Ұйқы безі. Жыныс бездері

Ұ йқ ы безі

Аралас безге жатады. Сыртқ ы сө лініс қ ызметіне асқ орыту сө лін ө ндіру жатады, ішкі сө лініс қ ызметін Лангерганс аралшық тары атқ арады. Онда инсулин мен глюкагон тү зіледі. Инсулиннің физиологиялық ә сері: бауырдың гликоген тү зу қ ызметін кү шейтеді, бұ лшық еттерде қ орының жиналуын арттырады; қ ант дең гейін реттеу; кө мірсулардың майғ а айналуына ә сер етеді; гликонеогенезді тежейді. Инсулин гормоны жетіспегенде қ ант диабеті ауруы туындайды.

Глюкагон қ андағ ы қ анттың мө лшерін кө бейтіп, бауырда гликогеннің ыдырауын кү шейтеді. Оның гипергликемиялық адреналинге ұ қ сас, ал инсулинге қ арама-қ арсы. Бұ л гормонның физиологиялық маң ызы ә лі онша анық талғ ан жоқ, бірақ қ анда тү рлі ә серге байланысты инсулин кө бейгенде глюкогонның да мө лшері артып гипогликемияғ а жол берілмейді.

Жыныс бездері

Аралас бездерге жатады. Олардың сыртқ ы сө ліністік қ ызметі-жыныс жасушаларын жасау жә не шығ ару. Еркек организмде сперматозоидтар, ал ә йел организмінде жұ мыртқ а жасушалары пісіп жетіледі. Жыныс бездерінің негізгі қ ызметтерінің бірі-кө бею немесе репродуктивтік қ ыметі. Сонымен қ атар, эндокринді қ ызмет атқ арады. Зат алмасу, кө бею жыныс белгілерін ажыратуынан бастап, ұ рық тың пайда болып, дамып, тууына дейінгі кө птеген ү рдістерді реттейтін жыныс гормондарын шығ арады. Еркек жыныс гормонын-тестостерон, аналық жыныс гормонын-эстроген дейді. 1

Паротиннің қ андағ ы кальцийдің дең гейін тө мендетіп, сү йек пен тістердің ө суіне жә не олардағ ы Са2+ мө лшерінің азаюына кө мектесетіні дә лелденген. Эндокринді жү йенің бұ зылуынан пардонтоз ауруы туады, сонымен қ атар, тірек-қ имыл аппаратының кейбір зақ ымданулары да туады.

Секретиннің ә сері кең тү рде зерттелген. Ұ йқ ы безінің сө л бө лінуіне ә серінен басқ а, бұ л гормонның асқ азан бездерінің гастрин арқ ылы тұ з қ ышқ ылын жасап шығ аруын тежеп, қ арында қ орытылғ ан тамақ тың ілгері қ арай жылжуына бө гет келтіретіні дә лелденген. Оның кө п дозасы инсулин бө лінуін кү шейтеді. 12елі ішектен сонымен қ атар, энергия алмасуын кү шейтетін диэнтерин, тә бетті реттейтін арэнтерин дейтін гормондық заттар бө лінеді.