Тақырып: № 9 Қосымша құн салығы. Акциздер.

Тақ ырып: № 9 Қ осымша қ ұ н салығ ы. Акциздер.

Ә леуметтік салық.

Мақ сат – қ осымша табыс салық тың, акциздің, ә леуметтік салық тың жалпы сипаттамасын беру. Кө рсетілген салық тү рлерінің негізгі элементтерін қ арастыру.

Жоспар:

1 Қ осылғ ан кұ н салығ ы

2 Акциздер

3 Ә леуметтік салық

1 сұ рақ Қ осылғ ан кұ н салығ ы

Салық кодексінің 205-бабында заң шығ арушы қ осылғ ан қ ү н салығ ының мынадай: «Косылғ ан кұ н салығ ы тауарларды (жұ мыстарды, қ ызмет кө рсетулерді) ө ндіру жә не олардың айналысы процесінде косылғ ан, оларды ө ткізу бойынша салык салынатын айналым кү нының бір бө лігін бюджетке аударуды, сондай-ақ Қ азақ стан Республикасының аумағ ындағ ы тауарлар импорты кезіндегі аударымды білдіреді... » деген тү сінігін берген.

Демек, біздің ойымызша, тауарларды ө ндіру, жү мыстарды орындау жә не тиісті кызметтерді кө рсету, сондай-ақ оларды ө ткізу процесінде косылғ ан қ ұ нның жә не Қ азақ стан Республикасы аумағ ындағ ы тауарлар импорты кезінде қ осылғ ан қ ү нның занда белгіленген бө лігіне салынатын салық косылғ ан қ ү н салығ ы болып табылады.

Сонымен қ атар, Салық кодексінде: «Салык салынатын айналым бойынша бюджетке тө ленуге тиісті қ осылғ ан кұ н салығ ы сатылғ ан тауарлар (жұ мыстар, қ ызмет кө рсетулер) ү шін есептелген косылғ ан кұ н салығ ының сомасы мен алынғ ан тауарлар (жұ мыстар, қ ызмет кө рсетулер) ушін тө ленуге тиісті косылғ аң қ ұ н салығ ының сомасы арасындағ ы айырма ретінде айқ ындалады» деп айтылғ ан (СҚ 205-бабы).

Қ осылғ ан кұ н салығ ын тө леушілерге Қ азақ стан Республикасында қ осылғ ан қ ұ н салығ ы бойынша есепке тұ рғ ан немесе тұ руғ а міндетті тұ лғ алар жатады. Сонымен бірге, тиісті зандарғ а сә йкес Қ азақ стан Республикасы аумағ ына тауарлар импорттайтын тұ лғ алар да қ осылғ ан қ ұ н салығ ын тө леушілер болып табылады. Қ осылғ ан қ ұ н салығ ын тө леушілер ретінде тауарлар ө ндіретін, жұ мыстарды орындайтын жә не ә ртү рлі қ ызметтер кө рсететін шаруашылық субъектілері (шетелдік инвестициясы бар кә сіпорындар; мемлекеттік жә не муниципалдык кә сіптағ ы бір маң ызды жайт осы салык тұ рі бойынша салык міндеттемесінін туындауы тауарларды ө ткізу, кызмет кө рсету орнын айкындауғ а байланысты болады.

Қ осылғ ан кұ нның не екенін білу ұ шін оның кұ рамын аныктауымыз қ ажет. Қ осылғ ан кү нның қ ұ рамына мыналар:

1. ө ндірістік жү мыскерлердің енбек ақ ыларын тө леуге кеткен шығ ындар (ЕА);

2. ә леуметтік корларғ а жасалғ ан аударымдар (Ә Қ А);

3. амортизациялык есептеулер (АЕ);

4. пайда есебінен алдын ала тө ленетін салыктар, кредитгер ү шін процент-тер жә не баска да шығ ындар (Ш);

5. пайда (табыс) — (П) кіреді.

Аталғ ан салык тө леушілер кез келген он екі айдан аспайтың кезең нің қ орытындысы бойынша тауарларды (жұ мыстарды кө рсетілетін қ ызметті) ө ткізу жө ніндегі айналымның мө лшері ең тө менгі айналымнан асатын болса, тұ лғ а осы кезең аяқ талғ ан кү ннен бастап, он бес кү нтізбелік кү ннен кешіктірмей, қ осылғ ан қ ұ н салығ ы бойынша есепке кою женінде салык, органында ө тініш беруге міндетті.

Ө ткізу жө ніндегі айналымды аныктау кезінде Салық кодексінің 225-бабына сә йкес салық тан босатылатын ө ткізу жө ніндегі айналым, сондай-ақ жеке тұ лғ аның жеке мү лкін ө ткізу бойың ша айналым, егер ондай мү лік кә сіпкерлік қ ызмет мақ сатында пайдаланылмаса, есепке алынбайды.

Шаруа (фермер) қ ожалығ ына бюджетпен есеп айырысуды арналғ ан арнаулы салық режимінде жү зеге асыратын салық тө леуші, ө ткізу бойынша айналым мө лшерін анық тау кезінде осы арнаулы салық режиміне кіретін кызметті жү зеге асырудан тү скен ө ткізу бойынша айналымды есепке алмауына болады.

Қ осылғ ан қ ұ н салығ ы бойынша ол есепке кою туралы ө тініш берген тұ лғ а ағ ымдағ ы айдан кейінгі айдың алғ ашқ ы кү нінен бастап қ осылғ ан қ ұ н салығ ын тө леушіге айналады.

Мемлекеттік тіркеуден ө ткен тұ лғ а салык, органына косылғ ан кұ н салығ ы бойынша есепке қ ою туралы он жү мыс кү нінен кешіктірмей ө тініш берген жағ дайда, салык органы оғ ан косылғ ан кұ н салығ ы бойынша есепке кою туралы куә лік берген кү ннен бастап, осы тұ лғ а қ осылғ ан кү н салығ ын тө леушіге айналады.

Занды тұ лғ аның кұ рылымдық бө лімшелері болғ ан жағ дай-да, ө ткізу бойынша айналым кө лемі осы тұ лғ аның барлык кұ рылымдық бө лімшелерінің ө ткізу бойынша айналымдары ескеріле отырып айкындалады.

Уә кілетті мемлекеттік орган косылғ ан кұ н салығ ын тө леушінің ө тініші бойынша оның кұ рылымдық бө лімшелерін косылғ ан кұ н салығ ын дербес тө леушілер ретінде қ арастыра алады.

Кұ рылымдык бө лімшелері косылғ ан қ ұ н салығ ын дербес телеушілер деп танылғ ан қ осылғ ан кұ н салығ ын тө леуші кұ рылымдык бө лімшелердің орналасқ ан жеріндегі салық органдарына қ осылғ ан кұ н салығ ы бойынша оларды есепке қ ою туралы ө тініш беруге (немесе ө зінің кұ рылымдык бө лімшелеріне тапсырма беруге) міндетті.

Ө ткізу бойынша айналымның ең тө мен дең гейі занда кө рсетілген кезең нің соң ғ ы айына белгіленген айлық есептік кө рсеткіштің 15 000 еселенген шамасын қ ұ райды.

Қ осылғ ан кұ н салығ ы бойынша есепке қ ойылуғ а жатпайтын, бірак косылғ ан қ ұ н салығ ын салуғ а жататын тауарларды (жұ мыстарды, қ ызмет кө рсетулерді) ө ткізуді жү зеге асыратын немесе жү зеге асыруды жоспарлағ ан тұ лғ а косылғ ан қ ұ н салығ ы бойынша есепке қ ою туралы ө тінішті салық органына ерікті турде бере алады.

Тұ лғ аны қ осылғ ан кұ н салығ ы бойынша есепке қ ойғ ан кезде, онын осы Кодекстің 235-бабына сә йкес есепке койылғ ан кү ніндегі тауарлар (негізгі қ ұ ралдарды қ оса алғ анда) қ алдығ ы бойынша қ осылғ ан кұ н салығ ы сомасын есепке жаткызуғ а қ ұ қ ығ ы бар.

Қ азақ стан Республикасының салык жә не кеден зандарына сә йкес декларациялануғ а тиісті Қ азакстан Республикасы аумағ ына ә келінетін немесе ә келінген тауар салык салынатын импорт болып табылады.

Қ осылғ ан кү н салығ ы салык салынатын айналым мө лшеріне 15 проценттік ставка бойынша колданылады. Салық салынатын импорт мө лшеріне де 15 проценттік ставка бойынша қ осылғ ан кү н салығ ы салынады.

Салық салынатын айналым бойынша бюджетке тө ленетін косылғ ан кұ н салығ ының сомасы Салық кодексінің 245-бабына сә йкес салық салынатын айналым бойынша есептелінген косылғ ан кү н салығ ының сомасы мен Салық кодексінің 235-бабына сә йкес есепке жатқ ызылатын салық сомасы арасындағ ы айырма ретінде анық талады.

Тауарлар экспортының жә не халық аралык, тасымалдарғ а байланысты орындалатын жұ мыстар мен кө рсетілетін қ ызметтер айналымына нө лдік ставка бойынша косылғ ан қ ү н салығ ы салынады.

Қ осылғ ан кұ н салығ ын тө еуші қ осылғ ан кұ н салығ ы бойынша декларацияны тапсыру ү шін мерзімі белгіленген кү нге дейін немесе сол кү ні бюджетке ә рбір салык кезең і ү шін салық тө леуге міндетті.