Пайдаланған әдебиеттер

Студенттің ө зіндік жұ мысы

Мамандығ ы: Жалпы медицина.

Дисциплина: Клиникағ а кіріспе

Курс: 2

Тақ ырыбы: Гипертониялық кризі бар науқ астың жағ дайын бақ ылау

Орындау ә дісі: Мә нжазба

Тобы: 212 «Б».

Орындағ ан: Кеулимжаева А. Ж.

Тексерген: Айна Аскаровна

Ақ тө бе 2017 жыл

Жоспар

І. Кіріспе

ІІ. Негізгі бө лім

1 Гипертониялық криздің симптомдары

2 Гипертониялық криздің даму себептері

3 Негізгі іс - шаралар тізімі

ІІІ. Қ орытынды

Ү І. Пайдаланылғ ан ә дебиеттер тізімі

Гипертониялық криз – артериалды қ ысымның (АҚ ) кү рт жоғ арылауынан туындайтын шұ ғ ыл жай-кү й. Бұ л кезде субъективтік бұ зылыстар мен церебралдық, кардиалдық жә не вегетативтік сипаттағ ы объективтік симптомдар пайда болады.

Гипертониялық кризде кө птеген жү йелер мен ағ залар тарапынан асқ ынулар, орталық нерв жү йесінің бұ зылыстары, жү ректік тапшылық, стенокардия, миокард инфаркті, ө кпе ісінуі, аневризм жә не басқ алардың қ ауіпі артады.

Қ ан қ ысымының (Қ Қ ) кө терілуі екі механизмге байланысты:

- қ ан тамырлық

- кардиалды

Гипертониялық криздің симптомдары:

- диастоликалық артериалды қ ысымның 110-120 ммсынбағ -нан жоғ ары кө терілуі;

- қ атты бас ауыру, ә детте желке тұ сында;

- самайдағ ы тамыр бү лкілдеуі;

- ентігу (жү ректің сол қ арыншасына тү сер жү к кү шейгендіктен);

- жү рек айнуы немесе қ ұ су;

- кө ру бұ зылыстары (кө з алдындағ ы “кіреукелену”, кө ру ө рісінің ішінара жоғ алуы мү мкін);

- тері жамылғ ыларының қ ызаруы;

- тө с астында қ ыспалы аурудың пайда болуы ық тимал;

- қ озу, ызалану.

Криздің екі тү рі ажыратылады.

Бірінші типтегі криз (гиперкинтетикалық ) кө біне артериалды гипертензияның ерте сатыларында байқ алады. Бұ ғ ан жедел басталу, кө біне систоликалық АҚ -ның артуы, тамыр соғ ысының жиілеуі, “вегетативтік белгілердің ” молдығ ы тә н.

Екінші типтегі криз (гипокинетикалық ) ә детте АҚ -ның жоғ ары дең гейі фонында кеселдің соң ғ ы сатыларында дамиды, милық жә не жү ректік симптомдармен бірге біртіндеп даму (бірнеше сағ аттан 4-5 кү нге дейін) жә не ауыр ағ ым тә н.

Гипертониялық криздегі алғ ашқ ы кө мек

- науқ асты тө секке жатқ ызу (бас жағ ын жоғ ары етіп);

- толық физикалық жә не психикалық тыныштық жасау;

- дә рігер келгенше ә рбір 15 минут сайын артериалды қ ысымды жә не жү ректің жиырылу жиілігін (ЖЖЖ) бақ ылау;

- АҚ -ды тө мендететін емді шұ ғ ыл бастау (ү йде, жедел жә рдем кө лігінде, аурухананың қ абылдау бө лімінде);

- жоғ ары АҚ фонында тахикардия байқ алса селективті емес бета-адреноблокаторлар тобының препараттары (пропранолол) ұ сынылады;

- криздің бетін ық палды қ айтару ү шін каптоприл қ олданылады, ә сіресе анамнезінде кардиосклероз, жү ректік тапшылық, қ ант диабеті болса;

- нифедипинді жү ктілік фонында, қ осымша бү йрек жә не бронх-ө кпе жү йесінің кеселдері болғ анда қ олданады;

- алаң датушы процедуралар:

- желкеге, белге жә не аяқ қ а қ ыша;

- қ атты бас ауруында басқ а салқ ын қ ою;

- ыстық аяқ ванналары.

Артериялық қ ысымның (АҚ ) минимальды объективті жә не субъективті симптоматика кезінде жоғ арғ ы дең гейге бірден кө терілуі асқ ынбағ ан гипертониялық криз ретінде қ арастырылады, егер церебральды, жү рек-тамырлық жә не вегетативті қ ауіпті жә не қ арқ ынды объективті жә не субъективті кө ріністерімен байқ алса гипертониялық криздің (ГК) асқ ынғ ан тү рі деп аталады. Қ азақ Ұ лттық Зерттеу Институтының кардиология жә не ішкі аурулар кө рсеткіші бойынша соң ғ ы 3 жылда Қ Р-да жедел медициналық кө мекті гипертониялық кризбойынша шақ ырту саны жә не госпитализациялау қ атары орташа есеппен 1, 5 есе ө сіп отыр. Дегенмен, осы уақ ытқ а дейін госпитальды этапқ а дейін АҚ бірден кө терілуі жә не ГК кезінде шұ ғ ыл кө мек кө рсету ү шін дә рілік препараттарды қ олданудың нақ ты алгоритмі жоқ. АҚ – ның бірден кө терілуін жү йке–психикалық жарақ ат, ішімдікті қ олдану, атмосфералық қ ысымның бірден ауытқ уы, гипотензивті терапияны тоқ тату жә не т. б. арандатады. Осы кезде екі негізгі патогениткалық механизм басты роль атқ арады: тамырлық - артериолалардың базальды (натрий ұ сталғ анда) жә не вазомоторлы (нейрогуморальды ә сер) тонустарының жоғ арлауының ә серінен жалпы перифериялық кедергілер жоғ арлайды; жә не кардиальды-миокардтың жиырылуының кү шеюі, айналымдағ ы қ ан кө лемінің (АҚ К) жоғ арлауы, жү ректің жиырылуының жиілеуі салдарынан жү ректің лақ тыру қ ызметі жоғ арлайды. ГК субъективті белгілеріне жатады: бастың ауыруы, жү йесіз тү рдегі бас айналу, жү ректің айнуы жә не қ ұ су, кө рудің нашарлауы, кардиалгия, жү ректің қ ағ уы, ентігу; объективті – қ озу немесе тежелу, қ алтырау, бұ лшық еттің дірілдеуі, тершең дік жә не терінің қ ызаруы, субфебрилитет, ОЖЖ-нің ошақ ты бұ зылыстарының ө тпелі симптомдары; тахи–немесе брадикардия, экстрасистолия; сол қ арынша гипертрофиясының клиникалық жә не ЭКГ белгілері; қ олқ а ү стінен ІІ тон акценті; ЭКГ да сол қ арыншағ а систолалық кү ш тусу белгілері.

Гипертониялық криз – кезек кү ттірмес кө мекті талап ететін артериалды гипертонияның қ ауіпті зардабы.

Гипертониялық криздің даму себептері ө те кө п. Оның ішіндегі маң ыздылары:

- гипотензивтік препараттарды қ абылдауды ө з бетінше тоқ тату немесе оларды тұ рақ ты емес пайдалану;

- эмоционалдық стресс;

- ауа райының қ ұ былуы, ә сіресе атмосфералық қ ысымның бір текті болмауы;

- зорығ у;

- алкогольді шектен тыс тұ тыну;

- тойып тамақ ішу;

- денеге шектен тыс кү ш тү су жә не с. с.

Шұ ғ ыл кө мек

Гипертониялық кризде ешқ ашан қ ан қ ысымын кү рт тө мендетуге болмайды. Мұ ның естен танумен бірге коллапсқ а жетелеуі мү мкін. Ауыр жағ дайда айналымдағ ы қ анның азаюы себепті мида жә не басқ а ағ заларда ишемиялық ө згерістердің пайда болуына ә келуі ық тимал.

Қ ан қ ысымын сағ атына 20-30 ммсынбағ -нан аспайтын дең гейде азайтады.

Егер гипертониялық криз алғ аш рет аң ғ арылса, дә рігерге қ аралу немесе “жедел жә рдем” шақ ыру қ ажет.

Шұ ғ ыл кө мекте ең бастысы науқ асты тыныштандыру маң ызды. Корвалол, валерьяна немесе пустырник тұ нбасын қ абылдауғ а болады. Тыныс алуды қ алпына келтіру мақ сатында бірнеше рет терең ішке тыныс алу жә не сыртқ а дем шығ ару атқ арылады. Науқ асты мү мкіндігінше жастық тың кө мегімен жартылай отыру кейіпін беріп тө секке жатқ ызу, оны қ ымтап жә не тыныштық қ амтамасыз ету керек. Басына мұ зы бар қ ауақ немесе салқ ын компресс, табаны мен балтырына ыстық жылытқ ыш қ ояды (15-20 минутке).

Тө с асты ауырғ анда 1 таблетка нитроглицерин ішкізіп, “жедел жә рдем” бригадасын шақ ырады.

Артериалды гипертензиясы бар адамдарғ а емдеуші дә рігерлер ә рқ ашан каптоприл (КАПОТЕН ) немесе (нипедипин, коринфар, кордафлекс) сияқ ты препараттарды қ ол жетімді жерде ұ стауғ а кең ес береді.

Негізгі іс - шаралар тізімі:

1. Тіршілік ү шін маң ызды ағ залармен жалпы жағ дайына бағ а беру: есі ауғ ан (есең гіреген, ессіз), тынысы ( тахипноэ болуы).

2. Кө збен кө ріп бағ алау:

- науқ астың қ алпы (жатыр, отыр, ортопноэ);

- тері жабындысының тү сі (бозғ ылт, қ ызарғ ан, цианоз) жə не ылғ алдылығ ы;

- мойын веналары (вена ісінуі, пульсацияның кө рінуі);

- шеткейлік ісінулердің болуы.

3. Пульсті зерттеу (дұ рыс, дұ рыс емес), ЖЖЖ ө лшеу (тахикардия, брадикардия).

4. Ə р 15-30 минут сайын екі қ олдағ ы АҚ Қ ө лшеу.

5. Перкуссия: салыстырмалы жү рек тұ йық тығ ының солғ а щекарасының ұ лғ аюымен кө рінуі.

6. Пальпация: жү рек ұ шы тү рткісінің бағ асы, оның бағ асы.

7. Жү рек аускультациясы: ү ндеріне бағ а беру, шуылдар, аорта тұ сында 2 тонның акценті жə не қ осарлануы.

8. Аорта (аортаның қ атпарлануына немесе аневризманың жыртылуы кү діктену) жə не бү йрек артериясының аускультациясы (олардың тарылуына кү діктену).

9. Ө кпе аускультациясы: екі жағ ынанда ə р тү рлі калибрлі ылғ алды сырылдар болуы.

10. Кө рудің нашарлауын, қ ұ су, тырысу, стенокардия, ентігуді болуды анық тау.

Пайдаланғ ан ә дебиеттер

1)Қ. Муратбекова Мейірбике ісінің негіздері

2) Краткая медицинская энциклопедия, 3-том. Москва - 1990.

3) «Қ азақ стан»: Ұ лттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қ азақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 Ү ІІІ том

4) Ә дістемелік оқ у қ ұ ралы «Терапиядағ ы мейірбике ісі» Биназаров Н. Д., Омралина Э. Т., Мусаева Г. А.