2. Қазақ тілін оқыту теориясы және технологиясының ғылыми негіздері.

Қ азақ тілін оқ ыту технологиясы қ азақ тілі ғ ылымының жетістіктері мен педагогика, дидактика, психология, логика ғ ылымдарына негізделеді.

Қ азақ тілі білімінің ғ ылыми-практикалық табыстары – ана тілін оқ ыту ә дістемесінің оқ ушыларғ а мең геру ү шін ұ сынатын материалдары. Дидактиканың принциптері – қ азақ тілін бастауыш сыныптарда да оқ ыту ә дістемесінің негізгі принциптері болып табылады. Ал психологияның зерттейтін объектілері (тү йсік, сезім, қ абылдау, бақ ылау, ес, зейін, ойлау, ұ ғ ым, пікір, сө йлеу, қ иял, эмоция, сезіктік, ерік, іс-ә рекет, дағ ды, мінез, қ абілет) мен ол жайында психология ғ ылымының бай тә жірибесі бастауыш сыныптарда қ азақ тілін оқ ыту ә дістемесінде ә рдайым басшылық қ а алынып отырады.

Келешек ұ стаз балалардың психологиясын жақ сы білуі шарт, ө йткені қ оғ амның болашақ азаматтарын тә рбиелеу, олардың мінез-қ ұ лқ ы мен кө зқ арастарын, рухани ө мірін қ алыптастыру сияқ ты маң ызды іс ұ стазғ а жү ктеледі. Сондық тан адамды білу, оның жан дү ниесіне ү ң іле қ арау, мінез-қ ұ лқ ы механизмдері мен психологиялық ә рекеттің заң дылық тарын тү сіну ұ стаздың басты міндеттерінің бірі болып саналады.

Мұ ғ алім, тө менгі сынып оқ ушыларының тұ рақ сыз болып келетін зейіні, бір іспен кө п уақ ыт шұ ғ ылдана алмайтын тө зімсіздігі, қ имыл-қ озғ алысқ а бейімділігі, жалпы ә серге тез берілгендігі, еліктегіштігі, ойлануының нақ тылығ ы, еркінің ә лсіздігі, тез шаршайтындығ ы сияқ ты психологиялық ерекшеліктерін ескергенде ғ ана сабақ та алдына қ ойғ ан мақ сатына жете алады. Мұ нда оқ ушы психикасының осы кү йінде ө згеріссіз қ алмайтындығ ы, жылдан-жылғ а ерікті зейіні дамып, бір іспен ә жептә уір іспен шұ ғ ылдана алатындығ ы, абстракты ойлау қ абілеті арта тү сетіндігі, ең бекке тө зімділігі артып, еркі кү шейіп, мінездерінде де ө згерістер болатындығ ы есте болғ аны жө н. Бұ л ө згерістер бірте-бірте қ алыптасады.

Қ азақ тілінің ә дістемесі мектеп практикасымен тығ ыз байланысты. Ол озат мұ ғ алімдердің тә жірибесі арқ ылы қ арышты алғ а басып, дамып келеді. Ә дістеме қ азір ө з алдына ғ ылым болды, тіл, педагогика мен психология ғ ылымдарының жаң а табыстарына байланысты ә дістеменің мазмұ ны да байып кең ейе тү седі. Озат мұ ғ алімдердің шығ армашылық тә жірибесін бойына сің ірген ә дістеме ғ ана қ анат жайып, ө се алады.

Қ азақ тілін оқ ыту теориясы жә не технологиясы педагогиканың бір тармағ ы бола тұ рып, қ оғ амдық ғ ылымдар қ атарына жатады. Тілдік фактілер - қ азақ тілін оқ ыту ә дістемесінің негізгі объектісі. Ал оқ ыту ә дістемесі диалектикалық материализммен, 1-ден, ә діснамалық қ ағ идалары жағ ынан ұ штасса, 2-ден зерттелетін ортақ мә селелер жағ ынан жақ ындасады. Диалектикалық материализм материя 1-ші де, сана 2-ші деп есептейді. Бұ л қ ағ ида – ғ ылымдардың барлығ ына, соның ішінде қ азақ тілін оқ ыту ә дістемесіне қ атысты, ә рі ортақ қ ағ ида. Адамның ойлауы тіл арқ ылы объективті шындық ты кө рсетеді. Объективті шындық та болғ ан нә рсенің, танылғ анның барлығ ы да тілге белгіленеді. Қ азақ тілін оқ ыту ә дістемесін зерттеуде диалектиканың негізгі заң ы мен категориялары ескеріледі. Диалектиканың негізгі 1-ші заң ы дү ниедегі заттар мен қ ұ былыстар бір - бірімен тығ ыз байланысты деп қ арайтыын болсақ, бұ л заң дылық тарды ә дістемеге алып келгенде былай тү сіндіруге болады: Ә дістеме пә ні жә не оны зерттейтін объектілері бір-бірімен тығ ыз байланысты, бірін-бірі дамытып отырады. Қ азақ тілін оқ ыту ә дістемесіндегі сабақ тар да бір-біріне ү ндесіп отырады, бірінсіз- бірі жасалмайды.