و ا ْ ي َ و ْ م َ ا ل ْ ق ِ ي َ ا م َ ة ِ إ ِ ن ّ َ ا ك ُ ن ّ َ ا ع َ ن ْ ه َ ذ َ ا غ َ ا ف ِ ل ِ ي ن َ

Олар: «Ә рине куә міз», - деді. Бұ л - Қ иямет кү ні сендер: «Бұ дан хабарымыз жоқ », - деп айтпауларың ү шін» (ә л-А'раф 7: 172).

Олар бұ л аятты Ақ ырет кү ні адамда ү лкен кү пірлік жасағ аны ү шін ақ талу болмайтығ ына дә лел ретінде қ олданады.

Алайда, бұ л аятта «Білместік ақ талуғ а жатпайды» дегенге нұ сқ ау жоқ! Ибн Касирдің, ә л-Қ уртубидің, ә л-Бағ ауидің жә не басқ алардың Қ ұ ранғ а жасағ ан тә псірлерінде: «Бұ л аят кез келген адамдағ ы фитра жағ дайына нұ сқ ау болып тұ р», - деп айтылады.

Фитра – бұ л адамның туа біткен бір Аллаһ қ а иман келтіру сипаты. Аллаһ тың Елшісі (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) бұ л туралы былай деген: «Ә рбір адам фитрамен туылады, ал оның ата-анасы оны яһ уди, христиан немесе отқ а табынушы қ ылады. Ө йткені жануарлар да ө з балаларын бү тін жә не зақ ымсыз етіп туады ғ ой. Сендер олардың біреуінің мұ рны кесілген кү йде туылғ анын кө ріп пе едің дер?! » Кейін осы хадисті жеткізген Абу Хурайра Аллаһ тың мына сө здерін оқ ыды:

ِ ف ط ْ ر َ ة َ ا ل ل ّ َ ه ِ ا ل ّ َ ت ِ ي ف َ ط َ ر َ ا ل ن ّ َ ا س َ ع َ ل َ ي ْ ه َ ا

«Бұ л – Аллаһ адамдарғ а дарытқ ан сипат». Ә л-Бухари 1358, 4775, Муслим 2/315.

Ө йткені егер надандық пен ақ талудың болмайтындығ ына бұ л аятты дә лел ретінде қ абылдасақ, онда неліктен Аллаһ Тағ ала адамзатқ а онсыз да барлығ ы бә рін білетін болса, пайғ амбарлар мен елшілерін жіберді?! Бұ л аятты осылайша тү сіну Аллаһ тың мына сө здеріне қ айшы келеді:

و َ م َ ا ك ُ ن ّ َ ا م ُ ع َ ذ ّ ِ ب ِ ي ن َ ح َ ت ّ َ ى ن َ ب ْ ع َ ث َ ر َ س ُ و ل ا ً

Сондай-ақ мына аятқ а да: ««Біз бір пайғ амбар жібермейінше, ешкімге азап қ ылмаймыз» (ә л-Исра 17: 15).

Жә не сондай-ақ жоғ арыда келтірілген айқ ын жә не анық хадистерге де!

Жү регінде дерті болғ ан (адам) ғ ана, бұ л жө нінде Аллаһ Тағ аланың ө зі айтқ анындай, анық (мухкам) болғ ан нә рсені тастап, анық емеске (муташабих) ілеседі!

Шейх ‘Абдур-Рахман ә с-Са’ди жоғ арыда келтірілген аятты былай деп тә псірлейді:

و َ إ ِ ذ ْ أ َ خ َ ذ َ ر َ ب ّ ُ ك َ م ِ ن ب َ ن ِ ي آ د َ م َ م ِ ن ظ ُ ه ُ و ر ِ ه ِ م ْ ذ ُ ر ّ ِ ي ّ َ ت َ ه ُ م ْ

«Сол уақ ытта Раббың Адам балаларының белдерінен нә сілдерін алды да», яғ ни Аллаһ Адамның ұ лдарының ұ рпақ тарын олардың белдерінен шығ арды, жә не осының арқ асында адамзат кө бейіп, бір ұ рпақ ты екінші ұ рпақ ауыстырады. Адам ә кесінің белінен шық қ ан тамшыдан жаралады жә не анасының қ ұ рсағ ынан дү ниеге келеді.

و َ أ َ ش ْ ه َ د َ ه ُ م ْ ع َ ل َ ى أ َ ن ف ُ س ِ ه ِ م ْ أ َ ل َ س ْ ت َ ب ِ ر َ ب ّ ِ ك ُ م ْ

«Мен - сендердің Раббыларың емеспін бе? » - деп, оларды ө здеріне қ арсы куә лік беруге мә жбү р етті», яғ ни олар Аллаһ Тағ аланың Раббы екендігіне куә лік берді жә не Оның Раббылығ ын мойындады, ө йткені оның жанында хақ дінді ұ стану жә не бір Аллаһ қ а қ ұ лшылық ету қ ажеттілігін ұ ғ ыну салынғ ан.

ق َ ا ل ُ و ا ْ ب َ ل َ ى ش َ ه ِ د ْ ن َ ا

«Олар: «Ә рине куә міз», - деді», яғ ни, иә, біз мұ ны мойындаймыз! Аллаһ Тағ ала ә рбір адамғ а фитра берді, алайда бұ л фитра ә ртү рлі кесірлі сенім-кө зқ арастардың ық палымен ө згертіледі жә не бұ рмаланады.

أ َ ن ت َ ق ُ و ل ُ و ا ْ ي َ و ْ م َ ا ل ْ ق ِ ي َ ا م َ ة ِ إ ِ ن ّ َ ا ك ُ ن ّ َ ا ع َ ن ْ ه َ ذ َ ا غ َ ا ف ِ ل ِ ي ن َ

«Бұ л - Қ иямет кү ні сендер: «Бұ дан хабарымыз жоқ еді», - деп айтпауларың ү шін», яғ ни Біз сендерді сынақ тарғ а салдық жә не Аллаһ ты ө здерің нің Раббыларың етіп мойындауғ а мә жбү рледік, сендер Қ айта тірілу кү ні ақ иқ атты білмедік деп, мұ ны жоқ қ а шығ армауларың ү шін. Керісінше, ол сендерге мә лім, бірақ сендер оны елемейсің дер жә не оғ ан назар аудармайсың дар. Ақ ырет кү ні сендерде ешқ андай ақ талу болмайды, ө йткені Аллаһ ақ иқ атты сендерге мә лім етіп жеткізді. Тағ ы да сендер опат болуғ а лайық ты емес екендерің ді, ө йткені ө здерің нің адасқ ан ә келерің нің ізінен ілескендерің ді жә не олардан жаман ө неге алғ андарың ды айтып ақ таласың дар! Бірақ саналарың ның тү бінде (іштей) сендер ә келерің нің ө тірікті ұ станатындарын жә не ақ иқ ат Аллаһ тың елшілерінің ө сиеттерінде екендігін тү сінесің дер. Олардың ілімі ә келерің нің ойдан шығ арғ ан нә рселерін талқ андайтынын жә не олардан ү стемшілік ететінін білесің дер.

Ә рине, адасқ ан ата-бабаларының кейбір сенім-кө зқ арастары немесе бұ зық діни ағ ымдардың ой-пікірлері Аллаһ тың қ ұ лына ақ иқ ат болып кө рінуі мү мкін. Алайда барлық жағ дайда мұ ның себебі оның ө зінің ә лемге таралғ ан немесе адамдардың бойларындағ ы илә һ и белгілерден жә не Аллаһ тың дә лелдерінен теріс бұ рылуында. Шындығ ында, егер адам ақ иқ аттан теріс бұ рылып, ө тірікшілердің сө здеріне қ ұ лақ салса, ол бірте-бірте ө тірікті шындық тан абзал кө ре бастайды.

Бірақ біреулер бұ л аятта Аллаһ Адамның ұ рпақ тарын оның белінен суырып алғ ан кезде олардан алғ ан уә де-ө сиет туралы айтылып тұ р деген. Олар: «Аллаһ Адамның ұ рпақ тарын Ө зінің Раббы екендігі туралы куә лік беруге мә жбү рледі жә не олар осындай куә лікті келтірді. Содан соң Аллаһ оларғ а Ө зінің еркі туралы мә лімдеп, жер бетінде ө мір сү ру кезінде де, ө лгеннен кейін де оларды ө здерінің кү пірлігі мен қ асарысуын білместігімен ақ тау мү мкіндігінен айырды», - деп есептейді. Алайда бұ л аят осындай тә псірлеуді еш растамайды. Ол орынсыз болып табылады, ө йткені Аллаһ Тағ аланың илә һ и Даналығ ына қ айшы келеді, ә рі біздің айналымызда орын алып жатқ ан нә рселер осы сө здерімізді растауда.

Бұ л тә псірлеушілердің пікіріне сә йкес, Аллаһ Тағ ала Адам ұ рпақ тарын оның белінен суырып алғ ан кезде олардан уә де-ө сиет алды. Сол кезде адамдар тү йіршіктер сияқ ты болды, ә рі адамдардан ешкім мұ ны есінде қ алдырмағ ан. Сонда Аллаһ адамдарды олар еш хабарсыз болғ ан жә не естерінде еш із қ алдырмағ ан уақ иғ аның негізінде айыптайды деп ойласыздар ма?!

Демек біз талқ ылап жатқ ан аятта айқ ын уақ иғ а туралы сө з болуда. Осылайша, адамдар ө здерінің санасының тү пкіріне қ ойылғ ан нә рсеге сә йкес келетін кө зқ арастарғ а қ айтулары ү шін, бұ зық кө зқ арастардан бас тартып, Аллаһ пен жасасқ ан уә де-ө сиетіне қ айтуы ү шін, Аллаһ оларғ а ө зінің аяттарын тү сіндіреді”. Қ з.: «Тафсир ә с-Са’ди» 212.

Бұ л – Аллаһ білместікпен жасалғ анның барлығ ын жә не тіпті ширкті де кешіретіндігі туралы Қ ұ ран мен Сү ннеттің айқ ын жә не анық мә тіндері, сондай-ақ атақ ты имамдардың тү сінуі!

Ал Аллаһ Тағ аланың:

إ ِ ن ّ َ ا ل ل ّ ه َ ل ا َ ي َ غ ْ ف ِ ر ُ أ َ ن ي ُ ش ْ ر َ ك َ ب ِ ه ِ و َ ي َ غ ْ ف ِ ر ُ م َ ا د ُ و ن َ ذ َ ل ِ ك َ ل ِ م َ ن ي َ ش َ ا ء

«Аллаһ Тағ ала ширк жасағ анды кешірмейді, ал одан басқ асының барлығ ын қ алағ анына кешіреді», - деген аятқ а келер болсақ, онда біле тұ ра ө зінің кө пқ ұ дайшылдығ ы ү шін тә убе етпей ө лген адам туралы сө з болуда.

Жә не бұ л аятты ө згеше тү сінуге болмайды, ө йткені оны жалпылама тү сіну Исламдағ ы анық (мухкам) ережелерге қ айшы келеді. Оның ү стіртін мағ ынасын алар болсақ, онда Аллаһ мү шрик болғ ан будистті, ол Исламды қ абылдаса да, кешірмейді, ө йткені ол ширк жасады ғ ой! Ә рине, бұ л – дұ рыс емес тү сінік! Сө з ү лкен ширк ү шін тә убе етпей ө лген адам туралы болуда.

Білің дер, уа, мұ сылмандар, Аллаһ білмегенді жә не білуге мү мкіндігі болмағ анды жазаламайды! Жә не Аллаһ Ә ділетті екендігін де білің дер!

Алайда кім ө зінің болмысында кә пір болса, оны біз кә пір дейміз жә не бұ ғ ан кү мә н келтірмейміз, ал оның тағ дыры Аллаһ тың қ ұ зырында. Сондық тан да мұ сылман болмай ө лгеннің ә рбіріне қ атысты оның кә пір екендігін айтуғ а болады, ә рине: «Ол Тозақ та! », - деп нақ ты айтпай, (ө йткені аһ лю-Сунна нақ ты біреу туралы: «Пә ленше – Тозақ та! », - немесе, - «Пә ленше – Жә ннә тта! », - деп куә лік бермейді) жалпылама тү рде: «Мұ сылман болып ө лген Жә ннә тта болады, ал кә пір болып ө лген Тозақ та болады! » - деп айтады.

Ал ө зінің негізінде (болмысында) мұ сылман болып табылатынды кү пірлікте айыптау (такфир) туралы айтар болсақ, бұ дан аулақ болың дар!

Аллаһ бізді мұ сылмандарғ а такфир жасамағ анымыз ү шін жазаламайды, бірақ біз бұ ны істегеніміз ү шін жазағ а тартады! Аллаһ тың Елшісі (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) былай деп айтатын: «Кім мұ сылманды кү пірлікте айыптаса, оны ө лтіргенмен бірдей! » Ә т-Табарани. Хадис сахих. Қ з.: «Сахих ә л-жә ми’» 6269.