![]()
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1- тақырып. мазмұныСтр 1 из 8Следующая ⇒
Қ азақ стан Республикасының Білім жә не ғ ылым министрлігі Қ арағ анды мемлекеттік Е. А. Бө кетов атындағ ы университеті Заң факультеті Қ ылмыстық қ ұ қ ық, процесс жә не криминалистика кафедрасы
Қ ылмыстық жауаптылық ты жү зеге асыру нысандары пә ні бойынша 6В04201 - «Қ ұ қ ық тану» мамандығ ына арналғ ан ОҚ У-Ә ДІСТЕМЕЛІК КЕШЕН Курс: 3 Семестр: 5
Қ арағ анды 2020 Қ ұ растырғ ан: Жумашева А. Т. ағ а оқ ытушы, Калгужинова А. М. ағ а оқ ытушы
Оқ у-ә дістемелік кешенде пә ннің оқ у бағ дарламасы, курстың тақ ырыптық жоспары, студенттердің дербес жұ мыстарына арналғ ан тапсырмалар кешені, ө зіндік бақ ылауғ а арналғ ан тапсырмалар, жазбаша жұ мыс тақ ырыптары мен емтихан сү рақ тарының тізімі берілген. Е. А. Бө кетов атындағ ы Қ арМУ заң факультетінің кредиттік технология бойынша білім алушы студенттеріне арналғ ан.
«Қ ылмыстық жауаптылық ты жү зеге асыру нысандары» пә ні бойынша 6В04201 - «Қ ұ қ ық тану» мамандығ ына арналғ ан оку- ә дістемелік кешен / Дайынд. Жумашева А. Т., Калгужинова А. М. – Қ арағ анды: Қ арМУ баспасы, 2020. –32 б.
© Қ арағ анды мемлекеттік университеті, 2020. 1. Кү ндізгі оқ ыту нысанының жұ мыс оқ у жоспары
2. Оқ ытушылар туралы мә ліметтер: Жумашева Айгуль Тютегуловна – қ ылмыстық қ ұ қ ық, процесс жә не криминалистика кафедрасының ағ а оқ ытушысы Кафедра Е. А. Бө кетов атындағ ы Қ арМУ Бас корпусының № 340 аудиториясында орналасқ ан. Кафедрада болатын уақ ыты: дү йсенбі-жұ ма 10. 00-17. 00. Калгужинова Айгуль Майлыбаевна – қ ылмыстық қ ұ қ ық, процесс жә не криминалистика кафедрасының ағ а оқ ытушысы Кафедра Е. А. Бө кетов атындағ ы Қ арМУ Бас корпусының № 340 аудиториясында орналасқ ан. Кафедрада болатын уақ ыты: дү йсенбі-жұ ма 10. 00-17. 00.
3. Пререквизиттері: Мемлекет жә не қ ұ қ ық теориясы, Қ азақ стан Республикасының мемлекеті мен қ ұ қ ығ ы тарихы, Қ Р конституциялық қ ұ қ ығ ы, Қ ұ қ ық қ орғ ау органдары. 4. Постреквизиттері: Қ Р Қ ылмыстық қ ұ қ ық тың Ерекше бө лімі, Криминология, Қ Р қ ылмыстық атқ ыру қ ұ қ ығ ы, Қ ұ қ ық тық статистика негіздері, Қ Р Қ ылмыстық іс жү ргізу, Қ ылмысты саралау теориясы негіздері, Қ оғ амдық қ ауіпсіздік пен қ оғ амдық тә ртіпке қ арсы қ ылмыстар, Сыбайлас жемқ орлық қ ылмыстылық пен кү рес, Экономикалық қ ылмыстарды саралау. Оқ у нә тижелері: білім жә не тү сіну: ұ лттық қ ылмыстық қ ұ қ ық тың негізгі принциптері мен санаттарын, қ ылмыстық қ ұ қ ық тың ұ лттық қ ұ қ ық жү йесінде алатын орнын біледі; жазаларды жә не қ ылмыстық қ ұ қ ық бұ зушылық тар жасағ ан адамдарғ а қ олданылатын ө зге де қ ылмыстық қ ұ қ ық тық ық пал ету шараларын біледі. білім мен тү сінгенін қ олдану: жеке адамғ а, қ оғ амғ а немесе мемлекетке қ ауіпті болатын, қ ылмыстық қ ұ қ ық бұ зушылық деп танылғ ан іс-ә рекеттердің шең бері мен заң и белгілерін; қ ылмыстық қ ұ қ ық бұ зушылық тарды қ ылмыстық қ ұ қ ық тық қ орғ ау объекттері бойынша жіктелуін біліп тә жірибеде қ олданалады. пікір айтуды қ алыптастыру: сыни ойлайды, материалдық қ ылмыстық қ ұ қ ық нормаларын қ олдану бойынша практикалық мә селелерді шешкенде тә уелсіз ойлайды жә не ә рекет етеді; ө з ойын дә л жә не анық жеткізе біледі, айналасындағ ылармен, оның ішінде заң ды білмейтін адамдармен қ арым-қ атынас орната біледі. коммуникативтік мү мкіндіктер: заң гердің материалдық қ ылмыстық қ ұ қ ық нормаларын қ олдану бойынша қ ызметінің ұ ғ ынады; этикалық, экономикалық жә не саяси салдарларын оқ у дағ дылары немесе оқ уғ а деген қ абілеттілік: адамның іс-ә рекеттерінде қ ылмыстық жауаптылық негізі бар немесе жоқ екендігі туралы ауыз екі немесе жазбаша білікті заң и қ орытынды бере алады; материалдық қ ылмыстық қ ұ қ ық нормаларын нақ ты ө мірлік жағ дайларғ а дұ рыс қ олдана алады, қ ұ қ ық тық дә йектеу дағ дыларына ие; қ ылмыстық қ ұ қ ық бұ зушылық тарды саралау жә не қ ылмыстық қ ұ қ ық бұ зушылық тар қ ұ рамдарын ө зара ажырату бойынша дербес шешім қ абылдайды, қ абылдағ ан шешіміне орынды уә ждеме бере алады.
5. Пә ннің қ ысқ аша мазмұ нымен қ оса пә ннің мақ саттары мен міндеттері. Осы арнайы курста қ ылмыстық қ ұ қ ық институттарының маң ызды ә рі проблемалы қ ырлары кө п саналатын жаза, жаза тағ айындау жә не қ ылмыстық жауаптылық пен жазадан босатуғ а арналғ ан. Бұ л институттардың мазмұ ны, ондағ ы нормалардың іске асырылуының тә ртібі мен шарттары қ ылмыстық қ ұ қ ық тық саясаттың маң ызды бағ ыттарының бірі болып табылады. Жаза, жаза тағ айындау, қ ылмыстық жауаптылық пен жазадан босату институттары кейбір жағ дайларда қ ылмыстылық тың алдын алу міндеттерін табысты атқ ара алады дерлік. Міндеттері: қ ылмыстық жаза, оның жү йесі мен тү рлері жө нінде, жазаны ө теуді кейінге қ алдыру жә не оның тү рлері жайында, жазаны тағ айындау, қ ылмыстық жауапкершіліктен жә не жазадан босату жө нінде, кә мелетке толмағ андардың қ ылмыстық жауапершілігі жайында, тә ртіптік жә не медициналық сипаттағ ы мә жбү рлеу шараларын қ олдану жө нінде таныстыру.
6. Пә н бойынша тапсырмаларды орындау жә не ө ткізу кестесі:
7. Пә ннің етілуі оқ у-ә дістемелік картасымен қ амтамасыз
8. Лекциялық кешен (лекция тезисі) 1- тақ ырып. мазмұ ны Қ ылмысты қ жауаптылы қ ты ң тү сінігі мен Қ ылмыстық қ ұ қ ық жеке қ ұ қ ық саласы ретінде адамды, оның қ ұ қ ық тары мен бостандық тарын, қ оғ ам мен мемлекетті қ ылмыстық қ ол сұ ғ ушылық тан қ орғ ауғ а бағ ытталғ ан қ оғ амдық қ атынастарды реттейді. Қ ылмыстық қ ұ қ ық туралы сө з болғ анда оның ү ш тү рлі мағ ынасын ескеруіміз керек. Қ ылмыстық қ ұ қ ық – бұ л жалпы қ ұ қ ық жү йесінің негізгі бір саласы жә не пә н болып табылады. Осы ұ ғ ымдардың бә рінің жиынтығ ы қ осылып қ ылмыстық қ ұ қ ық деген тү сінікті білдіреді. Қ ылмыстық жауапкершілік - мемлекетпен тағ айындалатын заң ды жауаптылық тың бір тү рі болып табылады жә не қ ылмыстық қ ұ қ ық бұ зушылығ ы ү шін кінә лі адамғ а ғ ана қ атысты қ олданылады, ә рі қ ылмыстық қ ұ қ ық бұ зушылық ә рекет жасағ ан тұ лғ аның заң тыйымын бұ зушылығ ы ү шін мемлекеттік мә жбү рлеу шараларына тартылу міндеті. Қ ылмыстық жауапкершілік - тұ лғ ағ а қ ылмыстық қ ұ қ ық бұ зушылық істегенніне байланысты қ ылмыстық заң да кө рсетілген шектеулер жә не айырулар тағ айындаудан тұ ратын мемлекеттік қ ұ қ ық тық ә сер ету. Қ ылмыстық жауапкершіліктің белгілері: қ ұ қ ық нормаларында мемлекетпен бекітілуі, арнайы ө кілетті органмен қ олданылуы, тек қ ылмыстық қ ұ қ ық бұ зушылық істегені ү шін туындайды, жеке, мү ліктік жә не ұ йымдастырушылық сипаттағ ы келең сіз нә тижемен ө рнектеледі, мемлекеттік мә жбү рлеуге сү йенуі, қ ылмыстық қ ұ қ ық тық норманың санкциясын жү зеге асыру нысаны ретінде қ ызметі, міндет жү ктеумен байланыстылығ ы. Қ ылмыстық жауапкершіліктің негіздері – тұ лғ аның ә рекетінде заң да кө зделген қ ылмыс қ ұ рамының белгілері болуы: Қ К ерекше бө лімінің нормаларында кө зделген қ оғ амғ а қ ауіпті ә рекет жасау кінә лі, яғ ни қ асақ ана жә не абайсызда ә рекет жасау қ ұ қ ық қ а қ айшылық қ ылмыстың қ оғ амғ а қ ауіптілігінің заң и ө рнектелуі Қ ылмыстық жауапкершіліктің шарттары: Қ азақ стан Республикасының Қ ылмыстық кодексінің қ ылмыстық жауапкершілікке тек есі дұ рыс, заң да кө зделген жасқ а жеткен жеке тұ лғ а тартылады Ұ сынылғ ан ә дебиеттер: 7 бө лімде кө рсетілген.
2- тақ ырып. Қ ылмыстық жауаптылық ты жү зеге асыру Мемлекет ө з азаматтарынан конституцияда кө рсетілген белгілі бір ә леуметтік талаптарды қ атаң орындауды талап етеді, оны орындамағ ан ретте азаматтарғ а заң да кө рсетілген негізде моральдық немесе қ ұ қ ылық жауапкершілік жү ктеледі. Қ ұ қ ылық жауапкершіліктің ішіндегі ең қ атал тү рі қ ылмыстық жауаптылық болып саналады. Қ ылмыстық жауаптылық мемлекеттің заң шығ арушы органы арқ ылы қ ылмыстық жазалау қ атерімен тыйым салынғ ан қ оғ амғ а қ ауіпті кінә лі тү рде істелген іс-ә рекет ү шін ғ ана белгіленеді. Адам қ ылмыстық жауаптылық қ а істеген іс- ә рекеттерінде қ ылмыстық заң да кө рсетілген нақ тылы бір қ ылмыстың қ ұ рамы болғ ан жағ дайда ғ ана тартылады. Мысалы: тонау, денсаулық қ а қ асақ ана орташа зиян келтіру, бұ зақ ылық тағ ы басқ а. Мұ ның ө зінде қ ылмыстық жауаптылық оның іс- ә рекеті нақ ты қ ылмыс қ ұ рамын тү зейтін қ ылмыстық қ ұ қ ылық нормаларды кінә лі тү рде ғ ана бұ зғ анда жү зеге асырылады. Қ ылмыстық жауаптылық бұ л қ ылмыстық қ ұ қ ылық норманы бұ зудың нә тижесі, қ оғ амғ а қ ауіпті іс-ә рекеттің кө рінісі болып табылады. Қ ылмыс істелмесе қ ылмыстық жауаптылық та болмайды. Қ ылмыстық заң бойынша жазалау қ атерімен тыйым салынғ ан қ оғ амғ а қ ауіпті іс ә рекеттер ү шін қ ылмыстық жауаптылық тек қ ана қ ылмыс істеу арқ ылы келтірілген зиянның кө леміне, қ ылмыстың жасау тә сіліне, кінә нің нысанына, қ ылмыскердің тұ лғ асының ерекшеліктерін еске ала отырып жү зеге асырылады. Қ ылмыстық
жауаптылық ө зіне тә н ерекшелігімен оқ - шауланғ ан қ ұ қ ылық жауапкершіліктің бір тү рі болып табылады. Қ ылмыстық жауаптылық — ө зінің нысаны, мазмұ ны жағ ынан мемлекеттік кү штеу мә ні бар жауаптылық тың тү рі. Ө йткені мемлекет кез келген қ ылмысқ а тиісінше бағ а бере отырып, оны істеген адамғ а мемлекет тарапынан заң да кө рсетілген кү шпен орындалуғ а тиісті шараларды қ олдануды жү зеге асырады. Яғ ни, қ ылмыстық жауаптылық тың ә леуметтік мазмұ нының ө зі сол субъек- тіге қ ылмыстық жауаптылық жү ктей отырып, мемлекет оның істеген қ ылмысын мінеп, оғ ан заң дылық бағ а береді. Қ ылмыстық жауаптылық тың мазмұ ны (теріс қ ылық қ а моральдық саяси бағ а беріп мінеу жә не мемлекет, қ оғ ам тарапынан қ ылмысын бетіне басу) жә не заң дылық (қ ылмыс істеген адамғ а қ олданылатын мемлекеттік кү штеу шаралары). Бұ лар қ ылмыстық жауаптылық тың маң ызды, мә нді екі бө лігі болып табылады. Сонымен, қ ылмыстық жауаптылық деп қ ылмыс заң ы бойынша қ ылмыс деп белгіленген нақ ты іс-ә рекетті істеген адамды мемлекет атынан оның тиісті органдары арқ ылы мінеушілігін (айыптаушылығ ын) айтамыз. Ұ сынылғ ан ә дебиеттер: 7 бө лімде кө рсетілген.
3- тақ ырып. Жаза қ ылмыстық жауаптылық ты жү зеге асыру нысаны ретінде Қ ылмыстық жаза мемлекеттік кү штеу шараларының бірі болып табылады жә не ол мемлекеттің қ ылмыстылық қ а қ арсы кү рес жү ргізу қ ұ ралдарының бірі ретінде қ олданылады. Мемлекет қ ылмыстылық қ а қ арсы кү рес жү ргізуде ә ртү рлі ұ йымдастырушылық, тә рбиелік, рухани, экономикалық шаралардың барлық тү рлерін кең інен қ олданады, сө йтіп қ ылмыстылық тан қ орғ ану мә селесіне ерекше кө ң іл аударады. Сондық тан біздің жас, тә уелсіз мемлекетіміз қ ылмыстылық қ а қ арсы кү рес қ ылмыстық жазаны қ олдануда ең басты кү рес деп саналмайды, бұ л қ ұ былысқ а қ арсы кү ресте шешуші мә селе жоғ арыда аталып ө ткен экономикалық, ұ йымдастыру, қ оғ ам мү шелерінің белсенділігін, қ ұ қ ық тық сана-сезімін жетілдіру арқ ылы жү зеге асырылады. Сондық тан қ ылмыстық шара мемлекеттік кү штеу шарасы ретінде тек арнайы заң да кө рсетілген жағ дайларда ғ ана іске асырылады. Қ ылмыс істеген адамдарғ а мұ ндай шараны қ олдану мемлекеттің атқ аратын фнукцияларының бірі ретінде қ арастырылады. Ә сіресе, ауыр не аса ауыр қ ылмыс істегендерге соғ ан сә йкес ауыр қ ылмыстық қ ұ қ ық тық кү штеу шараларын қ олдану мемлекеттің міндеті болып табылады. Мемлекеттің кү штеу шаралары саналуан. Оларғ а тек қ ылмыстық қ ұ қ ық тық шаралар ғ ана емес, азаматтық, ә кімшілік, тә ртіптік шалара да жатады. Қ ылмыстық қ ұ қ ық тық шара мемлекеттің кү штеу шараларының бірі бола отырып, ө з ерекшеліктерімен сипатталады. Жаза сотталғ ан адамғ а белгілі бір зардап келтірумен тікелей байланысты болады. Мысалы, соттың кінә ліні бас бостандығ ынан айыруы немесе белгілі бір кә сіппен шұ ғ ылдануғ а немесе белгілі бір лауазым иесі болуғ а тыйым салуы, мү лкін тә ркілеуі мү мкін. Ерекше ауыр қ ылмыс жасағ анда кінә ліге заң да кө рсетілген реттерде ерекше жаза - ө лім жазасы да тағ айындалуы мү мкін. Кез келген қ ылмыстық жаза тағ айындағ анда сотталғ ан адам моральдық, материалдық, мү ліктік зардаптар шегеді. Ө йткені жаза ө зінің мә ні жө нінен кінә ліні жазалау болып табылады. Қ азақ стан Республикасы Қ ылмыстық кодексінің 39- бабының екінші бө лімінде жазаның мақ саттары - ә леуметтік ә ділеттілікті қ алпына келтіру, сотталғ андарды тү зеу, сотталғ андарды да, басқ а адамдарды да жаң а істеуден алдын ала сақ тандыру екендігі аталғ ан. қ ылмыстарды Жаза қ ылмыстармен кү рестің қ ажетті ә рі ең қ атал қ ұ ралы болып табылады. Қ азақ стан Республикасының жаза тағ айындау мә селелеріндегі қ ылмыстық саясатының негізгі бағ ытын былайша тұ жырымдауғ а болады: кінә лілер лайық ты жазасын алып, ә ділдік талабы жү зеге асуы ү шін, қ ылмыстық -қ ұ қ ық тық ық пал ету шаралары тек қ ана жазаның алдына қ ойылғ ан мақ саттарғ а жетуге қ ажетті шектерде қ олданылуын қ амтамасыз ету ү шін жаза тағ айындау ү рдісін мұ қ ият қ ұ қ ық тық реттеу жә не ғ ылыми негіздеу. Жаза тағ айындау дегеніміз – қ ылмыс жасауғ а кінә лі деп танылғ ан адамғ а айыптау ү кімін шығ арғ анда соттың жазаның тү рі мен мө лшерін таң дауы. Жаза тағ айындау - сот қ ызметіндегі жауапты кезең дердің бірі. Жазаның тү рі мен мө лшеріне қ атысты негізсіз шешімдердің қ абылдануы сот билігінің беделін тү сіріп, моральдық жә не материалдық сипаттағ ы шығ ындарғ а, ө зге де келең сіз зардаптарғ а ә келіп соғ уы мү мкін. Жаза тағ айындау қ ағ идалары дегеніміз – қ ылмыстық заң нормаларында бекітілген, қ ылмыс жасауғ а кінә лі деп танылғ ан адамғ а жаза қ олданудағ ы сот қ ызметін анық тайтын негіз қ алаушы жетекші идеялар. Ұ сынылғ ан ә дебиеттер: 7 бө лімде кө рсетілген.
4- тақ ырып. Қ ылмыстық жауаптылық тан босату қ ылмысты қ жауапкершілікті ж ү зеге асыру нысаны ретінде Қ олданыстағ ы Қ азақ стан Республикасының қ ылмыстық кодексінде қ ылмыстық жауаптылық тан босатудың тү рлерінің бекітілуі. Қ Р жә не Қ азақ КСР қ ылмыстық заң дарындағ ы қ ылмыстық жауаптылық тан босату тү рлерінің ерекшеліктері. Ондағ ы жауаптылық тан босату негіздерінің салыстырмалы сипаттамасы. Қ ылмыстық жауаптылық тан босату кезінде жаза мақ саттарына жету мү мкіндігі. Қ олданыстағ ы қ ылмыстық заң нама қ ылмыстық жауаптылық тан босатудың мынадай тү рлерін қ арастырады: 65- бап. Шынайы жауаптылық тан босату ө кiнуiне байланысты қ ылмыстық 66- бап. қ ылмыстық Қ ажеттi қ орғ аныс шегiнен шығ у кезінде жауаптылық тан босату 67- бап. Процестік келісімнің қ ылмыстық жауаптылық тан босату
талаптары орындалғ ан кезде 68- бап. Татуласуғ а жауаптылық тан босату байланысты қ ылмыстық 69- бап. Кепiлгерлік белгіленуіне байланысты жауаптылық тан босату қ ылмыстық 70- бап. Жағ дайдың жауаптылық тан босату ө згеруiне байланысты қ ылмыстық 71- бап. Ескіру мерзімінің жауаптылық тан босату ө туiне байланысты қ ылмыстық Шын ө кінуіне байланысты қ ылмыстық жауаптылық тан босату. Оның негіздері мен шарттары. Қ ажетті қ орғ ану шегінен асқ ан кезде қ ылмыстық жауаптылық тан босату тү сінігі. Оның заң ды болуының шарттары. Жә бірленушімен татуласуына байланысты қ ылмыстық жауаптылық тан босату. Бұ л институттың қ ылмыстылық тың алдын алудағ ы жә не қ ылмыс келтірген зардаптардың орнын толтырудағ ы маң ыздылығ ы. Қ Р Қ К 67-бабына ө згерістер мен толық тырулардың енгізілуі. Жағ дайдың ө згеруіне байланысты қ ылмыстық жауаптылық тан босату. Ескіру мерзімінің ө туіне байланысты қ ылмыстық жауаптылық тан босату. Кешірім беру немесе рақ ымшылық акттерінің негізінде қ ылмыстық жауаптылық бан босату мә селелері. Ұ сынылғ ан ә дебиеттер: 7 бө лімде кө рсетілген.
5-тақ ырып. Қ ылмысты қ жауаптылық ты ішінара
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|