[gl] №8 дәріс. Өндірістік жарықтандыру[:]

[gl] №8 дә ріс. Ө ндірістік жарық тандыру[: ]

1. Ө ндірістік жарық тандыруғ а қ ойылатын жалпы талаптар.

2. Ө ндірістік жарық тандырудың тү рлері.

3. Табиғ и жарық тандыру, оны мө лшерлеу жә не есептеу.

1. Ө ндірістік жарық тандыруғ а қ ойылатын жалпы талаптар

Ө ндірістік жарық тану – ең бек гигиенасының аса маң ызды кө рсеткіші, сыртқ ы ә лем туралы, адам миына кө з арқ ылы келіп тү сетін ақ парат сапасының маң ызды факторы. Тиімді орналастырылғ ан жарық тану шаршауды тө мендетеді, ең бекке қ абілеттілікті жә не жоғ ары ең бек ө німділігін сақ тайды, ең бек процес-терін орындау қ ауіпсіздігін арттырады, жұ мыскердің психологиялық жағ дай-ына қ олайлы ә сер етеді.

Ө ндірістік орындарды жарық тандырудың маң ызы ө те зор. Зерттеулер ө н-дірістік орындарда жарық тың қ анағ аттанарлық сыз жағ дайы ө ндірістік кө рсет-кіштердің тө мендеуіне, кө з ауруларына, жарақ ат алуғ а соқ тырады. Талдау тең -дік жағ дайында жылдың ашық кү ндері жалпы жарық танудың тө мендейтінін кө рсетеді. Кө рудің нашарлауы, кө з аурулары жарық қ ондырғ ыларын пайда-лануда нормалық талаптарды сақ тауда елеулі бұ зушылық тар жіберілген кә сіп-орындарда жиі кездеседі.

Жұ мыс орнын жарық тандыру – қ олайлы ең бек жағ дайларын жасаудың маң ызды факторы. Табиғ и жарық (кү н сә улесі) тә уліктің кү ндізгі уақ ыты жә не ол ғ имараттардың терезе, шатыр ойық тарынан тү седі. Жасанды жарық ү шін жасанды сә уле шығ аратын қ ондырғ ылар пайдаланылады.

Табиғ и жарық ө зінің спектрлік қ ұ рамы бойынша ең ың ғ айлы болып табылады. Ал жасанды жарық керісінше адамның кө ру органы – кө зімен қ абылдауда салыстырмалы кү рделігімен ерекшеленеді. Бұ л жағ дай табиғ и жарық ағ ынының кү ндіз жоғ ары, тү нде тө мен қ арқ ынында аз жиілікті, ал жасанды жарық тың ү лкен жиілікте болуына байланысты. Осы себепті жасанды жарық та жарық жағ дайларының жиі ауысымы кө ру процестерінің тұ рақ сыздығ ына келтіреді, бұ л ө з кезегінде кө здің бейімделіп отыруын ауырлатады. Бейімделу жү ктемесінің артуынан кө з шаршайды, нә тижесінде адам шаршайды.

Сө йтсе де, жасанды жарық тү нгі ең бекті кү ндізгі ең бекке жақ ындату ү шін аса қ ажетті фактор болып табылады. Тү нгі ең бек жағ дайында жарық жұ мыс істеушілердің барлығ ына біркелкі тарамайды. Жарық тың жеткіліксіз жағ дайы адам ағ засына ынталылық сезімін азайтады, сондық тан қ ашан да тү нгі ең бек ауыр болады. Дегенмен табиғ и жә не жасанды жарық тың негізі бір. Олардың айырымы тек жарық спектрі мен қ арқ ындылығ ында. Табиғ и жарық, ә детте, кө біне адамдардың бө лмелерде тұ рақ ты болуына байланысты қ арастырылады. Жасанды жарық ө ндірістік, тұ рғ ын ү й, қ оғ амдық орындарды, қ ойма жә не қ осалқ ы ғ имараттарды, мекеме алаң дарын, жұ мыс ө ндірістік ғ имараттардан тыс: кө шелер, жолдар, қ ала, ауыл, тұ рғ ылық ты пункттардың алаң дарын жарық -тандыруды қ арастырады.

Жеткіліксіз жарық тандыру кө ру қ абілетін тө мендетеді (кө здің ұ сақ бө л-шектерді кө ру қ абілетін), заттарды байқ ау жылдамдығ ын нашарлатады.

Ө ндірістік жарық тандыру сандық жә не сапалық кө рсеткіштермен сипатталады.

Сандық кө рсеткіштер:

Ø жарық ағ ыны – Ф;

Ø жарық кү ші – І;

Ø жарық тану – Е;

Ø беттің жарық тылығ ы – Я;

Ø шағ ылу коэффициенті – ρ.

Сапалық кө рсеткіштер:

ü фон;

ü нысанның фонмен контрастылығ ы – К;

ü кө рінушілік – V;

ü соқ ырлық кө рсеткіші – Р;

ü жарық танудың пульсация коэффициенті - k_П