1 сұрақ Жеке табыс салығы

Жеке тү лғ алардың табыстарына салынатын салық отандық экономиканың барлық тарихи даму кезендерінде ү зілмей алы-нып келе жатқ ан дә стү рлі, негізгі жә не тікелей салық болып табылады.

Осы жеке табыс салығ ын тө леушілерге тө лем кө зінде салық салынатын жә не салық салынбайтын табыстары бар жеке тұ лғ алар жатады.

Сонымен бірге, Қ азакстан Республикасы аумағ ындағ ы табыс кездерінен пайда, тү сім алатын резидент емес жеке тұ лғ алар да жеке табыс салығ ы бойынша салық ты есептеп тө леуді жү зеге асырады жә не салық декларациясын табыс етеді.

Жеке табыс салығ ын салу объектілері:

1) тө лем кө зінде салық салынатын табыстар;

2) тө лем кө зінде салық салынбайтын табыстар болып табылады.

Осы орайда ескеретін жө йт, Салық кодексінің 144-бабында айтарлық тай кө лемде жеке тү лғ алардың салык салынуғ а жатпайтын табыстарынында тү рлері белгіленген,

Жеке табыс салығ ын алу салық салудың прогрессивтік типіне негізделеді.

Жеке табыс салығ ын тө леушінің салық жылы ішіндегі салық салынатын табыстарына мынадай:

1) 15 еселенген жылдық есептік кө рсеткішке дейін — салык салынатын табыс сомасынан 5 проценттік ставка бойынша;

2) 15 еселенген жылдык есептік кө рсеткіштен 40 еселенген жылдық есептік кө рсеткішке дейін — 15 еселенген жылдык есептік керсеткіштен алынатын салык сомасы + одан асатын сомадан 8 проценттік ставка бойынша;

3) 40 еселенген жылдық есептік кө рсеткіштен 200 еселенген жылдық есептік кө рсеткішке дейін — 40 еселенген жылдык есептік кө рсеткіштен алынатын салык сомасы + одан асатын сомадан 13 проценттік ставка бойынша;

4) 200 еселенген жылдық есептік керсеткіштен 600 еселенген жылдық есептік керсеткішке дейін — 200 еселенген жылдық есептік кө рсеткіштен алынатын салық саласы + одан асатын сомадан 15 проценттік ставка бойынша;

5) 600 еселенген жылдык, есептік кө рсеткіш жә не одан жоғ ары болса — 600 еселенген жылдық, есептік кө рсеткіштен алынатын салық сомасы + одан асатын сомадан 20 проценттік ставка бойынша салық салынады.

Кызметкерлердің Қ азақ стан Республикасының тиісті қ аржы жылына арналғ ан республикалық бюджет туралы заң ында белгіленген, жылына ең, тө менгі жалақ ынын, 12 еселенген мө лшерінен аспайтын жалақ ысының тө лем кездерінен салық салынатын кірістеріне, қ ызметкерлердің тоқ сан ішіндегі орташа айлык кірісі ең теменгі жалакы мелшерінен аспайтын жағ дайда «оң ставкасы бойынша салық салынуғ а тиіс.

Жеке тү лғ алардың дивидендтер, сыйақ ылар жә не ұ тыстар тү ріндегі табыстарына 15 проценттік ставка бойынша салық салынады. Ал адвокаттар мен жеке нотариустардың табыстарына 10 проценттік ставка бойынша салық салынады.

Жеке табыс салығ ын тө леушінің тө лем кө зінде салык салынатын табыстарына:

1) қ ызметкердің табысы;

2) біржолғ а тө лемдерден алынғ ан табыс;

3) жинақ таушы зейнетакы қ орларынан берілетін зейнетакылық тө лемдер;

4) дивидендтер, сыйақ ылар, ұ тыстар тү ріндегі табыс;

5)стипендиялар;

6) жинактаушы сақ тандыру шарттары бойынша табысы жатады.

Салық агенттері жеке табыс салығ ы жө ніндегі есеп-қ исапты салық тө ленетін жер бойынша салық органына есепті тоқ саннан кейінгі айдын 15-нен кешіктірмей табыс етеді.

Ө з кызметтерін мемлекеттің материалдық мү ддесін кө здей отырып жү зеге асыратын салык агенттері жеке табыс салығ ын есептеуді жә не ү стап калуды салық салынатын табысты телем кезінде тө леген кү ннен кешіктірмей жү ргізеді. Осы тө лем кө зінде ү сталынғ ан жеке табыс салығ ының сомасын салық агентгері есепті айдың табысын тө леудің соң ғ ы кү нінен кейінгі бес жү мыс кү ні ішінде салық тө леушілер тү ратын жер бойынша бюджетке енгізуді жү зеге асырады.

Жеке табыс салығ ын тө леушінің тө лем кө зінен салық ұ сталынбайтын табыстарына:

1) мү ліктік табыс;

2) жеке кә сіпкердін салық салынатын табысы;

3) адвокаттар мен жеке нотариустардың табысы;

4) Казақ стан Республикасынан тысқ ары жерлердегі кө здерденалынғ ан табыстар жатады.

Қ азақ стан Республикасының уә кілетті мемлекеттік органы белгілеген нысан бойынша жеке табыс салығ ы жө ніндегі декларацияны мынадай салық тө леушілер-резиденттер:

1) тө лем кө зінде салық салынбайтын табыстары бар;

2) тұ рғ ын ү й салуды жө не осы кұ рылысқ а қ ажетті қ ұ рылыс материалдарын сатып алуды қ оспағ анда, салық жылында 2000 айлық есептік кө рсеткіштен артық сомағ а біржолғ ы сатып алуды жү зеге асырғ андар;

3) Қ азақ стан Республикасынан тысқ ары жерлерден табыстар алатын жеке тұ лғ алар;

4) Қ азақ стан Республикасынан тысқ ары жерлерде орналасқ ан шетелдік банктердегі шоттарда ақ шалары бар жеке тұ лғ алар;

5) Қ азақ стан Республикасы Парламентінің депутаттары, судьялар;

6) Қ азақ стан Республикасының сыбайлас жемкорлыкка қ арсы кү рес туралы заң актілеріне сә йкес декларация беру женінде міндеттеме жү ктелген адамдар;

7) Салық кодексінін 144-бабы 1-тармағ ының 12)тармақ шасында кө рсетілген, табыстары олар ү шін белгіленген шектен асып кеткен жеке тұ лғ алар табыс етеді,

Сонымен, жеке табыс салығ ы бойынша декларация салық тө леушінің есепке тіркелген жеріндегі салық органына салык, жылынан кейінгі жылдың 31 наурызынан кешіктірілмей табыс етіледі.

Резидент еместің қ ызмет кезең і тұ рақ ты мекеме кұ ру ү шін белгіленген мерзімнен асып кеткен, жағ дайда ол Қ азакстан Республикасындағ ы қ ызметін жү зеге асырғ ан кезден бастап салық агенті болып танылады.

Тө лем кө зінде алынатын салық ты, табыс тө лемін жү зеге асырудың нысаны мен орнына карамастан, салык агенті ұ стайды.

Ә дебиет

1 Қ Р Конституциясі 30. 08. 1995

2 Салық жә не бюджетке тө ленетін басқ а да міндетті тө лемдер туралы (Салық кодексі) Қ азақ стан Республикасының 2001 жылғ ы 12 маусымдағ ы N 209 кодексі

3 Жеке тұ лғ алардың салық салу объектілерінің қ ұ нын анық тау ережесін бекіту туралы Қ азақ стан Республикасы Ү кіметінің қ аулысы 2002 жылғ ы 17 сә уір N 447

4 Налоговое право РК (в схемах). Учебное пособие. Под ред. Профессора Г. И. Тулеугалиева. А: Данекер, 2003

5 Худяков А. И. Финансовое право Республики Казахстан. Особенная часть: Учебник. – Алматы: ТОО «Издательство «Норма-К», - 2002

Бақ ылау сұ рақ тары:

1 Корпоративтік табыс салығ ының жалпы сипаттамасы

2 Жеке табыс салығ ының жалпы сипаттамасы

3 Салық тардың субъектілері

4 Салық тардың объектілері

5 Салық базасы

6 Салық ставкасы

7 Салық тарды аудару жә не тө леу тә ртібі

8 Жең ілдіктер