Тикшеренеү эшенең объекты булып олатайымдың Тыуған яғы һәм уның хозурлығы тураһында яҙған шиғырҙары тора.(3 слайд). Тикшеренеү эшемдеңактуаллеге: Олатайым

Тикшеренеү эшенең объекты булып олатайымдың Тыуғ ан яғ ы һ ә м уның хозурлығ ы тураһ ында яҙ ғ ан шиғ ырҙ ары тора. (3 слайд)

Тикшеренеү эшемдең актуаллеге: Олатайым ү ҙ енең ҡ ыҫ ҡ а ғ ына ғ ү мере эсендә тыуғ ан яҡ тә биғ ә тенең нескә лектә рен, һ ә р бер сә скә – ағ астарҙ ың матурлығ ын, ҡ оштарҙ ың тормошон, хатта кү ктә ге йондоҙ ҙ арҙ ың хә лен шиғ ырҙ арында яҙ ып ҡ алдырғ ан. Мин уның ижадын ө йрә нә сә кмен, тә биғ ә ткә һ аҡ сыл ҡ арашта буласаҡ мын, башҡ аларғ а ла һ ә р тыуғ ан таң ғ а ҡ ыуанып йә шә ргә ө йрә тә сә кмен. Был минең тикшеренеү эшемдең гипотезаһ ы.

I бү лек. Фә рит Билаловтың тыуғ ан яғ ы(4 слайд)

Олатайым, Фә рит Шамил улы Билалов, 1938 йылдың 5 июнь кө нө Учалы районы Мә ҫ кә ү ауылында тыуғ ан. Олатайымдың атаһ ы ла ошо Мә ҫ кә ү ауылыныҡ ы, ул һ уғ ышҡ а киткә нсе колхоз иҫ ә псеһ е булып эшлә й. Ҡ ә һ ә рле һ уғ ыштан Шамил олатай ҡ айтмай, ғ аилә һ ен ҡ абат кү рергә яҙ май. Ә сә һ е, абруйлы уҡ ытыусы Мә рхә бә Вә лит ҡ ыҙ ы, балаларҙ ы етем итмә й, пенсияғ а сыҡ ҡ ансы, тырышып мә ктә птә эшлә й.

Атай наҙ ынан иртә ҡ алғ ан Фә рит Шамил улы (5 слайд ) ә сә һ ен йә ллә п тө рлө эштә рҙ ә йө рө й. Бала сағ ы уйын менә н тү гел, эш менә н ү тә. Ә сә һ е уны ғ аилә башлығ ындай кү реп, барлыҡ эштә ргә, тө рлө һ ө нә рҙ ә ргә ө йрә теп, ысын ир-ат итеп ү ҫ терә. Олатайым, артабан уҡ ый алмағ анлыҡ тан, 7 класс белем менә н ҡ ала һ ә м тө рлө эштә рҙ ә йө рө й. Малсылар курсын тамамлағ ас, колхозда һ ауын гурты бригадиры булып, тимерлектә, иҫ ә псе, келә т мө дире кеү ек эштә рҙ ә эшлә й. Бик иртә, 16 йә шенә н эш башлай олатайым.

Ул колхоз эшендә (6 слайд) тә биғ ә ткә һ оҡ ланып, рә хә тлә неп эшлә й. Эшкә барғ ан һ ә м ҡ айтҡ ан һ айын кү ң еле менә н шиғ ырҙ ар яҙ а. Тыуғ ан яҡ тә биғ ә тен шул тиклем ярата. Ауылдың эргә һ енә н генә, Азия һ ә м

Европа сиктә рен айырып, Яйыҡ йылғ аһ ы ағ а, йылғ а аръяғ ында емеш-елә кле һ аҙ башлана. Икенсе яғ ын тарихҡ а бай тауҙ ар уратып алғ ан, тауҙ арында емеш-елә к, тө рлө хайуан-ҡ оштар кү п. Ауылдың осонда бесә н сабырлыҡ туғ айлыҡ тар йә йрә п ята, тә мле икмә к ү ҫ кә н баҫ ыуҙ ар ҙ а бар. Шундай матур һ ә м бай ерҙ е һ айлағ ан Мә ҫ кә ү ауылы.

Олатайым Яйыҡ йылғ аһ ында туя алмай һ ыу тө шә, ( 7 слайд) балыҡ ҡ армаҡ лай. Һ аҙ ына кереп муйыл ашай, ағ астарҙ а һ айрағ ан ҡ оштар тауышын иркенлә п тың лай. Туғ айында бесә н саба, ҡ ымыҙ лыҡ, балтырғ ан, йыуа ашай, ҡ осаҡ -ҡ осаҡ сә скә лә р ө ҙ ә. Олатайым һ ә р матурлыҡ ты кү ргә н һ айын яҙ ғ ан шиғ ырҙ арынкү ң ел дә фтә ренә йыя бара.

II бү лек. Фә рит Шамил улының ғ аилә һ е(8 слайд)

1966 йылда кү ҙ һ алып йө рө гә н кү рше ауылы ҡ ыҙ ы – Мостафина Рү зилә Ғ ү мә р ҡ ыҙ ына ө йлә нә. Ө йлә нгә с тә, йә ш белгесте, Белорет ҡ алаһ ына, аҙ аҡ “Ҡ арағ ай”совхозына эшкә саҡ ырып алалар. Ун йыл ситтә йө рө гә с, ғ аилә һ е менә н ауылына ҡ айта. Сө нки, олатайымдың Камил ҡ устыһ ы оҙ аҡ ауырығ андан һ уң ү лә, ә сә һ енә яң ғ ыҙ ауыр була.

Олатайым ауылғ а ҡ айтҡ ас, (9 слайд) ауыл тағ ы ла йә нлә неп ҡ алғ андай була. Ө лә сә йем, Мә рхә бә Вә лит ҡ ыҙ ына ла йә шә ү е ең еллә шә. Улы һ ә м килене ҡ улында ул тағ ы бә хетле ғ ү мер кисерә. Ошо йылдарҙ а Мә рхә бә ө лә сә йҙ е (10 слайд) ҡ ыуандырып ө с бала эргә һ енә тағ ы ла бер-бер артлы ике улы тыуа. Олатайымдың ә сә һ е, ейә н-ейә нсә рҙ ә ренә ярҙ ам итеп, улар менә н бергә 16 йыл йә шә й. 1993 йылда 79 йә шендә ауылдың абруйлы уҡ ытыусыларының береһ е, бай ғ аилә лә тыуғ ан Ҡ аҙ аҡ ҡ ол ауылы ҡ ыҙ ы, Мә рхә бә Вә лит ҡ ыҙ ы Вә литова яҡ ты тормош менә н хушлаша. Олатайымдың ә сә һ е улының мә ҡ ә лә лә рен, хикә йә лә рен, тыуғ ан яғ ы тураһ ында яҙ ылғ ан шиғ ырҙ арын уҡ ып ҡ ыуанып йә шә гә н. Ул олатайыма илһ ам биреп, йә шә ү гә дә рт биреп, ижадын маҡ тап торғ ан.

III бү лек. Фә рит Билаловтың ижады(11 слайд)

Олатайым ә ҙ ә биә т менә н кү птә н ҡ ыҙ ыҡ һ ынғ ан эшен ауылғ а ҡ айтҡ ас та йә нлә ндереп ебә рә. Ул саҡ тарҙ а яҙ ыусылар ө сө н “Йә шмә лә р” берекмә һ е эшлә п килгә н була. Шул берекмә Фә рит Билаловтың шиғ ырҙ арын, мә ҡ ә лә лә рен “Ураҡ һ ә м сү кеш” гә зитенә баҫ ып сығ ара. Шунан олатайым дә ртлә неп, яҙ ыша башлағ ан. Яҙ ыусылар кә ң ә шмә лә рендә ҡ атнашып, ү ҙ енә фә һ ем алғ ан.

Фә рит олатайҙ ың эш араһ ында ғ ына яҙ ғ ан шиғ ырҙ ары кү п. Ул уларҙ ы эштә иптә штә ренә, сә хнә лә ауылдаштарына уҡ ып ишеттереп торғ ан.

Бергә эшлә гә н дуҫ тарына таҡ маҡ тар яҙ ғ ан. (12 слайд) Тө ртмә телле таҡ маҡ тары аша ул ауылдың эшһ ө йә р һ ә м тырыш кешелә рен маҡ тағ ан, ә ялҡ ауҙ арҙ ы яратмағ ан. Уның 1981 йылда яҙ ғ ан шиғ ырҙ ары байтаҡ. Мә ҫ ә лә н, уның миң ә тә биғ ә ттең матурлығ ын, Яйыҡ йылғ аһ ының шифа һ ыуын данлап, ҡ оштар-хайуандартормошон, йыл миҙ гелдә рен, ағ астарҙ ың шаулауын кү ҙ ә теп маҡ тап яҙ ғ ан шиғ ырҙ ары оҡ шай. Ул барыһ ын да кү реп, хис-тойғ оғ а бирелеп, матур һ ә м тыныс донъяның ҡ ә ҙ ерен белеп, уларҙ ы яҙ ып ө лгә рә алмай, тормоштан туя алмай йә шә гә н.

Олатайымдың, (13 слайд) беҙ ҙ ең бә лә кә й дуҫ тарыбыҙ – ҡ оштар тураһ ында яҙ ғ ан шиғ ырҙ ары оҡ шай миң ә. Бына улар:

Һ абан турғ ай

Баш осонда туҡ тап, һ абантурғ ай,

Ҡ отлап һ айрай яң ы ояһ ын.

Иген сә скә н саҡ та орлоҡ тарғ а

Кө мө ш моң дарың ды ҡ ояһ ың.

Йыры менә н ө ҙ ө п ә йтмә к була

Йыраҡ ерҙ ә ин-зар булыуын.

Ҡ ыш буйына һ ағ ыш кө йө сү плә п

Кү ң еленең ташып тулыуын.

Йә талпынып кү ктә н ҡ ың ғ ырауҙ ай

Кө йҙ ә рең де ярып тү гә һ ең.

Ҡ омарланып ерҙ е ү беү ө сө н

Йә атылып тү бә н тө шә һ ең.

Хис йомғ ағ ы булып кү ккә сө йө лө п,

Һ ө йө ү ең дә няныптө шмә се.

Былайҙ а лаҡ ыҫ ҡ ағ ү мерең де

Сама менә нсарыфитһ ә ң се.

Тө йә гең дә н айырмаҫ ҡ а һ ине

Ниндә й генә хә лдә р ҡ ылайым?

Хистә рең де бө тә баҫ ыр ө сө н

Һ алҡ ын ҡ ышты нисек ҡ ыуайым?

Был тиклемдә янып-кө йө ү ҙ ә ргә

Ни хә литеп, ҡ ошсоҡ, тү ҙ ә һ ең?

Тыуғ анеркә йең дең һ ө йө ү ҙ ә ре
Ҡ ушйө рә клеитә, кү рә һ ең.

Был шиғ ырында олатайым кешелә ргә ҡ ыҫ ҡ а ғ ына ғ ү мерҙ ең ҡ ә ҙ ерен белеп йә шә ргә ө ндә й. Ҡ айҙ а ғ ына йө рө һ ә к тә Тыуғ ан яҡ ты ташларғ а ярамай, ти ул.