2 сұрақ Салықтық бақыдаудың әдістер

Салық тық бақ ылау мынадай ә дістер жузеге асырылады:

1) салық тө леушілерді тіркеу есебіне алу;

2) салық салу объектілері мен салық салуғ а байланысты объектілерді есепке алу;

3) бюджетке тү скен тү сімдерді есепке алу;

4) қ осылғ ан кұ н салығ ын тө леушілерді есепке алу;

5) салық тық тексерулер;

6) камеральдық бақ ылаулар;

7) салық тө леушілердің қ аржылык-шаруашылық қ ызметтеріне мониторинг жү ргізу;

8) фискальдық жады бар бақ ылау-кассалық машиналарын қ олдану;

9) акцизделетін тауарлардың жекелеген тү рлерін таң балау жә не акциздік постыларды белгілеу;

10) мемлекет меншігіне айналдырылғ ан мү лікті есепке алу, бағ алау жә не оны сату тә ртібін сақ тауды тексеру;

11) уә кілетті органдарғ а бақ ылау жасау.

Салық тык бакылаудың осындай нысандары мен тү рлеріне мынадай сипаттама беруге болады:

1) салық тө леушілерді тіркеу есебіне кою — салык тө леушілердің тү рғ ан жерлерін, оларғ а тиесілі салык салу объектілері мен салық салуғ а байланысты объектілерін анық тап, белгілеу, сондай-ақ салык тө леушілерді есепке алу сипатының ағ ымдағ ы ө згерістерің тіркеу, салық тө леушілерді салық органында есепке қ ою болып табылады;

2) салық салу объектілері мен салық салуғ а байланысты объектілерді есепке алу — заң жү зінде белгіленген тә ртіптер мен шарттарғ а сә йкес жү зеге асырылады;

3) бюджетке тү сетін тү сімдерді есепке алу салық органдары тарапынан салық тар мен бюджетке тө ленетін басқ а да міндетті тө лемдердің, сондай-ак ө сімпұ лдар мен айыппү ддардың есеп-телінген жә не тү скен сомалар бойынша салық тық міндеттемелердің орындалуын салық тө леушінің жеке шотында кө рсету жолымен жү зеге асырылады;

4) косылғ ан қ ұ н салығ ы бойынша салык тө леушіні есепке қ оюды уә кілетті мемлекеттік орган белгілеген тә ртіпке сә йкес салық органдары жү зеге асырады. Ал салык тө леушілерді косылғ ан кұ н салығ ы бойынша есепке кою талаптары Салық кодексінің тиісті баптарында айқ ындалғ ан;

5) салыктық тексерулер Кдзақ стан Республикасының салық зандарының айтарлыктай дең гейде орындалуын тексеру кезінде жү зеге асырылады;

6) камеральдық бақ ылау салық тө леушілер тапсырғ ан салық есептілігі мен басқ а да қ ұ жаттарды зерделеу жә не талдау негізінде салық органдары тікелей жү зеге асыратын бақ ылау болып табылады, сондай-ақ ол салык органдары орналасқ ан жерде жү ргізіледі;

7) салық тө леушілердің каржылық шаруашылық кызметтеріне жү ргізілетін мониторинг салық тө леушілердің накты салық салынатын базасын айқ ындау жә не тауарлардың (жұ мыстардың, кө рсетілетін кызметтердің ) ө зіндік кұ нын калыптастыру процесінің негізделгеніне талдау жү ргізу, Қ азақ стан Республикасының қ аржылық, валюталық зандарының жә не колданылатын рыноктық бағ аны сақ тау максатында салық тө леушілердің каржылық -шаруашылык қ ызметтеріне қ атысты жан-жақ ты ә рі терендетілген фискальдық байкау жү йесі болып табылады. Республикалық фискальдық мониторингке жататын салык тө леушілердің тізбесін Қ азақ стан Республикасының Ү кіметі белгілейді;

8) фискальдық жады бар бақ ылау-кассалық машиналарды қ олдану сауда операцияларын жү зеге асыру немесе қ олма-кол ақ ша, банктік тө лем карточкасы, чектер аркылы кызмет кө рсету кезінде тұ тынушылармен есеп айырысудыфискальдық жады бар бақ ылау-кассалық машинаны мің детгі тү рде колдануғ а жә не тұ тынушының қ олына бақ ылау чегін беруге міндеттейді;

9) акцизделетін тауарлардың жекелеген тү рлері таң балау жә не акциздік постыларды белгілеу сыраны қ оспағ анда, спирттің барлық тү рлері, алкоголь ө німі, темекі ө німдері жә не қ ү рамында темекі бар баска да ө німдер Қ азакстан Республикасының Ү кіметі белгілеген жағ дайлар мен тә ртіпке сә йкес акциздік алым таң баларымен жә не есептік-бақ ылау таң баларымен таң балануғ а тиіс;

Акцизделінуге тиіс тауарларды акциздік алым жә не есепке алу-бақ ылау таң баларымен таң балау сол тауарларды дайындаушылар мен импорттаушылардың мойынына жү ктелген. Сонымен қ атар, салық органдары уә кілетті мемлекеттік орган белгілеген тә ртіп негізінде акцизделетін тауарларды ендіруді жү зеге асыратын салық тө леушінің аумағ ында акциздік постылар белгілейді;

10) мемлекет меншігіне айналдырылғ ан мү лікті есепке алу, бағ алау жә не сату тә ртібін сақ тауды тексеру салық органы тарапынан мемлекет меншігіне айналдырылғ ан мү лікті есепке алу, сақ тау, бағ алау жә не ө ткізу (сату) тә ртібін сақ тауғ а, сондай-ақ оны сатудан тү скен акша қ аражаттарының бюджетке толығ ымен жә не уактылы тү суіне жасалынатын бақ ылау болып табылады. Мемлекет меншігіне айналдырылғ ан мү лікті есепке алу, сақ тау, бағ алау жә не ө ткізу (сату) тө ртібін Қ азақ стан Республикасының Ү кіметі белгілейді;

11) уә кілетті органдарғ а бакылау жасау бюджетке тө ленетін басқ а (салық тардан басқ а) міндетті тө лемдердің дұ рыс есептеліп шығ арылуы, толығ ымен алынуы жә не уактылы аударылуы жө ніндегі мә селелер бойынша салық органдары тарапынан уә кілетті органдарғ а жасалынатын бақ ылау болып табылады.

Салық тық, бақ ылау салық тық катынастардың сипатына қ арай материалдық жә не ұ йымдастырушы болып бө лінеді. Салыктық бакылауды қ ұ жаттық салық тық тексеру жә не сандык-сапалық салық тық тексеру деп бө луге болады. Қ ұ жаттық тексеру жаппай немесе іріктеп тексеру тә сілдерінің кө мегімен жү зеге асырылады. Қ ұ жаттық тексерудің нә тижесі жазбаша акті тү рінде (барлык косымшаларды жә не алынғ ан қ ұ жаттарды косқ анда 2 дана жасалады) кө рініс табады.

Салық тық бақ ылаудың маң ызы, тексеру кезінде, біріншіден, салық тар мен баска да міндетгі тө лемдердің бюджетке толығ ымен жә не уақ тылы тү сіп отыруын тексеру болса, екіншіден, салық тарды алу (тө леу) процесіндегі зандылық тың сақ талуын, салық тардың, салық тык кызметтердің негізділігін жә не тиімділігін, сондай-ақ олардың қ оғ ам, мемлекет жә не салык тө леуші мү дделеріне сай жү ргізілуін тексеру, ү шіншіден осы салық салу саласындағ ы субъектілер тарапынан салыктық қ ұ қ ык бү зушылық ты болдырмау, ал тексеру барысында мұ ндай жайлар анық талғ ан болса жауапкершілік қ олдану ү шін тексеру жү ргізу болып табылады.