Қалқанша маңы без

Қ алқ анша маң ы без

Қ алқ анша маң ы безі қ алқ анша безінің арт жағ ында жұ птап орналасқ ан. Саны 2-6, салмағ ы 20-50мг. Оның гормоны: паратгормон. Қ алқ анша маң ы безінің секреция қ ызметінің тө мендеуін гипопаратиреоз, жоғ арлауын гиперпаратиреоз дейді. Туа пайда болғ ан қ алқ анша маң ы безінің тапшылығ ынан балаларда қ андағ ы кальцийдің дең гейі тө мендеп, сү йек, тіс ө суі баяулап, тырнақ тары мен шаштары морт сынғ ыш келеді. Гиперпаратиреоз кезінде қ андағ ы кальцийдің мө лшері кө бейіп, бейорганикалық фосфат мө лшері азаяды.

Айырша без (тимус)

Айырша без-кө птеген бө лікшелерден тұ ратын қ ос без. Тө стің ішкі бетінде орналасқ ан. Тимус денеде кальций алмасуын реттеуге қ атысады. Сондай-ақ, ол денеде стероидтар, нуклейн қ ышқ ылдары, С витамині алмасуын реттеуге, иммундық, қ орғ аныс, бейімделу ә серленістеріне қ атысады. Айырша безде Т-лимфоциттер пісіп жетіледі. Айырша без гормоны-тимозин: Лейкоциттердің фагоциттік қ ызметін жақ сартады; гормон бө лініп шығ уын ү детеді; иммундық қ абілеті бар лимфоциттер тү зілуіне септігін тигізеді.

Бү йрек ү сті безі
Глюкокортикостероидтар
Минералокортикостероидтар
Андрокортикостероидтар

Саны екеу, салмақ тары 6-12 гр. Ә рқ айсысы қ ыртысты жә не милы қ абаттан тұ рады. Оның қ ыртысты қ абаты 40-тан астам кортикостероидтарды тү зеді. Физиологиялық қ ызметіне қ арай кортикостероидтар 3 топқ а бө лінеді: +

Глюкокортикостероидтар физиологиялық ә сері: зат алмасуының барлық тү ріне ық палын тигізеді; қ абынуғ а, аллергияғ а қ арсы тұ ру қ абілеттерін арттыру, иммунодепрессивтік ә серінің маң ызы ерекше.

Минералокортикостероидтар физиологиялық ә сері: су-тұ з алмасуына қ атысады. Ол альдостерон мен ІІ-дезоксикортикостеронмен жү зеге асады. Олардың тү рлі сұ йық тық тардың осмостық қ ысымының ә серінен туатын тамырлардағ ы қ ан кө лемі мен жасуша ішіндегі жә не жасушааралық сұ йық тық тардың мө лшерлерін реттеу қ абілеттері бар.

Андрокортикостероидтар гистологиялық ә сері: Андростерон, эстрол, прогестерон жыныс гормондарына қ арағ анда ә лсіздеу, бірақ адам қ артайып, жыныс бездерінің қ ызметі тоқ тағ ан кезде бү йрекү сті бездері негізгі жыныс гормондарын тү зуші ағ за болып қ алады.

Бү йрек ү сті безінің милы қ абатында негізгі 2 гормон- адреналин мен норадреналин тү зіледі. Катехоламиндер организмдегі барлық тіндер мен жасушаларғ а ә сер етіп, оларда биохимиялық ү рдістерді тудырады жә не кө птеген физиологиялық қ ұ былыстардың ерекшеліктерін айқ ындайды. Ә сіресе, экстремалды жағ дайларда катехоламиндер: +

Бұ лшық еттердің жұ мысын кү шейтеді

Рецепторлардың сезімталдығ ын(кө ру, есту), вестибулярлық аппараттардың жү йесін кү шейтеді.