««Саяси –құқықтық ілімдер тарихы»»

Қ АЗАҚ СТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘ НЕ Ғ ЫЛЫМ МИНИСТІРЛІГІ

ШӘ КӘ РІМ АТЫНДАҒ Ы СЕМЕЙ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ

3 дең гейлі СМЖ қ ұ жаты

ОӘ К

ПОӘ К 042-18-20. 1. 72/03-2013

«Саяси –қ ұ қ ық тық ілімдер тарихы» пә нінің оқ у-ә дістемелік кешені

№1 басылым 18. 09. 2013ж

««Саяси –қ ұ қ ық тық ілімдер тарихы»»

ПӘ ННІҢ ОҚ У-Ә ДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ

«5В030100»- қ ұ қ ық тану мамандық тарына арналғ ан

ОҚ У-Ә ДІСТЕМЕЛІК МАТЕРИАЛДАР

Семей

Мазмұ ны

Глоссарий
Дә рістер
Практикалық жә не лабораториялық сабақ тар
Курстық жұ мыс
Студенттердің ө здік жұ мысы

1. Глоссарий

№	Терминдік ұ ғ ым сө з	Ұ ғ ымдық мазмұ ны
	«авторлық қ ұ қ ық »	Азаматтық қ ұ қ ық тың ғ ылым, ә дебиет жә не ө нер т. б. туындыларын пайдалануғ а байланысты туындайтын қ арым қ атынастарды реттейтін саласы
	« адвокат»	Заң мә селелері бойынша консультациялар мен тү сіндірмелер, заң дар жө нінде ауызша жә не жазбаша анық тамалар беру; арыздар, шағ ымдар жә не қ ұ қ ық тық сипаттағ ы басқ а да қ ұ жаттарды тү зу, сотта, арбитражда жә не т. б. мемлекеттік органдарда азаматтық істер мен ә кімшілік қ ұ қ ық бұ ушылық жө ніндегі істерде ө кілдік ету, қ орғ аушы, ө кілі ретінде алдын-ала тергеуге жә не қ ылмыстық істер бойынша сотқ а қ атысуғ а кіреді.
	« ә кімшілік қ ұ қ ық »	Мемлекеттік басқ ару органдарының ұ йымдастыру, атқ ару, билік жү ргізу процесінде пайда болатын қ оғ амдық қ арым-қ атынастарды реттеуші қ ұ қ ық саласы
	«заң и акт»	Белгілі бір қ ұ қ ық тық нә тиже туындайтын, заң и ахуал жасайтын жә не бү кіл халық тың мү ддесіне сай ө ндіріс тә сілдерін қ алыптастыру, нығ айту жә не дамыту мақ сатымен қ оғ амдық қ арым –қ атынастарды жетілдіруге арналғ ан ресми жазбаша қ ұ жат.
	«ә кімшілік тұ тқ ындау»	Ә кімшілік қ ұ қ ық бұ зушылық тың жекелеген тү рлеріне кей реттерде қ олданылатын ә кімшілік жаза; оны 15 тә уліктік мерзімге шейін
	«билік»	ө кімет жұ ртшылық тың қ ұ қ ық тық қ арым-қ атынастары барсында адамдардың санасы мен мінез-қ ұ лқ ына ұ йымдасқ ан тү рде ә сер ете отырып, оларды ортақ мақ сатқ а жетуге бағ ыттау.
	«қ ылмыстық іс қ озғ ау»	Қ ылмыстық істің бастапқ ы сатысы, мұ нда жасалғ ан немесе ә зірленген қ ылмыстар туралы алынғ ан мә ліметтерді қ арап шығ ып, прокурор, тергеуші, анық тау органы, сот, судьянемесе одан бас тарту т. б жө нінде шешім(қ аулы, ұ йғ арым) қ абылдайды. себеп (ө тініш, хат, баспа сө здегіхабарлама, кінә сін мойындап келу, т. б) пен қ ылмыстың нышандарын кө рсететін жеткілікті мә ліметтер болғ ан кезде ғ ана қ ылмыстық іс қ озғ алады.
	«залалды ө теу»	Ең бек қ ұ қ ығ ында қ ызметкердің кә сіпорынғ а (мекемеге) шектірілген залалдың орнын заң мен белгіленген шекте жә не тә ртіпте толтыру міндеттілігі. Осы залал ү шін тә ртіптік немесе ө згелей жауапкершілікке тартылғ ан-тартылмағ ынына қ арамастан қ ызметкер оның орнын толтыруғ а тиіс.
	«мемлекет басшысы»	Атқ арушылық билік пен сыртқ ы байланыстар аясында мемлекеттің мә ртебелі ө кілі болып есептелетін мемлекеттегі жоғ арғ ы лауазымды тұ лғ а.
	«ү кімет басшысы»	Мемлекеттің биліктің (ө кімететтң ің ) жоғ арғ ы атқ арушы органның жетекшісі (басқ арудың парламентарлық пішімі бар елдерде –премьер –министр, канцлер, ал президенттік республикада –президент)
	«мемлекеттік қ ұ қ ық »	Елдердің қ оғ амдық қ ұ рлысы мен саясатының, азаматтарының қ ұ қ ық тық жағ дайларының , олардың қ ұ қ ылармен бостандық тары, міндеттерінің негіздерін, мемлекет қ ұ рлысы мен оның мемлекеттік органдардының жү йесін бекіндіретін мемлекеттік –қ ұ қ ық тық нормалардың жиынтығ ы.
	«мемлекеттік аппарат»	Нақ ты бір мемлекеттің мемлекеттік билігін, міндеттерін жү зеге асыратын мемлекет органдарының жү йесі; мемлекет механизмінің қ ұ рамдас бө лігі. М. а-тың қ ызметінің мазмұ ны, оның ұ йымдастырылуы мен қ ызмет атқ аруының принциптері, кадр қ ұ рамы, жұ мыс пішімдері мен ә дістері сол мемлекеттің міндеттерін атқ арушының тиісті мұ қ таждарымен айқ ындалды.
	«азаматтық »	Нақ ты бір мемлекетке адамның саяси жә не қ ұ ық тық жағ ынан тіленуі. Мемлекетпен жә не ө зара оның билігі жү ретін адаммен арадағ ы ө зара қ арым-қ атынастар ретінде кө рінеді: мемлекет азаматқ а қ ұ қ ылар береді, қ орғ айды жә не шет елде жү ргенде қ амқ орлығ ына алады. Ө з кезегінде, азамат мемлекеттің заң дары мен басқ алай нұ сқ ауларын бұ лжытпай сақ тайды, ә рі оның белгіленген міндеттемелерін орындайды. Мұ ндай қ ұ қ ылар мен міндеттердің жиынтығ ы азаматтығ ы жоқ адамнан ерекшелейтін саяси –қ ұ қ ық тық статусын қ ұ райды.
	«талап»	Нұ қ сан келтірілген немесе даулы қ ұ қ ыларды немесе заң мен қ орғ алатын мү ддені қ орғ аудың заң и қ ұ ралы. Азаматтық істе талапты белгіленген заң дық тә ртіппен кез келген мү дделі тұ лғ а қ оя алады.
	«Жеке тұ лғ а»	Кө птеген елдердің азаматтық низамында-азаматтық қ ұ қ ық тың субьектісі ретіндегі жеке адам, осының ө зі –оның ұ жымдық қ ұ рлым (ұ йым)
	«заң ды тұ лғ а»	Азаматтардың қ ұ қ ық тың субьектісі меншік шаруашылығ ын жү ргізуі немесе оперативті басқ ару қ ұ қ ығ ындағ ы оқ шау мү лкі бар жә не сол мү ліктпен ө з міндеттемелері бойынша жауап беретін, ө з атынан мү ліктік жә не жеке бей мү ліктік қ ұ қ ылар мен міндеттерге ие болып, оларды жү зеге асыра алатын, сотта, арбитражда жә не тө релік сотта талапкер де жауапкер де бола алатын ұ йым.
	«теріс қ ылық »	Нақ ты бір мемлекеттің заң ы боынша тә ртіптік немесе ә кімшілік жауапкершілік арқ алайтын қ ұ қ ық бұ зушылық ты білдіретін жинақ таушы атау.