Діни экстремизмның алдын алу

Gulsana
30 наурыз 2013
9205
0

Сабақ тың тақ ырыбы: «Дін экстремизмның алдын алу»
Мақ саты:
1. Білімдік: Экстремизм, терроризм, радикализм терминдеріне тү сінік беру,
Қ азақ стан Республикасындағ ы лаң кестікпен қ арсы кү рестің қ ұ қ ық тық негіздері, қ азіргі таң дағ ы ахуал жайы жө нінде мағ лұ мат беру.
2. Дамытушылық: Оқ ушыларды БАҚ қ ұ ралдары мен ғ аламтор материалдарын пайдалана отырып, дамыта оқ ыту.
3. Тә рбиелік: Келер ұ рпақ жас ө ренді ө мір қ ауіпсіздігі, жанашырлық қ а, бейбіт рухтағ ы адами қ асиеттерге тә рбиелеу.

Сабақ тың тү рі: дө ң гелек ү стел
Сабақ тың ә дісі: Сұ рақ – жауап /ситуация туғ ызу, шешу жолын айту, нақ ты дә лелдер келтіру/
Сабақ тың кө рнекілігі: Тақ ырыпқ а сай дидактикалық материалдар / слайд суреттері – плакаттар,
Сабақ тың жү рісі:
І. Ұ йымдастыру
ІІ. Келген қ онақ пен таныстыру, сабақ жоспарымен таныстыру
1 Экстремизм деген не? Экстремизмнің негізгі белгілерін қ алай ажыратамыз?
2 Бү гінгі шиеленіскен діни ахуалдың себеп - салдары қ андай?
3 Мектептегі дін тану пә нінің сен ү шін қ андай маң ызы бар, оғ ан қ осар ойың?
4 Діни кітаптар шығ арып жү рген Бас мү фтиі Шейх Ә бсаттар қ ажы Дербісә лі
5 Мұ сылмандар
6 Діни экстремизм жә не оның алдын - алу ү шін не істеу керек деп ойлайсың?
7 Қ орытынды

ІІІ. Қ орытындылау
10. Соң ғ ы пікір

Кіріспе сө з Қ ұ қ ық пә нінің мұ ғ алімі Узакбаева Д Қ ұ рметті ұ стаздар, қ онақ тар мен оқ ушылар. Бү гін сіздер «Діни экстремизмнің алдын алу. » атты 8 - 11сыныптар арасындағ ы дө ң гелек ү стелде бас қ осып отырсыздар. Қ оғ амның ең ә лсіз тұ сы дін, жастарымыздың дін туралы сауаттылығ ы нашарынан ба, ә лде бір себеппен ба, секталарғ а кіру себебі, Бү гінгі «Діни экстремизмнің алдын алу. » тақ ырыбы да осы арнағ а келіп саяды. қ азіргі уақ ытта қ оғ амның, мемлекеттің ең ө зекті мә селесі осы жайында бү гін біздің оқ ушыларымыз сіздерге ой тастайды.
1 - жү ргізуші: Ислам араб сө зі, аллағ а бойынұ сыну деген мағ ына білдіреді, Ислам діні VІ ғ асырдан Арабия тү бегінен тарай бастады, Ислам діні ә лемде 1, 3 млрд адам ұ станады, жә не де мемлекеттік дін деп жариялағ ан мемлекеттер де бар, Ислам діні бү кіл ә лемде кө к пен жерді жаратушы, Аллағ а ғ ана сенуді уағ ыздайды. Ал ислам дінінің алғ ышартының бірі Алладан басқ а қ ұ дай жоқ, Мұ хаммед алланың елшісі екендігіне куә лік беру. Ислам діні – адам баласын тура жолғ а бастайтын дін. Адамды мейірімділікке, бауырмашылық қ а, қ айырымдылық қ а ү йретеді, Имансыз ұ лт болмайтынын тү сінген атам қ азақ, ислам дініне қ атты кө ң іл бө лген, «Алланың ө зі де рас, сө зі де рас»- деп жырлағ ан ұ лы Абай ислам дініне берік болғ ан ғ ой, ал қ азіргі таң да кездесіп отырғ ан келең сіз жағ дайлар неден, - деп қ арастырып кө рейік
1 - жү ргізуші: Экстремизм деген не? Қ оғ амғ а тигізер ә сері қ андай?
Ә лімжан: Қ азіргі таң да діни - ахуал жағ дайында жалпы экстремизм деген терминге зерттеушілер ортақ бір нақ ты мазмұ н беретін балама сө з тапқ ан жоқ. Ә р ғ алым ө зінше сө з саптайды. Бір анығ ы, қ оғ ам ү шін бұ л – ү лкен қ ауіпті қ ұ былыс.
Жадыра: Ә лімжанның сұ рағ ына қ осатын болсам, я нақ ты балама жоқ Енді осы экстремизмнің мағ ынасын объективті тү рде тү сіндіріп кө ретін болсам,. Экстремизм (ехtгеmus) деген латын тілінен енген термин, сө здік мә ні соң ғ ы, шеткі деген мағ ынаны білдіреді, ал саяси мағ ынасы шектен шық қ ан кө зқ арас пен іс - ә рекет арқ ылы ерекшеленетін кү рделі ә леуметтік феномен. Сонымен қ атар, бұ л – тікелей немесе жанама тү рде парламенттік демократияны жоқ қ а шығ аратын саяси қ ызмет тү рі.
1 - жү ргізуші Экстремизмнің негізгі белгілерін қ алай ажыратамыз?
Азамат менің ойымша біріншіден, мемлекетте диктатура орнатуды ашық жариялайды, яғ ни бұ л дегенің із елдегі азаматтардың саяси жә не азаматтық қ ұ қ ық тарын кемсіту; екіншіден, елдегі конституциялық қ ұ рылымды ү зілді - кесілді мойындамайды, оны зорлық - зомбылық кү шімен жоюғ а жә не билікті заң сыз басып алуғ а ашық тү рде насихаттайды; ү шіншіден, заң сыз қ арулы жасақ тар қ ұ рады; тө ртіншіден, елде ә леуметтік, нә сілдік, ұ лттық, тіл жә не діни алауыздық ты қ оздырады, сонымен қ атар, осы ерекшеліктер бойынша азаматтардың қ ұ қ ығ ын шектеуді мақ сат етеді; бесіншіден, елде белгілі бір ұ лттың немесе діни конфессияның тоталитарлық режимін орнатуғ а ұ мтылады.

1 - жү ргізуші Сонымен, «діни экстремизм» дегенді қ алай тү сіндірер едің із?
Асыл - Айжан қ оғ амдағ ы дә стү рлі діннің қ ұ ндылық тарын жоқ қ а шығ ару. Дә стү рлі дінге жат «идеяны» белсенді насихаттау. Зайырлы қ оғ амғ а қ арсы ә рекет ету. Қ оғ амғ а белгілі бір діни конфессия бойынша ө з тү сініктері мен кө зқ арастарын насихаттау деуге болады.
1 - жү ргізуші Жоғ арыда аталғ ан іс - ә рекеттерді жасайтындарды, сә йкесінше, экстремистер дейді. Соң ғ ы жылдары экстремистер ө з мақ саттарына жету ү шін «қ анды террорлық » ә рекетті қ ұ рал ретінде қ олданып, ә лем жұ ртшылығ ын алаң датып отыр.
1 - жү ргізуші: Бү гінгі шиеленіскен діни ахуалдың себеп - салдары қ андай?
Қ ожантайқ ызы Перизат Қ азақ елінің соң ғ ы бір жылдан бері ү сті - ү стіне болғ ан жарылыстардан ұ йқ ысы қ ашып, мазасы кете бастады. Ө ткен жылы Ақ тау абақ тысынан басталғ ан діни дү рбелең, іле - шала Ақ тө бе, Қ азір халық енді қ ай жерде дү мпу болады деп ү рей қ ұ шағ ында ө мір сү руде. Кеше Қ азақ станның Қ ауіпсіздік Кең есі қ оғ ам кө ң ілін басқ ан қ алың тұ манды сейілту ү шін шұ ғ ыл жиын ө ткізіп, діни экстремизмнің алдын алу мә селесін жан - жақ ты талқ ылады. Тұ рымтай кең есте Елбасы лаң кестерді тү бегейлі жоюғ а мемлекеттің кү ш - жігері жететінін нық сеніммен айтты. Десе де, енді бұ л дертпен Қ МДБ немесе қ ұ қ ық қ орғ ау орындары ғ ана емес, бү кіл қ оғ ам болып кү ресу керек секілді. Ө йткені, діни экстремизм мемлекет тұ тастығ ына сызат тү сіріп отырғ ан бірден - бір қ ауіпке айналып отыр. Ендеше, еліміздегі діни шиеленіскен ахуалдың себеп - салдарының кү рмеуін ағ ытуғ а біз де ө з тарапымыздан азаматтық пікір білдіруді жө н санаймын.

Асылхан Бұ рын біздің ата - ә желеріміз Кең ес кезінде дінді ашық ұ стай алмады. себебі....
Аяжан менің жеке пікірім бойынша Біріншіден, еліміз тоқ саныншы жылдардың басында тә уелсіздікті нығ айту ү шін мемлекеттің кү ш - жігерін негізінен экономикалық ә леуетті арттыруғ а жұ мсады. Осының ә серінен руханият саласы мешеулікке ұ рынды. Қ ожа - молдалар ү шін аласапыран заман саналғ ан жетпіс жылдық атеистік дә уірдің ө зінде дә л тоқ саныншы жылдардағ ыдай қ азақ халқ ының руханияты тым тө мендемеген еді.
Саламат Кең ес билігі кезең інде ұ лт зиялылары руханиятқ а деген қ ажеттілікті ә дебиет пен ө нер арқ ылы ө теп, халық қ а шама-шарқ ынша дұ рыс тә лім - тә рбие беріп келді. Ал тоқ саныншы жылдардағ ы ә леуметтік - экономикалық дағ дарыс осы тә рбие мектебіне де ө з салқ ынын тигізді. дә лел келтіретін болсам, Мемлекет халық тың рухани бағ ытын айқ ындап бермеген соң, қ аталағ ан қ алың бұ қ ара шө лі қ анбаса да секталардың жалаң діни ақ паратынан су ұ рттай бастады. Ал, миссионерлер болса, халық тың осы мағ ынауи һ ә м материалдық қ ажеттілігін ө з мақ саттарына ұ тымды пайдалана білді. Егер біздің билік Кең естік кезең де белгілі бір дең гейге кө терілген мә дениет пен ә дебиетімізді аман сақ тап қ ала алғ анда, бә лкім, дә л бү гінгідей рухани дағ дарыс орын алмағ ан болар еді.

Дамира Осығ ан байланысты 2006 жылғ ы 8 қ ыркү йекте БҰ Ұ Бас Ассамблеясы «Ғ аламдық террормен кү рес» стратегиясын қ абылдады. Бұ л қ ұ жатта БҰ Ұ - ғ а мү ше мемлекеттер экстремизм мен терроризмнің барлық пішінін бір жақ ты айыптайды жә не осығ ан қ арсы тығ ыз ынтымақ тастық арқ ылы ә рекет етуге дайын екендігін кө рсетеді. Стратегияны ә р мемлекет шынайы тү рде іске асырып жатса, діни экстремизм мен кү рес шын мә нінде ө з нә тижесін берер еді.
Елімізде 2005 жылдың 18 ақ панында «Экстремизмге қ арсы іс - қ имыл туралы» Заң қ абылданды. Осы заң ның 10 - бабы «Қ азақ стан Республикасы мемлекеттік органдарының шет мемлекеттердің органдарымен жә не халық аралық ұ йымдармен экстремизмнің алдын алу, анық тау жә не жолын кесу саласындағ ы ө зара іс - қ имылы» деп аталады. Осы бап жоғ арыда аталғ ан БҰ Ұ - ның «Ғ аламдық террормен кү рес» стратегиясына сә йкес еді. Демек, еліміз аталғ ан стратегиядан бір жыл бұ рын қ абылданғ ан заң ы арқ ылы экстремизм мен терроризмге қ арсы басқ а мемлекеттермен бірігіп кү ресуге ә бден дайын.
Қ азақ стан ө зі тарапынан аймақ тық бейбіт ө мірді, қ ауіпсіздікті жә не тұ рақ тылық ты қ амтамасыз ету, сонымен қ атар, демократиялық, ә діл жә не ұ тымды саяси, экономикалық халық аралық тә ртіп орнату ү шін қ олынан келгеннің бә рін жасап жатыр. Соның бір мысалы ретінде Қ азақ станның 1996 жылы «Шанхай бестігі» деген атаумен қ ұ рылып, 2001 жылдың 1 маусымынан бастап Шанхай ынтымақ тастық ұ йымы аталғ ан қ ұ рылым аясындағ ы экстремизм мен терроризмге қ арсы нақ ты іс - шараларын айтуғ а болады.

1 - жү ргізуші Мектептегі дін тану пә нінің сен ү шін қ андай маң ызы бар, оғ ан қ осар ойың?
Нұ рбол Оқ ушылардың бойына діни санасы мен діни білімін қ алыптастыру – бү гінгі кү ннің ө зекті мә селесі. еліміз бойынша мектептерде «Дінтану негіздері»пә ні оқ ытылуда. Мұ ны дұ рыс шешім деп қ абылдауымыз керек.
Асыл - Айжан ө кінішке орай, сол пә нді оқ ытатын мамандар жеткіліксіз, мамансыз дін тану пә нін жү ргізу – ең ү лкен қ ателік, егер де жас азаматтардың діни санасын қ алыптастыруғ а дін маманы, дінтанушы білім бермесе оның дү ние танымы, діни санасы қ айда бағ ытталары белгісіз.
Перизат Асыл - Айжанғ а қ арсы пікір білдірсем бе деп ем, мысалы мектепте дін пә нінен тарих немесе қ ұ қ ық пә нінің мұ ғ алімдері береді, сонда олар бермесін дегенге мү лдем келіспес едім, ө йткені ә рбір азаматтардың санасына байланысты, ол сектағ а кіре ма, ә лде лаң кестік ұ йымғ а кіре ма оны ө зінің тү йсігіне байланысты деп білем

Жақ сыберген Сапасыз оқ улық тар, жалғ ан дінтанушылар жарғ а жығ ады
Қ азақ стан билігі діни бостандық ты жариялағ анымен, дін ахуалғ а сергек қ арау ү шін теология ғ ылымын дамытуы тиіс еді. Алайда, Кең ес дә уірінде елімізде дінтану ғ ылымының негізі қ аланбағ ан болатын. Осының ә серінен алғ ашқ ыда біздің еліміз теолог - мамандарғ а аса зә ру болды. Қ азір де шынайы дінтанушылар тапшы десек, қ ателеспейміз.
Дамира Ө ткен жылдан бері орта білім беру жү йесіне «Дінтану» пә нін енгізді. Осы пә нге арналып жазылғ ан екі оқ улық қ а да кө ң іліміз тола қ ойғ ан жоқ. Ғ. Есім жетекшілік еткен топтың жазып шық қ ан оқ улығ ында жалпы дінтану жайлы кө бірек айтылса, Д. Кенжетай бастағ ан топ жазғ ан оқ улық та дінтанудың бір саласына (мистикағ а) кө бірек басымдық берілген. Яғ ни, бұ л екі оқ улық белгілі бір дең гейде жақ сы жазылғ ан ең бек болғ анымен, қ оғ амның сұ ранысын толық қ анағ аттандыра алмайды. Оқ улық тардағ ы ә лсіз мә ліметтердің діни экстремистік ақ параттарғ а антивирус қ алыптастыра алмайтынын елімізде орын алғ ан соң ғ ы оқ иғ алар дә лелдеп берді.

1 - жү ргізуші Діни кітаптар шығ арып жү рген Бас мү фтиі Шейх Ә бсаттар қ ажы Дербісә лі осы уақ ытқ а дейін 10 жуық ү лкенді кішілі кітаптар жазғ ан. негізгі тақ ырыбы исламның адамгершілік, ынтымақ пен бірлік діні екендігі, ислам ғ ылымы жайында жазылғ ан ең бектері бар.
1 - жү ргізуші Мұ сылмандар. Мұ сылмандарды мазақ еткен фильм туралы тү рлі ақ парат қ ұ ралдары жарыса жазғ аны белгілі, мұ сылман мемлекеттері осы мә селеге байланысты қ андай шаралар қ абылдады?
Дулат Бұ л мұ сылмандардың наразылығ ын туғ ызды. Мыс: біздің мемлекетімізді алатын болсақ. бұ л фильмді кө руге тыйым салды. себебі....

1 - жү ргізуші Діни экстремизм жә не оның алдын - алу ү шін не істеу керек деп ойлайсың?

Дамира Қ азірде елімізде жайып келе жатқ ан кері діни ағ ымдар мен секталар кө п. Солардың басты дегендерімен таныстыра кетейін.
Діни ағ ымдар атаулары
Тү сініктері мен ерекшеліктері

Уаһ һ аб Уаххабилік - діни - саяси
ағ ым Мухаммед ибн Ә бдел УІІІ ғ асырда Арабстанның Нә жд ө лкесінде пайда болғ ан. Мұ хаммед пайғ амбарғ а сыйынудың қ ажеті жоқ деп есептейді.
«Иегово куә лары» Сиқ ырлау ә дісін қ олданады.
Халық аралық Кришна санасы қ оғ амы
т. б діни секталар\н таныстырамын. отбасынан ажырасып бө лек тұ ру, транс кү йге тү сіру бағ дарламалары пайдаланады
1. Қ АУІПТІ ДІНИ Ә ДЕБИЕТКЕ ТЫЙЫМ БОЛМАЙ, ДІНИ ЭКСТРЕМИЗМНІҢ АЛДЫН АЛУ МҮ МКІН ЕМЕС – газеттің 14. 02. 08 кү нгі №7 санында жарияланғ ан «Маң ғ ыстаудағ ы майдан. Кім қ алай ө лді? » атты мақ аладағ ы қ ұ қ ық қ орғ ау органының қ ызметкеріне (полицияғ а) қ арулы шабуыл жасағ ан қ ылмыскерлердің оқ ығ ан кітаптарына, ә дебиеттеріне сырттай қ арағ анда оларды қ андай діни ағ ымғ а жатады деуге болады?
– Тізімде зиянсызынан бастап кү діктілеріне дейінгі тү рлі ә дебиеттер бар. Саудагерлердің бұ л діни ә дебиеттерді сатуғ а лицензиясы жоқ. Мұ ның ө зі – заң бұ зушылық. Бұ дан кейінгі сұ рақ қ оғ амғ а қ ойылады.
I Діни ə дебиеттерді сараптамадан ө ткізуге кімнің қ ұ қ ысы, ө кілеттілігі бар?
II Республикағ а ə келініп жатқ ан діни ə дебиеттерге кім бақ ылау жү ргізеді?
III Діни ə дебиеттерді басып шығ аруғ а кім рұ қ сат береді?
IY Басылып шық қ ан кітаптың салдарына кім жауап береді?
2. Экстремизмге қ арсы кү рестің бірден - бір жолы – олар туралы ө з уақ ытында шынайы мә лімет беру. бұ л жерде ә рине кү нделікті ақ парат қ ұ ралдарының рө лі ө те жоғ ары.
3. Ә йтседе жас ө спірім балалар ү шін ақ парат қ ұ ралдарының беретін мә ліметі де жеткілікті емес, Секталардың, экстремистік топтардың қ ауіпі туралы жастарды кө бірек хабардар етіп отыру қ ажет.
4. Ол ү шін барлық мектептерде «Дінтану» сабағ ымен қ оса мамандар қ ауіпсіздік сабақ тарын ө ткізіп, онда экстремистік топтарды, тоталитарлық секталарды қ алай білуге болатынын тү сіндіріп, олардан қ алай сақ тану жолын кө рсетіп, отырумыз керек деп сө зін аяқ тады.

Тү йін: ә рбір азамат қ оғ ам тыныштығ ы ү шін діни экстремизмге табанды тү рде қ арсы тұ руы тиіс. Қ азақ халқ ы ертеден - ақ бірліктің, ынтымақ тың маң ызын жете тү сінген. Бабаларымыздан ө сиет болып бізге жеткен «Бақ қ айда барасың ынтымағ ы мен бірлігі жарасқ ан елге барамын деген қ анатты сө з бү гінгі кү н ішінде ө з кө кейкестілігін жойғ ан жоқ. Кемең гер бабаларымыз «алтау ала болса ауыздағ ы кетер, тө ртеу тү гел болса тө бедегі келер»деп елді бірлікке шақ ырып отырғ ан. Елбасымыздың «Ә леуметтік экономикалық жаң ғ ырту - Қ азақ стан дамуының басты бағ ыты» атты жолдауында біз сө з еткен ұ ғ ымдардың ерекше аталып ө туі тегін емес, Сондық тан бә рімізге қ астерлі тә уелсіздігіміздің нығ аюы ү шін, елімізде ұ лтаралық жә не дінаралық татулық тың сақ талуы ү шін бір кісідей атсалысайық. Бірлігіміз бекем, тә уелсіздігіміз баянды болсын ағ айын.

Кері қ айту