1.4.2. SQL сұраныстардың құрылымдық тілі. 1 страница

МАЗМҰ НЫ

КІРІСПЕ......................................................................................................... 3

1 MICROSOFT ACCESS ДҚ БЖ– НЕ ТҮ СІНІКТЕМЕ

1. 1 Деректер қ оры туралы жалпы тү сінік.................................................... 5

1. 2 Деректер қ орын басқ ару жү йелері......................................................... 10

1. 3 Деректер қ орының модельдері. Мә ліметтер типтері............................. 14

1. 4 Access-деректер қ орын басқ ару жү йесіне жалпы тү сінік...................... 20

1. 4. 1 Access-те сұ раныстар жасау. QBE ү лгісі бойынша сұ раныстар тілі. 29

1. 4. 2 SQL – сұ раныстардың қ ұ рылымдық тілі............................................ 31

2 «КӨ КСУ АУЫЛШАРУАШЫЛЫҚ КОЛЛЕДЖІНІҢ » Ұ ЙЫМДАСТЫРУ ЖҰ МЫСТАРЫН ЖҮ РГІЗУДЕ ДЕРЕКТЕР Қ ОРЫН ПАЙДАЛАНУ

2. 1 Кестелерге сипатама беру....................................................................... 34

2. 2 Сұ раныстар жасау.................................................................................. 43

2. 3 Деректер қ орында форманың жасалу тү рлері....................................... 44

2. 4 Есептердің қ ұ рылу жолдары................................................................. 49

2. 5 Деректер қ орына макросты қ олдану..................................................... 52

2. 6 Бағ дарламағ а жалпы сипаттама............................................................. 55

Қ ОРЫТЫНДЫ………………………………………………………………….. 58

Қ ОЛДАНЫЛҒ АН Ә ДЕБИЕТТЕР………………………………………………60

Қ ОСЫМШАЛАР

Кіріспе

Деректер қ орын басқ ару жү йесі бұ л - барлық деректерді жү йелік басқ ару болып табылады. Қ азіргі кездегі адам жұ мысын жә не уақ ытын ү немдеуде, дерлік ақ параттық жә не де тағ ы басқ а қ орларды жинақ тауғ а, оларды ө ң деуге мү мкіндік береді.

Місrosoft Ассеss мә ліметтер базасы режимінде жоғ ары дә режеде жұ мыс істеуге мү мкіндік береді. Бұ л программа ө зіне тә н ә р тү рлі белгілері бойынша, қ арапайым ә дістер арқ ылы ақ паратты іздеуге, жинақ тауғ а, қ арауғ а жә не ө ң деуге сонымен қ атар баспағ а шығ аруғ а мү мкіндік береді.

Мә ліметтер базасы қ ұ рылымына келесідей талаптар қ ойылуы қ ажет:

-Мә ліметтер базасының бірінші қ атарында қ айталанбайтын ө ріс атаулары орналасуы тиіс;

- Мә ліметтер базасының қ алғ ан қ атарлары бос болмай, онда жазбалар орналасуы тиіс;

- Ө ріс бойымен орналасқ ан мә ліметтер бір тектес болуы тиіс, яғ ни олар тек сандардан немесе тек мә тіндерден тұ руы тиіс. Кез-келген мә ліметтер базасымен атқ арылатын негізгі жұ мыс оның қ ұ рамынан
белгілі бір критерилерге (айырық ша белгілерге) байланысты қ ажетті
ақ паратты іздеп табу.

Дипломдық жұ мыстың ө зектілігі: Деректер қ орын басқ ару жү йесіне тә н амалдарды саралау, олардың атқ аратын қ ызметін анық тау. Дербес компьютердегі деректер қ орын тиімді пайдалану.

Дипломдық жұ мыстың мақ саты колледжтің ұ йымдастыру жұ мыстарын жү ргізуге арналғ ан деректер қ орын қ ұ ру.

Дипломдық жұ мыстың міндеттері:

· деректер қ оры туралы мә ліметтер іздеу;

· мә ліметтерді жинау жә не аударма жұ мысымен айналысу;

· ақ параттарды бір жү йеге жинақ тап, деректер қ ұ рын қ ұ ру.

Жұ мыстың жаң ашылдығ ы: колледжтің ұ йымдастыру жұ мыстары туралы толық ақ парат беретін деректер қ оры қ ұ рылғ ан

Зерттеу пә ні – «3 НК» ақ параттық жү йесін толығ ымен жинақ тау.

Зерттеу объектісі – «3 НК» ақ параттық жү йесін жайлы мә ліметтерді жинақ тау, ө ң деу, іріктеу процесінде деректер қ орын пайдалану.

Жұ мыстың практикалық маң ыздылығ ы қ ұ рылғ ан деректер қ оры шын мә нінде колледжтерде оқ у процесін басқ ару жү йесінде пайдалануғ а болатындығ ында.

Дипломдық жұ мыстың қ ұ рылымы: дипломдық жұ мыс кіріспеден, екі бө лімнен, қ орытындыдан, ә дебиеттер тізімінен тұ рады.

Бірінші бө лімде деректер қ оры туралы жалпы тү сінік, деректер қ орымен жұ мыс жасауғ а арналғ ан қ ұ ралдар, деректер қ орымен жұ мыс жасаудың тә сілдері, SQL тілі жайлы негізгі мағ лұ маттар, деректер қ орымен орындалатын амалдар, деректер жиынтығ ын модификациялау жә не есептемелермен жұ мыс қ арастырылғ ан.

Екінші бө лімде деректер қ орының сипаттамасы, сонымен қ атар деректер қ оры арқ ылы керекті мә ліметтерді толтыру, іздеу, ө шіру, сұ рыптау, қ осу, оны тиімді пайдалана білу жә не онда жұ мыс істеу принциптері жө нінде ақ парат берілген.

Қ орытындыда дипломдық жұ мысты жазу барысында қ ол жеткізген жетістіктер, ақ параттық жү йенің мү мкіндіктері жә не оны пайдалану аймағ ы баяндалғ ан.

1 Деректер қ орын басқ ару жү йесі. Місrosoft Ассеss ДҚ БЖ-не тү сініктеме

1. 1 Деректер қ оры туралы жалпы тү сінік

Қ азіргі таң да Місrosoft Ассеss компоненті Місrosoft Office офистік ДҚ БЖ қ ұ рлымдарының ішіндегі ең танымалыларының бірі болып табылады. Себебі, МS Ассеss-ке мә ліметтерді енгізу ү шін қ ұ ралдардың ө те кең диапазоны, анализдеу жә не берілгендерді ұ сыну тә н. Бұ л қ ұ ралдар тек қ ана қ арапайым жә не ың ғ айлы ғ ана болып табылмайды, сонымен қ атар олар қ ұ рлымдарды ө те ү лкен жылдамдық та ө ң деуді қ амтамасыз ететін жоғ ары ө німді болып табылады.

МS Ассеss - реляциялық мә ліметтер қ орын басқ ару жү йесі. Қ арапайым екі ө лшемді кесте реляциялық (геlation - ағ ылшын тілінде қ атынас ұ ғ ымы) мә ліметтер қ оры болып табылады. Мә ліметтер қ орын басқ ару жү йесі мә ліметтер қ орын қ ұ ру, мә ліметтерді ө ң деу, қ андай да бір шарт бойынша қ ордан мә ліметтерді таң дау, қ ор негізінде ә р тү рлі формалардың есеп беруін (отчет) қ ұ руды жү зеге асырады.

Деректер қ оры-ақ параттық жү йелердің маң ызды қ ұ рамдас бө лігі болып табылады. Ақ параттық жү йе ө з алдына басқ ару функциясын орындау ү шін ә р алуан денгейдегі жұ мыстарды ақ паратпен жабдық тағ ан объект туралы ақ паратты жинау, тасымалдау, қ айта ө ң деу бойынша қ атынас жү йесін білдіреді.

Ақ параттық жү йелердің мысалына: банктік жү йелер, кә сіпорындарда, автоматты тү рде басқ ару жү йелері, авияция немесе темір жол билеттерін, мейрамхана номерлерін алдын ала белгілеу жә не тағ ы басқ а жатады.

Деректер қ оры деп- компьютер жадында сақ тайтын, арнайы тү рде ұ йымдасқ ан, ө зара байланысқ ан мә ліметтер жиынтығ ын айтамыз.

Пайдалану облысы бойынша келесі класстарды бө ліп айтуғ а болады:

1)Ғ ылыми зерттеуге арналғ ан;

2)Автоматталғ ан жобаларғ а арналғ ан;

3)Ұ йымдастырушы басқ арудағ ы ақ параттық жү йелер;

4)Технологиялық процессорды баспағ а арналғ ан.

Деректер қ орын басқ ару жү йесін кө птеген қ олданушылар деректер қ орын қ ұ ру, енгізу, бірлесіп пайдалану жә не программалау қ ұ ралдардың жиынтығ ын айтады.

Деректер қ оры дегеніміз– мә ліметтерді сақ тауғ а арналғ ан ұ йымдасқ ан қ ұ рылым. Бұ л деректер қ орының қ ұ рлымына ақ паратпен қ атар, оларды ұ йымдастыруғ а, қ олдануғ а арналғ ан тә сілдер мен ә дістер кіреді.

Деректер қ оры деректер қ орын басқ ару жү йесімен (ДҚ БЖ) тығ ыз байланысты. Бұ л программалық қ ұ рылымдар кешені жаң а қ ордың қ ұ рылымын қ ұ руғ а, оны деректермен толтыруғ а, мазмұ нын редактрлеуге жә не ақ паратты визуалдандыруғ а арналғ ан. Қ ор ақ параттарын визуалдау дегеніміз берілген критерий бойынша экранғ а шығ аратын мә ліметтерді таң дап, оларды белгілі бір ретке келтіріп, безендіріп артынан баспағ а немесе байланыс каналдарына беруді айтамыз. Ә лемде деректер қ орын басқ аратын кө птеген жү йелер бар.

Мә ліметтер қ орында екі ө лшемді кестенің жолдары жазбалар деп, бағ андары ө рістер деп аталады. Дә лірек айтқ анда мә ліметтер қ орында, кестедегі ә рбір жол жазба болып табылады, ал жазба бірнеше ө рістерге бө лінеді [1].

Қ азіргі уақ ытта кө птеген ұ йымдардың сә тті жұ мыс істеуі ү шін, оларғ а дамығ ан ақ параттық жү йелер, яғ ни автоматтандырылғ ан деректер жинайтын, ө ң дейтін жә не басқ аратын бағ дарламалар керек.

Деректер қ орын басқ ару жү йесі (ДҚ БЖ) - дегеніміз деректер қ орының жұ мысын ұ йымдастыруғ а арналғ ан программалардың бү тін бір класы.

Ақ параттық жү йелердің қ азіргі заманғ ы тү рі - деректер банкі, яғ ни:

• есептеу жү йелері;

• деректер базасын басқ ару жү йелері (ДҚ БЖ);

• бір немесе бірнеше деректер базасы;

• қ олданбалы бағ дарламалардың жинағ ы

Деректер қ оры ақ параттың сақ талуын қ амтамасыз етеді жә не ол арқ ылы деректерді тез жә не оң ай алуғ а болады. Деректер қ орын қ арап шығ у, оны сұ рыптау, сұ раныс қ ұ ру арқ ылы тү рлендіру, жаң арту жұ мыстарын атқ аратын жә не оның қ олданбалы бағ дарламалармен ә рекеттестігін қ амтамасыз етуге арналғ ан бағ дарламалар мен тілдік қ ұ ралдарының жиыны.

Деректер қ орының басқ ару жү йесі ақ парат пайдаланушының сұ ранысына сә йкес толық, нақ ты, жинақ ы болуы керек.

Деректер қ орының басқ ару жү йелері атқ аратын қ ызметіне қ арай дербес немесе кө п пайдаланушы болып бө лінеді.

Компьютерде жұ мыс істейтін дербес ДҚ БЖ жергілікті деректер қ орын қ ұ руғ а мү мкіндік жасайды. Дербес ДҚ БЖ-ғ а Раrаdох, dВаsе, FохРrо, Ассеss жатқ ызуғ а болады.

Кө п пайдаланушы ДҚ БЖ «клиент-сервер» архитектурасында қ ызмет ететін ақ параттық жү йелерді қ ұ руғ а мү мкіндік жасайды. Кө п танылатын болып Оrасlе, Іnfоrmіх, SуВаsе, Місrosoft SQL Server, ІntеrВаsе есептелінеді.

Қ азіргі тіл қ ұ ралдар қ ұ рылымына кіретіндер:

• деректердің логикалық қ ұ рылымын сипаттауғ а арналғ ан
деректерді сипаттау тілі;

• енгізіу, жетілдіру, сұ рыптау сияқ ты деректермен жү ргізілетін негізгі
операцияларды орындауды қ амтамасыз ететін деректерді басқ ару
тілі;

- қ ұ рылымдық сұ раныстар тілі (SQL – Structured Query Language),
деректерді басқ ару жә не кө птеген бағ дарламалық жабдық тардың
деректер базасына стандартты қ атынас қ ұ ру қ ұ ралы болып саналады.

- ү лгі бойынша қ ұ растырылғ ан сұ раныстар тілі (QВЕ - Quеrу Ву
Ехаmрlе), деректер базасына жіберілген сұ раныстарды қ ұ растыруды
қ амтамасыз етеді.

Қ олданбалы бағ дарламалар немесе қ осымшалар, деректер базасындағ ы ақ параттарды ө ң деуге арналады. Бұ л жұ мыс істеуші адамның нақ ты тапсырмасын орындайтын кестелік бағ дарлама. Кең ірек айтылса, бұ ғ ан командалық процессордан басқ а бағ дарламалардың барлығ ы жатады. Нақ ты мағ ынада айтылса, оғ ан мә тіндік процессорды, деректер базасын, электрондық кестені т. б. жатқ ызуғ а болады. [2]

МS Ассеss реляциялық деректер қ орының басқ ару жү йесі болып табылады. Ассеss-тің кө мегімен келесі ә рекеттерді орындауғ а болады:

- мә ліметтерді ұ йымдастыру;

- мә ліметтерді ең гізіп, оларды іздеу;

- белгілі бір критерийлерге байланысты мә ліметтерді шығ ару;

- форма жә не есеп қ ұ ру;

- графиктер жә не диаграмма қ ұ ру.
Ассеss негізгі объектілері:

- кестелер

- сұ раныстар

- формалар

- макростар

- модульдер

- есептер (отчеты)

Ассеss негізгі ерекшеліктері:

- форма жә не есептерде модульдерді жою арқ ылы форма мен
есепті жең ілдету, бұ л бірнеше форма жә не есептердін ашылуын
женілдетеді;

- барлық жазбаларды біркелкі ө ң деп, серверге сұ ранысты жіберу
мү мкіндігі;

- Асtive X элементінің ө ндіруді кө бейту;

- НТМІ форматындағ ы файлдар тізімдерімен немесе
кестелермен импорт немесе байланыс орнату;

- гиперссылканы қ олдану;

- репликамен жұ мыс жасау;

- интернетте жұ мыс жасау.

МS Ассеss – ті іске қ осу. Access-ті іске қ осу Пуск – Программалар – MS Access командаларымен орындалады немесе жұ мыс столындағ ы Access белгішесін екі рет шерту керек. 1-суретте деректер қ орын ашуғ а мү мкіндік беретін терезе кө сетілген. Осы терезедегі «жаң а деректер қ оры» жолы немесе мә ліметтер базасы бұ рын қ ұ рылғ ан болса, онда «деректер қ орын ашу» пунктін таң дау қ ажет.

Сурет - 1. 1 Деректер қ орын ашу терезесі

Негізгі меню ағ ымдағ ы жұ мыс режиміне байланысты ө згеріп отырады, оның қ ұ рамында келесі пунктер болуы мү мкін: Файл, Тү зету, Тү р, Кірістіру, Сервис, Терезе, Пішім, Жазбалар, Сұ раныс, Іске қ осу, Байланыстар, Сү згі жә не Анық тама.

Сурет - 1. 2 Access терезесінің жалпы кө рінісі

Осы экранда кө рініп тұ рғ ан меню пунктерін қ арастырайық:

Файл меню жолдармен жұ мыс істеуге арналғ ан, оның қ ұ рамында мынандай ішкі командалар бар: деректер қ орын қ ұ ру – мә ліметтер базасы файлын қ ұ ру ү шін; деректер қ орын ашу – деректер қ орының файлын ашу ү шін; сыртқ ы деректер – деректерді импорттауғ а немесе басқ а қ ордағ ы кестелермен байланыс орнатуғ а мү мкіндік береді; жабу – файлды жабу ү шін; сақ тау – файлды сақ тау ү шін; басқ аша сақ тау/Экспорт - файлды басқ а атпен сақ тауғ а немесе мә ліметтерді экспорттауғ а мү мкіндік береді; HTML формасында сақ тау – деректер қ оры файлын HTML форматында сақ тау ү шін; парақ параметрлері – парақ ү лгісін кө ру ү шін; алдын – ала кө ру – баспағ а шығ арудың алдында парақ қ ұ рылымын кө ріп шығ у ү шін; баспағ а шығ ару – файлды баспағ а шығ ару ү шін; жө нелту – кестенің, сұ раныстын, форманың, басылымның немесе модульдің кө шірмесін электрондық поштамен жө нелту ү шін; мә ліметтер базасының қ асиеттері – ДҚ қ асиеттерін кө руге/орнатуғ а мү мкіндік береді; шығ у – Access-тен шығ у ү шін қ олданылады. Менюдің тө менгі жағ ында Access-пен алдың ғ ы ә рекеттері атқ ару кезінде жұ мыс жасағ ан мә ліметтер базасының тізімі орналасқ ан [3].

Тү зету менюі ә ртү рлі редакциялау ә рекеттерін жасауғ а арналғ ан жә не оның қ ұ рамында мынандай ішкі командалар бар: болдырмау – соң ғ ы жасалғ ан ә рекетті болдырмай тастайды; қ иып алу – ерекшеленген объектіні қ иып алып, оны алмасу буферіне орналастырады; кө шіру – ерекшеленген объектіні кө шіріп алып, оны алмасу буферіне орналастырады; кірістіру – алмасу буферіндегі объектіні курсор тұ рғ ан орынғ а кірістіреді; жарлық жасау – ерекшеленген объектіге жарлық жасайды; жою – ерекшеленген объектіні жояды; атын ө згерту – ерекшеленген объектінің аты орналасқ ан ө рісті мә тін ең гізу режиміне ауыстырады.

Тү р менюі ә ртү рлі объектілерді белгілі бір тү рде кө руге арналғ ан, оның қ ұ рамында мынандай ішкі командалар бар:

Мә ліметтер базасының объектілері – деректер қ орының кез–келген объектісіне (кесте, сұ раныс, форма, басылым, макрос, модуль) кө ң іл бө луге мү мкіндік береді; ү лкен белгішелер – деректер қ орын объектілері аттарының жоғ арғ ы жағ ынан ү лкен белгішелер кө рсетіледі; кіші белгішелер – деректер қ орының объектілері аттарының сол жағ ынан шағ ын белгішелер кө рсетіледі; тізім – объектілердің аттарын алфавитті тү рде реттеп оларды бір немесе бірнеше бағ анағ а орналастырады; кесте – терезеге объектілердің тізімі олардың атрибуттарын (Аты, Сипаттамасы, Соң ғ ы тү зетілген кү ні мен уақ ыты, жасалғ ан кү ні мен уақ ыты, Объектінің типі) толық кө рсетсе отырып бейнелейді; белгішелерді реттеу – белгішелерді олардың аты, типі, жасалғ ан, ө згертілген кү ндері бойынша реттейді; белгішелерді қ атарластыру - белгішілерді туралап қ атарластыра орналастырады; қ асиеттер – объектінің қ асиеттері сипатталғ ан терезені ашады; программа – экранғ а ерекшеленген формағ а немесе басылымғ а арналғ ан модуль терезесін шығ арады; саймандар тақ тасы – саймандар тақ тасы элементтерін таң дап алып, оларды баптау (ө згерту, тү рлендіру) ү шін диалог терезесі ашылады. [4]

1. 2 Деректер қ орын басқ ару жү йелері

Деректер қ оры белгілі бір ережелерге сай ұ йымдастырылғ ан мә ліметтердің жиынтығ ын жә не сол мә ліметтерді сақ тау жолдарын қ амтамасыз етеді. Деректер қ оры ә ртү рлі мә ліметтерді ө ң деп, сақ тап қ ұ растыруғ а мү мкіндік береді.

Кү нделікті ө мірде ө ндірісте, ауыл шаруашылығ ы мен оқ у орындарында, комерциялық мекемелерде жә не т. б. салаларда тү рлі деректерді дайындау, оларды ө ң деу, сақ тау жиі кездеседі. Мысалы, жоғ арғ ы оқ у орындарында дайындалатын мә ліметтер:

-тү рлі бө лімдерде жұ мыс істейтін адамдардың тізімі (Тегі-Аты, білімі, адресі, ү й телефоны т. б. );

-факультеттер, олардың қ ұ рамындағ ы кафедралар мен кафедра қ ызметкерлерінің тізімдері;

-студенттер жө нінде мә ліметтік тізімдер т. б.

Деректер қ орын басқ ару жү йесі дегеніміз деректер қ орын қ ұ руғ а, енгізуге, қ олдануғ а арналғ ан тілдердің жиыны жә не программаның қ ұ ралдары. Қ олдануына байланысты ДҚ БЖ персоналды жә не кө п қ олданушылы болып бө лінеді.

Оларды сақ таудың кө п тарағ ан ә дісі-компьютерде деректер қ оры тү рінде сақ тау. Деректер қ оры (ДҚ ) - қ ұ рылымы берілген тө сіл бойынша ұ йымдастырылғ ан арнайы форматтағ ы файл. Кө бінесе, ДҚ -да сақ талатын деректер кесте тү рінде дайындалады. Яғ ни, дискілік файл-деректер қ оры, оғ ан енгізілетін кесте - ДҚ қ ұ рамында сақ талушы объект.

Қ азіргі деректер қ оры мен ақ параттық жү йелер деректер қ оймасы болып саналады. Ақ параттық жү йелердің қ азіргі тү рлері қ ұ рамына:

§ есептеу жү йелері;

§ бір немесе бірнеше деректер қ орлары;

§ деректер қ орын басқ ару жү йелері (ДҚ БЖ);

§ қ олданбалы программалар.

Персаналды ДҚ БЖ бір компьютерде жұ мыс жасайтын локальды деректер қ орын қ ұ руғ а мү мкіндік береді. Персоналды ДҚ БЖ-не Paradox, dBase, FoxPro, Access т. б. жатады.

Кө п қ олданушылық ДҚ БЖ клиент-сервер архитектурасында жұ мыс жасай алатын ақ параттық жү йелер қ ұ руғ а мү мкіндік береді. Мұ ндай ДҚ БЖ-ғ а Oracle, InterBase, SyBase, Microsoft SQL Server, Informix.

ДҚ БЖ-нің тілдік қ ұ ралдарына:

§ мә ліметтердің логикалық қ ұ рылымын сипаттауғ а арналғ ан, мә ліметтерді сипаттау тілі;

§ мә ліметтермен негізгі амалдарды (енгізу, жө ндестіру, таң дау) орындауды қ амтамасыз ететін мә ліметтерді тү рлендіру тілі;

§ деректер қ орының қ ұ рылымын басқ аруды жә не мә ліметтерді тү рлендіруді, сол сияқ ты деректер қ орының қ ашық тық тағ ы деректер қ орына қ атынауды қ амтамасыз ететін қ ұ рылымды сұ раныстар тілі (SQL);

§ деректер қ орына сұ раныстарды кө рнекті тү рде қ ұ руды қ амтамасыз ететін ү лгі бойынша сұ раныс тілі (QBE, Query Example) кіреді.

Қ олданбалы программалар, яғ ни қ олданбалар деректер қ орындағ ы мә ліметтерді ө ң деуге арналғ ан. Қ олданушы деректер қ орын басқ аруды жә не оның мә ліметтерімен жұ мыс жасауды қ олданбалар кө мегімен жү зеге асырады.

Деректер қ орын кұ ру жә не онымен жұ мыс істеуді басқ ару ү шін кө птеген программалар дайындалғ ан: dBASE, FoxBase, FoxPro, Access т. б. Оларды Деректер қ орын басқ ару жү йелері (ДҚ БЖ) деп атайды.

Алғ ашқ ы кездерде қ олданылып жү рген dBASE-тің тү рлі варианттары, FoxPro т. б. жү йелер ә рі программалау тілдері, ә рі ДҚ БЖ болатын жә не олар MS DOS жү йесінде жұ мыс істейтін. Прогаммалаудың кіші бизнестік сияқ ты шағ ын мекемелерде кө п қ иындық туғ ызатыны белгілі. Осы себепті, соң ғ ы жылдары пайдаланушыдан программалауды кажет ете бермейтін Microsoft Office (Windows) қ ұ рамына кірістірілген Access атаулы жан-жақ ты мү мкіндікті ДҚ БЖ-нің бірнеше варианттары жарық кө рді: Access 2. 0, Access 7. 0, Access 97, Access 2003, Access 2007 (access-кіру, еркін ену). Бұ лар жұ мыс істеуге жең іл жә не анық тамалық жү йелері барынша жетілдірілген кү рделі программалар. Access-те файлдар кесте тү рінде қ ұ рылады.

Access 2003, Excel 2003, Word 2003 сияқ ты программалар арқ ылы дайындалғ ан деректердің ерекшеліктерінің бірі-олар бірінен екіншісіне жең іл тү рде жіберіле жә не кабылдана алынады.

Кесте қ ұ рылымы. Есептегіш ө рісі

ДҚ кестесінде берілгендер адресі жолдар мен бағ андар қ иылысы арқ ылы анық талады. Бағ анды Ө ріс (поле) деп, жолды Жазу не Жазба (Запись) деп атайды.

ДҚ кестесінің ө ріс қ ұ рылымы жө нінде ескерілетін ерекшеліктер:

*Ө ріс атаулары бірегей (кайталанбайтын, уникальды) болуы тиіс. Атау ү шін. (нү кте), ! (леп белгісі), [, ] {ашу, жабу квадрат жақ шалары) символдарынан басқ а саны 64-ке дейін символдар тізбегін алуғ а болады.

*Ә р ө ріске бір типті ғ ана берілгендерді енгізу мү мкін (Excel-де бұ л міндетті емес болатын). Типтер мә тіндік (текстік), сандық, дата/уақ ыт, логикалық, ақ шалық болып бірнеше тү рге бө лінеді. Мә тіндік ө ріс ұ яшығ ына 256-ғ а дейін символдар тізбегін ендіруге болады. Қ алғ ан типті деректерді енгізу тә сілі олардың тип атауларынан да белгілі. [5]

Сурет - 1. 3 Ә р ө ріске берілген типтер

*Тү рлі ө ріс тү рлі қ асиетті (қ асиет - ө ріс типі, ө ріс ұ зындығ ы, т. б. )

*Кейбір жағ дайларда Access-те ДҚ кестесінің бірінші ө рісі етіліп автоматты тү рде Код тақ ырыбы меншіктелген ө ріс қ осылып қ ойылады. Оны Есептегіш (Счетчик) типті ө ріс деп атайды. Егер кестеде мұ ндай ө ріс бар болса, ә р жазу ендірілген сайын оның реттік нө мірі осы ө ріске кірістіріліп қ ойылады.

Байланысты кестелер жө нінде. Кілттік ө ріс.

Деректер қ орында қ ұ рылғ ан кестелердің атаулары бірдей ө рістері болып жә не олардың типтері бірдей болса, мұ ндай кестелерді байланыстыруғ а болады жә не оларды пайдаланып басқ а кесте қ ұ ру да мү мкін (Access байланыстыруды автоматты тү рде жү ргізе алады).

Мә ндері бірегей болатын ө рісті бірегей ө ріс деп атайды. Мысалы, жазулар нө мірлері енгізілген ө ріс - бірегей. Егер кестенің бірде-бір ө рісі бірегей болмаса, қ ажет кезінде ондай ө рісті қ олдан қ ұ ру қ иын емес. [6]

Сурет - 1. 4 Кесте аралық байланыстар

Кестелерді байланыстыру ү шін тағ айындалатын ө рістерді кілттік ө рістер деп атайды. Олардың кемінде біреуінің кілттік ө рісі бірегей, екіншісінің ө рісі осы типті болуы тиіс. Басқ а нұ сқ ау берілмесе, Access автоматты тү рде есептегіш ө ріс қ ұ рып, оны кілттік етіп қ ояды. (Есептегіш ө рісі, касиеттерді орнату, кілттік ө ріс жә не кестелерді байланыстыру жө нінде кең ейтілген тү сініктемелер мен мысалдар келесі тақ ырыптарда берілген).

Деректер қ орына қ андайда бір қ олданбалы жү йелерді пайдаланатын мә ліметтер кіреді. Деректер қ орында мә ліметтердің ұ йымдастырылуына байланысты мә ліметтердің мынандай модельдері бар: