Күнделікті сабақ жоспары

Кү нделікті сабақ жоспары

6-сынып Пә ні: Физикалық география Кү ні---------------

Сабақ тақ ырыбы: §47. Тірі ағ залардың алуан тү рлілігі жә не таралу заң дылық тары.

Сабақ тың мақ саты:

Білімділігі: Оқ ушылардың білімін жан-жақ ты дамыту. Білімін жетілдіру, жер бетінде тірі ағ залардың бірнеше миллион тү рі кездесетіндігін. Ө сімдіктердің тү рі 500 мың нан, жануарлардың тү рі 1 миллионнан асатындығ ын. Бунақ денелер тү рінің қ анша екенін тап басып айту қ иын, ал микроағ залардың, яғ ни бактериялар мен саң ырауқ ұ лақ тардың тү рі де, саны да қ исапсыз екендігі туралы оқ ушылардың білімін арттыру.

Дамытушылығ ы: Оқ ушылардың жан-жақ ты ойлау қ абілетін жә не іскерлігін, белгілі бір іс-ә рекетке дағ дысын, тә ртібін жақ сарту.

Тә рбиелілігі: Адамгершілік тә рбиесіне тә рбиелеу, оқ ушыларды тә ртіпке шақ ыру.

Сабақ тың тү рі: Тү сіндіру, ә ң гімелесу.

Сабақ тың ә дісі: баяндау

Кө рнекі қ ұ ралдар: Карта, Интерактивтік тақ та арқ ылы материалдар кө рсетіледі.

Сабақ барысы:

Ұ йымдастыру кезең і

Ү й тапсырмасын сұ рау:

1. Биосфера деген не?

2. Тірі ағ залар қ андай тү рлерге бө лінеді?

3. Биосфераның тө менгі жә не жоғ арғ ы шекаралары?

4. Биоценез деген не?

Жаң а сабақ ты мең герту кезең і.

Тірі ағ залардың алуан тү рлілігі. Жер бетінде тірі ағ залардың бірнеше миллион тү рі кездеседі. Ө сімдіктердің тү рі 500 мың нан, жануарлардың тү рі 1 миллионнан асады. Бунақ денелер тү рінің қ анша екенін тап басып айту қ иын, ал микроағ залардың, яғ ни бактериялар мен саң ырауқ ұ лақ тардың тү рі де, саны да қ исапсыз. Оның ү стіне жыл сайын ө сімдіктану мен жануартану мамандары ө сімдіктердің, бунақ денелердің, микроағ залардың жү здеген, тіпті мың дағ ан жаң а тү рлерін ашып (тауып) жатады. Мұ ндай ашылулар сү тқ оректілер мен қ ұ стардың арасында некен-саяқ, дегенмен кейде ұ шырасып қ алады. Оң тү стік Америка, Оң тү стік –Шығ ыс Азия жә не Африканың ит тұ мсығ ы батпайтын ылғ алды тропиктік ормандарынан ө сімдіктер мен жануарлардың бұ рын белгісіз жаң а тү рлері ә лде де табылып жатады.

Тірі ағ залардың тіршілік формасы сан алуан.

Бір жерден екінші жерге ө ткенде тіршілік жағ дайларының ө згеруіне байланысты бір тіршілік формасыекінші тіршілік формасына ауысады. Ө сімдіктердің тіршілік формасының мысалына ағ аш ө сімдігінің тү рлері (қ ылқ ан жапырақ ты, жалпақ жапырақ ты, мә ң гі жасыл, т. б. ), бұ талар, шала бұ талар, шө птесін ө сімдіктер, мү ктер жә не т. б. жатады. Жануарлардың тіршілік формалары; сү тқ оректілер, қ ұ стар, жорғ алаушылар, балық тар, бунақ денелер. Осы сияқ ты микроағ залардың да қ оршағ ан ортағ а бейімделген тү рлері кө п.

2. Тірі ағ залардың таралу заң дылық тары. Ө сімдіктердің, жануарлардың жә не микроағ залардың, сондай-ақ олардың бірлестіктері- биоционоздардың географиялық таралу заң дылық тарын

б и о г е о г р а ф и я ғ ылымы зерттейді.

Биоценоз жү здеген, тіпті мың дағ ан тү рлерден тұ руы мү мкін. Ә детте қ ұ рлық тағ ы биоценоздың жалпы сипатын ө сімдік анық тайды.

Ө сімдік жер бетінде тү гелдей таралғ ан. Тек ө сімдік қ ана кү н сә улесінің қ уатын сің іре отырып, кө мірқ ышқ ыл газы, су жә не минералдық заттардан органикалық заттар қ ұ рай алады. Ө сімдіксіз биосфераның басқ а қ ұ рамдас бө ліктері, яғ ни жануарлар мен микроағ залар тіршілік ете алмас еді.

Кез келген биоценоздағ ы ө сімдік қ орегінің байлығ ы жануарлар дү ниесінің де бай болуына жағ дай жасайды. Ө сімдіктің жер бетінде белгілі бір заң дылық қ а сә йкес келетіндігі бірден кө зге тү седі. Ө сімдік полярлық аймақ тарда тү р жағ ынан да, сан жағ ынан да аз, экватор маң ында ө те қ алың жә не сан алуан.

Ө сімдік тер мен жануарлардың таралуы кө птеген жағ дайларғ а, солардың ішінде, ә сіресе климатқ а (жылу мен ылғ алдың таралуына) байланысты. Олар қ ұ рлық та климаттың ө згеруіне сә йкес, экватордан полюстерге қ арай зоналар бойынша ө згереді.

Ү й тапсырмасы. §47. Тірі ағ залардың алуан тү рлілігі жә не таралу заң дылық тары.