Тақырып №11. Орфографияны оқыту әдістемесі.

Тақ ырып №11. Орфографияны оқ ыту ә дістемесі.

1. Орфография ә дістемесіндегі бағ ыттар.

2. Дұ рыс жазуғ а ү йретуде грамматиканың ролі.

3. Орфография принциптері.

4. Орфография жұ мыстарының тү рлері.

5. Орфографиялық талдау.

1. Орфография ә дістемесіндегі бағ ыттар.

1926 жылы Баку қ аласында тү ркологиялық 1-съезд болып, съезд араб алфавитінен латын алфавитіне кө шуді жақ тап, шешім қ абылдады. 1928 жылы болғ ан қ азақ тың латыншылар конференциясы Бү кілодақ тық Орталық Атқ ару Комитеті ұ сынғ ан жаң а алфавитке кө шу туралы декретінің жобасын мақ ұ лдады.

Мемлекеттік кооперативтік жә не басқ а мекемелер 1929жылдың 1 қ азаннан, газет-журнал 1930жылдың 1қ аң тарынан, мектептер мен басқ а да оқ у орындары, 1931-1932ж. ж. оқ у жылынан бастап латын ә ліппесін пайдаланатын болып белгіленеді. Латын алфавиті мен жаң а емле қ абылданғ аннан кейін кө п ұ замай-ақ, алфавит пен емледе елеулі жетімсіздіктер бар екендігі аң ғ артылады. Осығ ан орай Қ азақ Атқ ару Комитеті, Халық комиссарлары “Қ азақ ә ліппесі мен орфографиясын біраз ө згерту туралы” 1938жылдың қ аң тарында қ аулы қ абылдайды. Осының негізінде орыс алфавитіне кө шу мә селесі кү н тә ртібіне қ ойылды. Ғ ылым Академиясының Қ азақ стандық филологтары қ азақ ә ліппесінің жаң а жобасын ұ сынады.

2. Дұ рыс жазуғ а ү йретуде грамматиканың ролі.

Оқ ушылардың сауатты жазу дағ дысының қ алыптасуына грамматиканың теориясы мен орфография ережелерін мең герулері негіз қ алайды. Орфография ережелері жеке сө здердің жазылуын қ арастырмайды, ол қ андай да болса грамматикалық жалпы бірлігі бар сө здер тобының жазылуын бағ ыттап отырады. Сө йтіп кө птеген сө здерді белгіленген орфографиялық норма бойынша жазып ү йренуге қ олайлы жағ дай жасалады. Орфографиялық ережелер сайып келгенде, грамматика, фонетика жә не сө з тү рлендіруші материалдарды білу дең гейіне қ арай мең геріледі. Демек грамматикалық теория емле ережелеріне негіз болып саналады. Сондық тан бастауыш сыныптарда орфография ережелері грамматикалық не сө з жасау тақ ырыптарының қ ұ рамды бө лігі ретінде солармен бірге ө тіледі. Мә селен, бірінші сыныпта «Сө йлем» тақ ырыбын ө ткенде оқ улық та берілген тапсырмадағ ы ә рбір сө йлемнің не туралы айтылғ анын сұ рау арқ ылы сө йлемнің ойды білдіретіні, ә р сө йлемде неше сө з бар екені анық талып, сө йлемнің сө здерден қ ұ ралатыны жө нінде тү сінік беру грамматикалық білімге жатса, ал сө йлемнің бірінші сө зінің бас ә ріппен жазылатынын жә не сө йлем қ ұ рамындағ ы ә р сө здің бө лек-бө лек жазылатынын таныту орфографиялық ережелерді мең герткендік болады. Ү ндестік заң ының емле ережелері «Сө з қ ұ рамы» тақ ырыбын оқ ытқ анда тү бірге қ осымшалардың жалғ ануына байланысты, ал зат есімнің септік жалғ ауларын ө ткенде олардың сө зге жалғ ануына орай қ олданылады. Яғ ни тү бір сө з жуан не жің ішке болып жалғ анады деген бір ғ ана емле пайдаланылады.