Реферат. Түркістан 2015

Қ. А Яссауй атындағ ы қ азақ тү рік халық аралық университеті

Реферат

Тақ ырыбы: Бү йрек гистофизиологиясы

Орындағ ан: Қ аназар А

Қ абылдағ ан: Эргешева С

Тобы: ЖМ-215

Тү ркістан 2015

Жоспар:

Кіріспе:

Негізгі бө лім:

Ø Бү йрек

Ø Бү йректің қ ұ рылысы

Ø Бү йректің қ анмен жабдық талуындағ ы ерекшеліктер

Қ орытынды:

Қ олданылғ ан ә дебиетер:

Бү йрек

• Бү йрек — Зә р тү зе отырып, қ аннан шығ атын бө лінділерді сү зетін, арқ а жотадан тө мен орналасқ ан, асбұ ршақ қ а ұ қ сас ү лкен мү ше. Оның жоғ ары полюсінде эндокрин бездері -қ ыртысты жә не ми қ абатынан тұ ратын бү йрек асты бездері орналасқ ан. Адам бү йрегінің массасы-150 г. Бү йрек ұ лпасы сыртқ ы қ оң ырқ ай тү сті қ ыртысты қ абаттан жә не ішкі бозғ ылт тү сті ми затынан тұ рады.

• Бү йрек — адам мен омыртқ алы жануарлар организмінде несеп тү зетін жә не оны шығ аратын жұ п орган. Ересек адамда ә рбір бү йректің салмағ ы 120—200 г-дай, ұ зындығ ы 10—12 см, ені 5—6 см, қ алың д. 3—4 см-дей болады. Бү йрек іш қ уысында, омыртқ а бағ анасының екі жағ ында — соң ғ ы кеуде омыртқ асы жә не жоғ. бел омыртқ а тұ сында орналасады. Бү йректің ішкі жиегінде бү йрек қ ақ пасы бар, сол арқ ылы бү йрекке артерия мен жү йке талшық тары ө теді. Қ ақ па бү йректің ішіне терең деп еніп, кө лемді қ уыс — бү йрек қ ойнауына айналады. Онда кіші, ү лкен бү йрек тостағ аншалары жә не бү йрек тү бегі, қ ан тамырлары, жү йке талшық тары орналасады. Бү йректі майлы шандыр қ абаты жауып жатады. Бү йрек беткейі қ ыртыс заттан, терең қ абаттары — милы заттан тұ рады. Қ ыртыс зат тұ тас болып келеді, ал милы зат пирамида тә різді 10 — 15 ү шбұ рышты денелерден қ ұ ралғ ан. Бү йректің анатомиялық қ ұ рылым бірлігі нефрон деп аталады.

• Олардың саны 1 млн-дай. Нефрон ә р тү рлі бү йрек ө зекшелерінен тү зіледі. Нефрон ө зекшелерінің екі бү йректегі жалпы ұ з. 100 км шамасында болады. Нефрон арқ ылы зат алмасу процесінде пайда болатын организмге қ ажетсіз жә не зиянды заттар сыртқ а шығ арылады. Пирамиданың бү йрек қ ойнауына ашылатын ұ шы бү йрек бү ртігін қ ұ райды. Осы бү ртіктегі тү тіктер арқ ылы несеп бү йрек қ ойнауындағ ы 8 — 9 кіші бү йрек тостағ аншаларына қ ұ йылады. Екі-ү ш кіші бү йрек тостағ аншалары ө зара қ осылып, ү лкен бү йрек тостағ аншаларын тү зеді. Олар ө зара бірігіп, бү йрек тү бегін қ ұ райды. Осы бү йрек тү бегі біртіндеп жің ішкеріп, бү йрек қ ақ пасы тұ сында несепағ арғ а жалғ асып, қ уық қ а жиналғ ан несеп сыртқ а шығ арылады. Бү йрек тү бегінің қ абырғ асы суды, тұ зды, кө мірсуларын ө ткізеді де, қ андағ ы белокты ө ткізбейді. Несепке белоктың араласуы бү йректің ауруғ а шалдық қ аны. Организмдегі барлық қ ан бү йрек арқ ылы сү зіліп, тазарады.

Бү йрек тінінде ө зіндік фиброзды қ абығ ы ә лсіреген. Микроскоппен қ арағ анда аралық тінде дө ң гелек жасушалы жә не плазмоцитарлы (инфильтраттар) сің белер сонымен қ атар ошақ ты интерстициальді фиброз бен ө зекшелердің кең еюі жә не атрофиясы анық талғ ан. Қ ан тамырының ө згеруі, қ ан тамырының бү тіндігінің бұ зылуы мен периваскулярлы ісіну жә не кенеттен толақ андылық қ ан айналымының ө згерісі тү рінде сипатталды. Сонымен қ атар шумақ тарда ошақ ты ишемиялы бү рісулер байқ алды, интерстициальді нефрит бү йрек шумақ тарымен ө зекшелерінің ө згерісі тү рінде белгіленді. Біркелкі (гомогенді) эозинофильді заттардан тұ ратын бү йрек ө зекшелерінің саң ылауында белокты цилиндрлер байқ алғ ан.

Бү йрек тінінде толып жатқ ан лимфогистиоцитарлы инфильтраттар кейбір жерінде қ ан тамырының ішкі қ абатында тіннің пролиферациясы білінеді, сонымен қ атар шумақ тарда ошақ ты зақ ымданумен бірге интерстициальді нефрит бү йрек ө зекшелерінің саң ылауында белокты цилиндрлердің тү зілуіне ә келген

ž Бү йрек тінінде кең кө лемді (инфильтраттар) сің белермен интерстиция байқ алды. Лимфогистиоцитарлық инфильтраттар шумақ тардың аймағ ы мен қ ан тамырларының айналасында кездеседі. Қ ан тамырының қ абырғ асының склерозы кө рінеді. Бү йректің милы қ абатының шекарасымен қ ыртысты қ абатында кең кө лемді қ ан қ ұ йылу учаскесі байқ алады, бұ л жерде біртіндеп дә некер тінмен алмасатын бү йрек инфарктының басталуын айтуғ а болады.

ž Бү йрек тінінде диапедезді қ ан қ ұ йылуымен интерстицииде шамалы (инфильтраттар) сің белер тіркелген. Кейбір проксимальді ө зекшелерінің эпителиінде атрофиялық ө згерістер анық талды.

Бү йректің қ ұ рылысы

ž Бү йректің қ ұ рылысы ө те кү рделі. Ол сыртқ ы қ ыртыстық қ абаттан жә не ішкі бозғ ылт заттан тұ рады. Қ ыртыстық қ абат нефрондардан қ ұ ралады. Нефрон ішінде капилляр шумағ ы (Мальпиги шумағ ы) бар нефрон (Шумлянский-Боумен) капсуласынан басталады (28-сурет). Капсула қ ос қ абырғ алы бір қ абат эпителий ториаларынан қ ұ ралғ ан тостағ ан пішінді кұ рылым. Оның қ абырғ аларының арасында саң ылау-қ уыс жатады. Капсуланың ішкі қ абырғ асы капиллярлар шумағ ымен тығ ыз жанасып, сү згіш мембрана қ ұ райды. Капсулағ а капилляр қ абырғ асы арқ ылы қ аннан сү зіліп шық қ ан сұ йық тық — алғ ашқ ы зә р — жиналады.

ž Капсуланың қ ысқ а мойыны бірінші қ атарлы (проксимальды) ирек тү тікшелермен жалғ асады. Бү йректің бозғ ылт қ абатына жеткенде бұ л тү тікшелер жазылып жің ішкереді (қ ылталанады) де, теренцей созылып, нефрон (Генле) ілгегінің тө мен кететін иінін тү зеді. Бозғ ылт қ абаттың бітер тұ сында бұ л тү тікше ілгек тә різді иіліп, қ айта кең ейеді де, қ ыртыстық кабатқ а қ арай жоғ ары кө теріледі. Тү тікшенің бұ л бө лігін Генле ілгегінің жоғ арғ ы иіні деп атайды Жоғ ары ө рлеген бұ л иін қ ыртыстық қ абатта екінші қ атарлы (дистальдық ) ирек тү тікшелерге айналады, ал олар жинағ ыш тү тікшелермен жалғ асады. Жинағ ыш тү тікшелер тоғ ыса келіп еміздікшелер тү зеді. Ал еміздікше тү тікшелер зә рді бү йрек астаушасына қ ұ яды. Ө з ретінде ол бү йрек қ ақ пасынан басталатын несеп ағ армен жалғ асады. Осы баяндалғ ан кұ рылымдар нефрон деп аталады да, бү йректе зә р тү зу процесін қ амтамасыз етеді.

ž Адамның екі бү йрегінде 2 млн. астам, ірі қ арада — 8 млн., шошқ ада -1, 5, қ ойда -1 млн. нефрон болады. Нефронның ішкі беткейінің жалпы ауданы адамның екі бү йрегінде — 4-6 м2, ірі қ арада — 39, 5, шошқ ада — 7, 2, қ ойда — 3, 5 м2. Ә рбір нефронның ұ зьшдығ ы 30-50 мм, ал олардың ұ зындығ ының жалпы қ осындысы 60-70 км жетеді.

Бү йректің қ анмен жабдық талуындағ ы ерекшеліктер

ž Қ ыртыстық қ абатта артерия тамырлары нефрон капсуласына кіріп, онда ұ зындығ ы 0, 5 мм шамасындағ ы 30-50 капиллярларғ а тарамда-нады да, шумақ қ ұ райды. Шумақ қ а қ ан жеткізетін тамырларды ә келуші тамырлар дейді. Аталғ ан капиллярлар жинала келіп қ анды ә кететін артериялар қ ұ райды. Қ аң ды ә келуші тамырлар диаметрі қ анды ә кетуші тамырлар диаметрінен 2 есе кең болады. Осымен байланысты шумақ та қ ан іркіліп, оның қ ысымы с. б. 70-90 мм дейін кө теріледі. Шумақ тан шық қ ан тамыр ирек тү тікшелер мен нефрон ілгегі маң ында қ айтадан тарамданып, екінші рет капиллярлар торын қ ұ райды. Осыдан кейін ғ ана капилляр тамырлардағ ы қ ан вена торына жиналып, бү йрек венасына қ ұ яды. Шумақ тағ ы қ ысымның жоғ ары болуына бү йрек артериясының тікелей қ олқ а артериясынан басталуы жә не оның келтелігі де ық пал етеді.

Бү йрек қ анмен ө те мол жабдық талады, басқ а мү шелермен салыстырғ анда оғ ан қ ан 20 есе кө п келеді. Мысалы, адамның ө р бү йрегіне минут сайын 750 мл қ ан келеді. Тә улігіне бү йрек тамырларынан 1700 л қ ан ө тіп, оның 170 л мальпигий шумақ тарында сү зіледі. Адам денесіндегі 5 л қ ан тә улігіне бү йректен 200-300 рет ө теді.

Қ орытынды:

Пайдаланылғ ан ә дебиеттер:

1. Гистология, цитология жә не эмбриология атласы. Медицина жоғ ары оқ у
орындарының студенттеріне арналғ ан оқ у қ ұ ралы/ П. Қ азымбет,
М. Рысулы, Ж. Б. Ахметов. – Астана, 2005.

2. Гистология, цитология жә не эмбриология. Медицина жоғ ары оқ у
орындарының студенттеріне арналғ ан атлас/ Р. Б. Абильдинов,
Ж. О. Аяпова, Р. И. Юй. -Алматы, 2006.

3. Гистология. ІІ-бө лім. Жалпы гистология (тіндер туралы ілім). Тү ркістан,
2009 ж.
4. Гистология. Цитология. Эмбриология.: учебник + СД / под ред.
Э. Г. Улумбекова, Ю. А. Чалышева. -3-е изд. - М., 2007.
5. google. kz
6. google. ru