Мазмұны . І тарау. Бастауыш мектеп оқушыларын адамгершілікке тәрбиелеуде халық ертегілерін оқыту процесіндегі ролі. ІІ тарау. Бастауыш мектептің ана тілі пәндерінде халық ертегілерін оқытудың &#

Мазмұ ны

Кіріспе. ................................................................................................................ 3-6

І тарау. Бастауыш мектеп оқ ушыларын адамгершілікке тә рбиелеуде халық ертегілерін оқ ыту процесіндегі ролі

1. 1. Бастауыш мектеп оқ ушыларының оқ у жұ мысын ұ йымдастыруда қ азақ халық ертегілерін пайдаланудың ө зіндік ерекшеліктері................................ 7-18

1. 2. Қ азақ халық ертегілері арқ ылы бастауыш мектеп оқ ушыларына адамгершілік тә рбиені қ алыптастыру жолдары............................................ 19-33

ІІ тарау. Бастауыш мектептің ана тілі пә ндерінде халық ертегілерін оқ ытудың ә дістемелік негізі

2. 1. Бастауыш мектептерде ана тілі пә ні сабақ тарында қ азақ халық ертегілерін пайдалану...................................................................................... 34-42

2. 2. Ана тілі сабақ тарында қ азақ халық ертегілерін оқ ыту арқ ылы оқ ушыларғ а адамагершілік тә рбие беру жолдары........................................ 44-54

2. 3. Жеке ө з іс-тә жірибиемнен сабақ жоспарларының ү лгілері................ 55-72

Қ орытынды ………………………………………………………………..... 73-76

Пайдаланылғ ан ә дебиеттер тізімі ………………………………………... 77-79

Кіріспе

ХХІ ғ асырғ а аяқ басқ ан Қ азақ стан кү рделі тарихи бетбұ рыстар мен қ оғ амдық жаң артулар тұ сында дамып келеді. Бұ л кезең де рухани адамгершілік дамудың жаң а бағ ытын айқ ындау кө зделіп отыр. Сондық тан да бү гінгі таң да барлық ә лемде, сонымен қ атар біздің елімізде де жеке тұ лғ а дамуының қ алыптасуына жаң аша кө зқ араспен қ арау айқ ындалуда. Осығ ан байланысты дү ниежү зілік ө ркениеттілік қ ауымдастық. Қ азіргі адамгершілік тә рбиесінің негізіне оқ ушылардың жә не ересектердің тұ лғ алық дамуына ық пал жасайтын принциптер мен ә дістер алынғ ан. Атап айтатын болсақ оларғ а: байқ ау, ә ң гімелесу, шығ арма, сұ рақ -жауап, тест жү ргізу, анкета алу т. б. ә дістер жатады.

Республика білім жә не ғ ылым қ ызметкерлерінің ІІ съезінде Елбасы Н. Ә. Назарбаев білім жә не ғ ылым саласында тү йінді мә селелерді шешудің тө те жолдарын ұ сынып, тә рбиенің ү ш ө зекті бағ ытын айқ ындайды:

- Бү гінгі жастар осы заманның сыншысы да, тарихшысы да болатындық тан жастармен жү йелі жұ мыс жү ргізуіне баса назар аударды;

- Қ азақ станда жү ріп жатқ ан осы ауқ ымды ө згерістерге байланысты педагогикалық кадрлар дайындау жү йесін қ ұ ру қ ажеттігін кө рсетті, ең алдымен бү гінгі мұ ғ алім кә сіби білімімен, шеберлігімен қ атар, жастарғ а ө зінің бойындағ ы адалдық, адамдық, тазалық, гуманистік жә не ө з Отанын сү йе білу, ең жоғ арғ ы адамгершілік қ асиет сапаларымен ық пал жасай отырып тә рбиелеуі керектігіне мә н беру қ ажеттігін айтты;

- Жастарды адамгершілікке тә рбиелеу сапасын кө теруге негіз болатын проблема – ол білім жә не тә рбие беру саласындағ ы ғ ылымның дамуымен байланысты. Бү гінгі таң да реформаның тиянақ ты жедел жү зеге асырылуы мұ ғ алім, тә рбиеші, оқ ушылардың адамгершілік тә рбиесі туралы ғ ылыми – теориялық білімі болу керектігін жә не ө зін-ө зі дамытудың субъектісіне айналу қ ажеттігіне назар аударды.

Жоғ арыда айтылғ андарғ а байланысты ә рбір мұ ғ алім Қ азақ стан Республикасының ү шінші мың жылдық тағ ы жаң а ә леуметтік мә дени жағ дайына орай, адамгершілік тә рбиесінің мақ сатына, мазмұ нына, тү рлеріне, ә діс-тә сілдерінің ауқ ымды ө згерістеріне байыптап қ арап бағ амдау ү шін оқ ушыларғ а тә рбие берудің тарихи – физиологиялық, педагогикалық проблемеларына аса зор мә н берген жө н.

Тә рбие – қ оғ амдық ү рдіс, қ оғ ам мен жеке тұ лғ аның ара –қ атынасын қ амтамасыз ететін басты жү йе. Оның негізгі ө лшемі ө мірге қ ажетті тұ лғ аның жағ ымды қ асиеттерін дамыту болып табылады. Оқ ушылардың сапалы тә ртібі мен байымды мінезін қ алыптастыру, оғ ан сә йкес сезімін жә не сенімін тә рбиелеу тә рбиешінің мақ сатқ а бағ ытталғ ан іс-ә рекетіне байланысты.

Тә рбиенің негізгі міндеті – қ оғ амның қ ажетті талаптарын ә рбір баланың борыш, намыс, ождан, қ адір-қ асиет сияқ ты биік адамгершілік стимулдарына айналдыру.

Қ азіргі таң да ә сіресе, кө п кө ң іл бө лінетін мә селе – адамгершілік тә рбиені кү шейту.

Қ азақ стан Республикасының “Ұ лттық Энциклопедиясының ” адамгершілік ұ ғ ымына былай деп анық тама берілген: “Адамгершілік адам бойындағ ы гуманистік қ ұ ндылық, ә деп ұ ғ ымы. ”. “Кісілік”, “Ізгілік”, “Имандылық ” тә різді ұ ғ ымдармен мә ндес. Халық тық дү ниетанымда мінез-қ ұ лық тың ә ртү рлі жағ ымды жақ тары осы ұ ғ ымнан таратылады. Мінез- қ ұ лық пен іс-ә рекеттерде кө зге тү сетін тө мендегідей адамгершілік бейнелерін атап ө туге болады: адамды қ астерлеу, сыйлау, сену, ар-ұ ятты сақ тау, имандылық пен рақ ымдылық, ізеттілік пен кішіпейілділік, ә ділдік, қ анағ атшылық т. б.

Дү ние жү зінде, оның ішінде Қ азақ стан толық жетілген тұ лғ аны тә рбиелеу жә не соғ ан байланысты ә леуметтік экономикалық, психологиялық мә селелер кү ннен-кү нге кү рделене тү суде. Осығ ан орай, бү гінгі кү ні ә рбір ұ рпақ тың жеке тұ лғ а болып қ алыптасуында ізгілік, яғ ни адамгершілік тә рбие шешуші фактор болуы заң дылық.

Адамгершілікке тә рбиелеудің маң ызды педагогикалық міндеттері оқ ушылардың белсенді ө міршілік позициясын, қ оғ амдық борышқ а сапалық кө зқ арасын, сө з бен істең бірлігін, адамгершілік нормаларынан ауытқ ушыларғ а жол бермеуді қ алыптастыру. Ол баланың жеке басын қ алыптастыру мен дамытудың аса маң ызды бір саласы. Бұ л арқ ылы оқ ушының ата-анағ а, ұ жымғ а, қ оғ амғ а, Отанғ а, ең бекке қ атынасын айқ ындайды. Тә рбиелі ұ стаз шә кірттерге жан-жақ ты тә рбиені осы адамгершілік сезімін, сенімін, белгілі мақ сатқ а, бағ ытқ а жетелеу іс-ә рекетін ұ йымдастыруды жетілдіреді. Сонда ғ ана ұ стаз шә кірттердің ізгі ниеттілігін, адалдығ ын, кішіпейілділігін қ алыптастырады.

Халық тық педагогика арқ ылы оқ ушыларды адамгершілікке тә рбиелеуге байланысты біршама теориялық практикалық тә жірибе жинақ тау қ ажет. Ол ү шін бастауыш сынып мұ ғ алімдері тә рбиенің басты ұ станымдарын – жалпы адамзаттың қ ұ ндылық тарды жә не тұ лғ аны қ алыптастыру, ө з халқ ының мә дениетін, ә дебиетін, тілін, салт-дә стү рін, тарихын, ө нерін сү ю арқ ылы басқ а халық тардың да тілі мен мә дениетіне салт-дә стү ріне қ ұ рметпен қ арайтын нағ ыз мә дениетті адам қ алыптастыруы тиіс. Міне, осы ұ станымдардың жү зеге асуы. Осы тұ рғ ыдан келгенде біз дипломдық жұ мысымыздың тақ ырыбын “Ана тілі сабақ тарында кіші мектеп жасындағ ы оқ ушыларды адамгершілікке тә рбиелеуде қ азақ халық ертегілерін пайдалану жолдары”- деп анық тап алдық.

Зерттеудің мақ саты: Бастауыш мектептің оқ у процесінде қ азақ халық ертегілерін пайдалану арқ ылы оқ ушылар бойынан адамгершілік тә рбиені қ алыптастыру.

Зерттеудің міндеттері: 1) Педагогикалық, психологиялық жә не ә дебиет

тұ рғ ысында жазылғ ан ғ ылыми ең бектерге теориялық

тұ рғ ыдан талдаулар жасау.

2) Бастауыш мектептің оқ у процесінде халық

ертегілерін қ олданудың ролі мен мә нін анық тау.

3) Ана тілі сабақ тарында халық ертегілерін оқ ыту

арқ ылы оқ ушыларды адамгершілікке тә рбиелеудің

тиімді жолдарын кө рсету.