Шчасны, хто стаў мудрацом. (Hymnen an die Nacht). Пачатак. Кола магнітнага моцна трапіў?

Наваліс (Фрыдрых фон Гардэнберг)/ Novalis (Friedrich von Hardenberg ( 1772 – 1801 ) – Наваліс стаў для нямецкіх рамантыкаў узорам філосафа-паэта, аднак яго творчасць асуджалася “Маладой Германіяй” як рэакцыйная. У канцы ХІХ ст. творы Наваліса прыцягнулі ўвагу сімвалістаў, экспрэсіяністаў і неарамантыкаў. Творчасць Наваліса паўплывала на Ўолтэра Пэйтэра, Германа Гесэ, Міхая Эмінэску, Джорджа Мак-Доналда і многіх іншых. Раман Пенелопы Фітцджэралд “Блакітная кветка” (The Blue Flower) прысвечаны жыццю і творчасці Наваліса, а таксама яго каханню да Сафі фон Кюн.

Шчасны, хто стаў мудрацом...

Вершы

З “Гімнаў Начы”

(Hymnen an die Nacht)

Стаіш ты ўжо даўным-даўно, юнак,

На нашым надмагіллі ў задуменні;

У цемры, нібы суцяшальны знак, –

Вышэйшай чалавечнасці ўзнікненне.

Туга нас соладка завабіць так,

Перш чым жалоба жарсліва сустрэне...

Жыцця адвечнага – у смерці адкрыццё;

Ты – Смерць: нам толькі ты нясеш Жыццё.

Пачатак

(Anfang)

Не шолах гэта – ці я народжаны

Не дзеля зоркі гэтай – а толькі так, крыху

Ў вар’яцкім свеце ў прыцягненне

Кола магнітнага моцна трапіў?

Ці быў той шолах зграбнай грацыі

Усведамленым цэлым? – Ці была вера ўся

У чалавецтва мімалётнай?..

Што ёсць жыццё, калі гэта – шолах?

Вечна адлучаным быць? – Ёсць у мяне

Прадбачанне будучай еднасці, што

Прызнаная ўжо намі – нашай,

Ды не прыўлашчаная дарэшты...

І гэта – шолах? тады ж бо й ісціны

Цвярозасць – толькі маса, глей, пустаты

Усведамленне, адчуванне

Стратаў, знішчальнае адмовы.

Чым за імкненне жыць узнагародзяць нам

Памкненне дзікае – быць ворагам сабе,

На бруд, што наўкола нас, глянуць

Весела: можа ў тым – прызначэнне?

Што мудраца вядзе праз жыццё, як не

Паходня – да сэнсу найвышэйшага?

Што ж мае ён – ствараць цярпліва,

Легчы ды назаўсёды замерці?

Не шолах ты, а – голас генія,

Ты – ўвасабленне неўміручасці, ты –

Усведамленне вартасці той,

Што толькі тут цяпер пазнаецца.

Некалі чалавецтва будзе мне

Тым, чым Сафія ёсць – зграбнай грацыяй –

Яе найвышэйшую свядомасць

Блытаць не стануць з плачу відзежай.

[Двувершы 1798 г. ]

[Distichen 1798]

Бедная глеба, сябры: трэба рупліва насенне

Сеяць, каб хоць бы крыху ўсё-ткі ўрадзіла зямля.

Клёку замала дасціпнаму – толькі ствараць сусветы:

Сэрца ў любові натоліць духу памкненні, аднак.

Хай рой стракоз ляціць, гэтых чужынак цнатлівых,

Следам за зоркай двайной, проста з дарамі да нас.

Неяк камусьці ўдалося ўзняць шлейф багіні Саіса –

Што ж ён убачыў? – Дзіва дзівосаў, самога сябе.