2 сұрақ Бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер

Алымдар. Алымдар дегеніміз мемлекеттік уә кілетті органдар тарапынан ө тінуші-келуші белгілі бір тұ лғ аларғ а қ атысты нактылы кө рсетілген тиісті қ ызметтер мен берілген қ ұ қ ыктар немесе арнайы рұ қ сатгар ү шін сол занды немесе жеке тұ лғ алардан алынатын максатты — бағ дарлы, біршама — эквивалентгі ә рі міндетті ақ шалай тө лемдер.

Алым ө зіне тә н мынадай:

1) біржолғ ы тө лем;

2) біршама-эквивалентті тө лем;

3) міндетті тө лем;

4) нақ ты тұ лғ а ү шін ерікті сипаттағ ы тө лем;

5) ақ шалай телем;

6) ө темдік сипатта болатын тө лем;

7) кө рсетілген қ ызметтің кұ ны есепке алына отырып жү зеге асырылатын тә лем;

8) кейде мемлекеттің материалдық мү ддесі басым болып кететін тө лем сияқ ты белгілерімен ерекшеленеді.

Казақ стан Республикасында алымдардың мынадай тү рлері:

1) занды тұ лғ аларды мемлекеттік тіркегені ү шін;

2) жеке кә сіпкерлерді мемлекеттік тіркегені ү шін;

3) жылжымайтын мү лікке жә не олармен жасалатын мә мілелерге қ ұ кық тарды мемлекеттік тіркегені ү шін;

4) жылжымалы мү лік кепілін мемлекеттік тіркегені ү шін;

Баждар. Баж — арнайы мамандандырылғ ан уә кілетті органдар тарапынан ө здеріне ө тінуші — келуші тұ лғ аларғ а қ атысты жасалғ ан заң и маң ызы бар белгілі бір іс-қ имыддар жә не берілген ресми қ ұ жатгар ү шін сол занды немесе жеке тү лғ алардан алынатын біршама — эквивалентті, міндетті ақ шалай тө лем.

Мемлекеттегі баждар мемлекеттік жө не кедендік болып белінгенімен жалпы сипаттамасы кө птеген белгілері бойынша сә йкес келетіндіктен бажғ а тә н қ асиетгер ретінде мына:

Баж:

1) міндетті тө лем;

2) мә жбү рлі тө лем;

3) арнаулы пайданы мақ саттайтын телем;

4) ақ шалай тө лем;

5) заң и маң ызы бар іс-ә рекетті жасауғ а орай жү зеге асырылатын тө лем;

6) белгілі бір кұ жаттарды беруге байланысты жү зеге асырылатын тө лем;

7) мемлекеттік ішкі жә не сыртқ ы кедендік шекараны ә рі-бері кесіп ө тіп тауарлар мен ө німдерді ә кетіп, ә келуші тү лғ алар жү зеге асыратын тө лем;

8) мемлекет кірісі болып табылатын тө лем;

9) біршама-эквивалентті тө лем;

10) кө рсетілетін қ ызмет кұ нына қ арамастан (есепке алмай) жү зеге асырылатын тө лем сияқ ты ерекшеліктері кө рініс табады.

Казақ стан Республикасында мынадай кедендік баждар мен міндетті тө лемдер:

1) кедендік баждар;

2) кедендік ресімдеу ү шін кедендік алым;

3) тауарларды сақ тағ аны ү шін кедендік алым;

Қ азақ стан Республикасындағ ы мемлекеттік баждар мынадай объектілерден:

1) сотка берілетін талап арыздардан, ерекше жү ргізілетін істер бойынша арыздардан, кассациялық шағ ымдардан, сондай-ак сотгың қ ұ жаттардың кө шірмелерін (дубликаттарын) бергені ү шін;

2) нотариаттык іс-қ имылдар жасағ аны ү шін, сондай-ак но-тариат куә лавдырғ ан қ ү жаттар кө шірмелерін бергені ү шін;

3) тү рғ ылық ты жерін тіркегені ү шін;

Тө лемақ ы. Тө лемақ ы — уә кілетті мемлекеттік органдар тарапынан ө здеріне ө тінішпен келуші тұ лғ аларғ а кө бінесе материалдық сипаттағ ы табиғ и, сондай-ақ кейде ө згеше мақ сатта пайдаланылатын белгілі бір объектілерді, не болмаса соларғ а байланысты рұ қ саттарды жә не қ ұ кыктарды бергені ү шін сол зағ ды немесе жеке тұ лғ алардан алынатын біршама-эквивалентті, міндетті ақ шалай тө лем.

Тө лемакының ө зіне тә н белгілері: міндетті тө лем; ақ шалай тө лем; біршама-эквивалентті тө лем; Салық кодексімен жө не басқ а да дербес КР заң актілерімен негізделетін тө лем болып табылады.

Қ азақ стан Республикасың цағ ы мынадай тө лемақ ылар:

1) жер учаскелерін пайдаланғ аны ү шін.;

2) жер бетіндегі кө здердің су ресурстарын пайдаланғ аны ү шін;

3) қ оршағ ан ортаны ластағ аны ү шін;

Сонымен, салыктар экономикалық ө судің негізгі факторы ретінде кө рініс табады жә не осындай қ асиетінің арқ асында ұ дайы ө ндіріс процесін ынталандыру функциясы ә рі дербес экономикалық категория болып табылады. Салық тардьщ табиғ аты ү дайы ө ндіріс жә не экономикалық ө су зандарымен айкындалады, сондай-ақ олар ете кү рделі қ аржылық -экономикалық қ ұ рылымымен ерекшеленеді.