«ЭКОНОМИКА ЖӘНЕ МЕНЕДЖМЕНТ» МЕКТЕБІ

«ЭКОНОМИКА ЖӘ НЕ МЕНЕДЖМЕНТ» МЕКТЕБІ

3-ЖАЗБАША ТАПСЫРМА

Тақ ырыбы: «Кайдзен жоспарлау жә не кайдзен қ ағ идалары»

Орындағ ан: < < Финансы> > мамандығ ының 2 курс студенті Кашкенов Нұ рталап

Қ абылдағ ан: қ ауым. профессоры, э. ғ. к. Ерғ алиев Қ. Р.

Алматы 2022

Кайдзен

Кайзен жү йесінің мә ні басқ ару мен ө ндіріс ә дістерін ү немі жетілдіріп отыру болып табылады. Менеджмент қ ызметкерлерге стандарттарғ а толық сә йкес келу ү шін жұ мыс істеуге кө мектеседі. Егер бұ л нә тиже бермесе, қ ызметкер оқ удан ө теді. Сонымен қ атар, стандарттарды тү зету. Менеджмент неғ ұ рлым жақ сы болса, соғ ұ рлым кө п іс-шаралар ө ткізіледі.

Жалпы айтқ анда, кайзен жү йесі қ ызметкерлерде жұ мыс процесіне оң кө зқ арасты дамытуғ а бағ ытталғ ан. Мұ нда " қ амшы мен зімбір" ә дісі жоқ. Жұ мысшыларғ а бұ йрық берілмейді. Оларды жігерлендіреді. Олардан жұ мыс процесін жақ сарту бойынша ұ сыныстар, идеялар қ абылданады, оларды директорлар Кең есінде талқ ылауғ а қ осады. Содан кейін олар бұ л идеяларды іс жү зінде қ алай қ олдану керектігін шешеді. Басшылық ұ жымды одан да жақ сы жұ мыс істеуге, ө суге, дамуғ а ынталандыру ү шін қ олдан келгеннің бә рін жасайды. Кайдзен жү йесінде жұ мыс істейтін компанияларда топ-менеджер ә рқ ашан жұ мыс орындарында не болып жатқ анын біледі. Ол тіпті ұ сақ бө лшектерге қ ызығ ушылық танытады.

Сә йкес кайзен, ә леуметтік мә селелерді шешу экономикалық сияқ ты маң ызды рө л атқ арады. Жұ мыс процесіне тартылғ ан қ ызметкерлер ең бек ө німділігін, ө ндірілетін ө німнің сапасын арттырады. Компанияның клиенттер арасында танымалдығ ы артады.

Сурет 1 – Кайдзен қ ағ идалары

Кайдзен қ ағ идалары жалпы компанияның дамуына бағ ытталғ ан ол қ ағ идалар ә ртү рлі жерде қ олданысқ а енеді.

1. Клиенттерге назар аудару — кайзенді пайдаланатын компания ү шін олардың ө німдері (қ ызметтері) тұ тынушылардың қ ажеттіліктерін қ анағ аттандыруы маң ызды. " Клиенттерге назар аудару " принципі компанияларғ а клиенттермен ү немі кері байланыс орнатуды, барлық келіп тү скен ақ паратты жинауды жә не талдауды мақ сат етеді. Атап айтқ анда, бұ л қ ағ иданы " Toyota Vista Kochi" компаниясы, " Toyota" корпорациясының ресми дилері жә не 2020 жылғ ы жапон сапа сыйлығ ының лауреаты ұ станады. Тұ тынушы туралы деректерді жинау жә не талдау, клиенттік мә ліметтер базасын қ ұ ру жә не пайдалану менеджменттің негізгі қ ұ зыреті болып табылады. " Toyota Vista Kochi" - де кері байланысты нығ айту сауалнама, Интернет-сайт, PR-акциялар арқ ылы жү зеге асырылады. Бірақ клиент туралы негізгі ақ парат, бизнестің ерекшелігіне байланысты, компания тікелей клиентпен алғ ашқ ы байланыс болатын автокө лік сату салонында алады. Тұ тынушылардың пікірлері мен тілектері туралы мә ліметтер талданады жә не сатудың жаң а ә дістерін жасау ү шін қ олданылады.

2. Жалпы сапаны бақ ылау-TQC қ озғ алысын кайзен стратегиясының бө лігі ретінде қ арастыру мү мкіндік береді-жапондық тә сіл туралы тү сінік. Ең алдымен, керекЖапониядағ ы TQC іс-шаралары тек конкурста ғ ана емес екенін атап ө ту-керек. " Сапаны бақ ылау" термині адамдарды адастырадыкө бінесе ө нім сапасын бақ ылау ретінде тым тар тү сіндіріледі. Ал негізінде бұ л басқ арудың дең гейін жоғ арлатуғ а негізделген. Сондық тан бұ л кө пнесе келесідей мә селелерге мә н береді: Тауардың сапалығ ын арттыру, Шығ ындарды азайту, Квот бойынша жетістікке жету, Жабдық таушылардан тауарлар келуін бақ ылау, Қ ауіпсіздік, Жаң а тауарларды қ арастыру, тауарлардын санын кө бейту, Жабдық таушыларды басқ ару болып келеді, Сонғ ы кездері жалпы сапаны бақ ылау ө зіне қ осымша тағ ы аспектілерді қ оса алды олар маркетинг, сату жіне қ ызмет.

3. Роботизация-адамдарды ө ндірістік процестенесыстыру, оларды автоматтандырылғ ан жә не роботтандырылғ ан станоктар мен ө ндірістік желілерге ауыстыру, осығ ан байланысты қ ызмет кө рсету саласын дамыту ү шін ресурстар босатылады.

4. Жұ мыс топтарын қ ұ ру-ә р қ ызметкер жұ мыс тобының жә не тиісті сапа ү йірмесінің мү шесі болады (ұ йым ү шін жаң а қ ызметкер " бірінші жыл" клубының қ ұ рамына кіреді). Барлық қ ызметкерлер ортақ мақ сатқ а жету жә не жұ мысты жақ сарту ү шін бір команда ретінде жұ мыс істеуі керек. Барлық дең гейдегі қ ызметкерлер ә ріптестері мен серіктестерінің игілігі ү шін қ олдан келгеннің бә рін жасауы керек. Командада жұ мыс істеу ү немі ақ парат алмасуды, ө зара оқ ытуды, ө з міндеттерін уақ тылы орындауды жә не т. б. қ амтиды.

5. Жобаларды функционалды командалардың кө мегімен басқ ару - егер ол тек бір функционалды топта ә рекет етсе, бірде-бір команда тиімді жұ мыс істемейді. Жапондық менеджментке тә н ротация осы принциппен тығ ыз байланысты.

6. Ұ сыныстар жү йесін " қ алыптастыру — ұ йым ү шін қ аржылық нә тижелер ғ ана емес, сонымен қ атар қ ызметкерлердің оның қ ызметіне тартылуы жә не қ ызметкерлер арасындағ ы жақ сы қ арым-қ атынас маң ызды, ө йткені бұ л сө зсіз (осы есепті кезең де болмаса да) ұ йымды жоғ ары нә тижелерге ә келеді. Ұ сыныс жү йесі жеке тұ лғ а ү шін кайзеннің ажырамас бө лігі болып табылады. Оны динамикалық ету ү шін Жоғ ары менеджмент мұ қ ият ойластырылғ ан жоспарды қ ажет етеді.

Ұ сыныс жү йесі бү гінде кө птеген ірі ө ндірістік компанияларда жә не шағ ын жә не орта фирмалардың жартысына жуығ ында жұ мыс істейді. Japan Relations Association мә ліметтері бойынша, жапондық компанияларда ұ сыныстар беру кезінде негізгі объектілер (кему бойынша) болып табылады:

- ө з жұ мысындағ ы жақ сартулар;

- энергияны, шикізатты жә не ө зге де ресурстарды ү немдеу;

- ең бек жағ дайларын жақ сарту;

- жабдық тар мен процестерді жетілдіру;

- қ ұ ралдар мен қ ұ рылғ ыларды жетілдіру;

- кең седегі жұ мысты жетілдіру;

- ө нім сапасын арттыру;

- ө німнің жаң а тү рлерін қ ұ ру идеялары;

- қ ызмет кө рсету жә не клиенттермен қ арым-қ атынас орнату;

Ұ сынылғ ан ұ сыныстар саны бойынша жапондық компаниялар арасында бірінші орынды Matsushita алады, олардың саны 2019 жылы 6 миллионнан асты. Бір ұ йымда бір адамның жыл бойына берген ұ сыныстарының рекордтық саны 16821 болды. Бес жыл қ атарынан бірінші нө мірлі компания 2019 жылы Матсушитадан озып кеткенге дейін Хитачи болып қ алды, ал 4, 6 миллион ұ сыныс жіберілген Хитачи екінші орында тұ рды. Ұ ялудың кө лең кесі болмаса, оның басшылығ ы: бұ л компания ұ сыныстардың санына емес, сапасына басымдық бере бастағ андық тан болды.

7. Автоматтандыру

Басқ ару қ ызметін автоматтандыру-бұ л кү нделікті міндеттерден босату жә не уақ ытты сауатты пайдалану арқ ылы қ ызмет пен шешім қ абылдаудың тиімділігін арттыруғ а мү мкіндік беретін бағ дарламалық платформаны ә зірлеуге жә не енгізуге бағ ытталғ ан іс-шаралар кешені. Басқ арушылық қ ызметті автоматтандыру жұ мыстың ә ртү рлі кезең дерінде ә ртү рлі функцияларды орындауы керек. Талдау кезең інде кә сіпорынның есеп жү йелерінен, басқ а қ ызметкерлерден жә не контрагенттерден тү сетін ақ параттың толық тығ ы мен ө зектілігін уақ тылы қ амтамасыз ету.

Шешім қ абылдау кезең інде электрондық мұ рағ аттар, есептер жә не аналитикалық жү йелер арқ ылы кез келген қ ажетті анық тамалық жә не нормативтік ақ паратқ а қ ол жеткізуді қ амтамасыз ету. Шешімді басқ а қ ызметкерлерге орындау тапсырмалары тү рінде тұ жырымдау. Барлық мү дделі тараптардың, соның ішінде сыртқ ы контрагенттердің қ абылданғ ан шешімдері туралы уақ тылы хабардар етуді қ амтамасыз ету.

Орындалуды бақ ылау кезең інде шешім қ абылдағ ан адамғ а оның орындалу жағ дайы туралы хабарлау.

Шешімнің тұ тастығ ын жоғ алту бақ ылауды жоғ алтуғ а жә не сө зсіз нә тижелерге ә келеді-шешімдерді орындау мерзімдерінің бұ зылуы, жойылғ ан немесе ө згертілген шешімдермен жұ мысты жалғ астыру жә не кә сіпорын тиімділігінің айтарлық тай тө мендеуіне ә келетін басқ ару процестерінің басқ а да елеулі бұ зылулары.

8. Канбан жү йесі екі қ арапайым ережеге негізделген жобаларды басқ ару ә дісін жү зеге асырады: жұ мыс процесін визуализациялау жә не белгілі бір уақ ытта орындалатын жұ мыс кө лемін шектеу.

Канбан жү йесі бес негізгі ұ ғ ымды ұ станады:

1)Карточкалар (олар ә р тапсырма ү шін жасалады жә не қ ажетті ақ паратты бекіту ү шін қ олданылады).

2) тапсырмалардың шектеулі саны (бір кезең дегі карточкалар саны қ атаң реттеледі, бұ л проблемалардың нақ ты қ ай жерде пайда болатынын нақ ты бақ ылауғ а мү мкіндік береді).

3) ү здіксіз ағ ын (тапсырмалар ү немі басымдық тә ртібімен келеді).

4) ү здіксіз жетілдіру (ө ндіріс процесі ә рдайым ө німділікті арттыру мү мкіндіктерін іздеу мақ сатында талданады).

5) мақ сат ретінде" дә л-уақ ытында " (осы қ ағ ида бойынша процесс материалдық қ орларды бір уақ ытта азайту жә не нақ ты белгіленген мерзімде тапсырыстарды орындаудың жоғ ары дең гейіне жету ү шін барлық ө ндірістік желілерде қ ұ рылады).

Канбан жү йесін ө ткен ғ асырдың ортасында Toyota Corporation ойлап тапты. Онжылдық та ө ндіруші бизнес-процестерді жетілдіргісі келетін автомобиль ө неркә сібінен тыс шабыт кө зін іздеді. Компания бірінші кезекте АҚ Ш-тағ ы супермаркеттердің жұ мысына назар аударды. Жапондық тар дү кендерден сатып алынғ ан заттардан белгіні алып тастап, оны жеткізушіге жібергенін байқ ады. Ол ө з кезегінде дү кенге сол ө німді жіберді. Осылайша, жеткізудің белгілі бір принципі қ алыптасты: біз сатып алынғ андай тауарды жеткіземіз. Toyota Corporation кә сіпорындарында карточкалар ә р жұ мысшығ а жаң а бө лікке сұ раныс жасауғ а кө мектесті, бірақ ол шынымен қ ажет болғ ан кезде дайын болады. Бұ л тә сіл тауарлы — материалдық қ ұ ндылық тарды ү немдеуге мү мкіндік берді: жаң а бө лшектер қ оймада Жатпады-олар қ ажет болғ ан кезде тікелей конвейерден алынды.

9)Сапаны жақ сарту

Бизнестегі " Кайдзен" - бұ л ө ндіріс, сату, басқ ару салаларында біз жасайтын барлық нә рсені жетілдіруге ү немі ұ мтылу. Жақ сарту процесіне барлығ ы қ атысады-директор да, қ арапайым қ ызметкер де. Орталық идея-жетілдірусіз компанияда бір кү н ө тпеуі керек. Кайзеннің мақ саты-шығ ынсыз ө ндіріс (ү немді ө ндіріс).

Everyday improvement (кү нделікті жақ сартулар)

Small incremental improvement to dramatic strategic improvement (кішігірім дә йекті жақ сартулардан айтарлық тай стратегиялық жақ сартуларғ а дейін)

10. Ө ндіріс жү йесі" дә л уақ ытында"

Тайчидің басшылығ ымен Toyota Motor Company компаниясында қ ұ рылғ ан бұ л ө ндіріс жү йесі" дә л уақ ытында " табыс ә келмейтін қ ызмет тү рлерін жоюды жә не тұ тынушылардың ә ртү рлі талаптарын қ анағ аттандыру ү шін жеткілікті икемді" ү немді ө ндіріске " кө шуді қ амтиды. Бұ л ө ндіріс жү йесі сағ ат уақ ыты (цикл уақ ыты емес, бір бірлік ө ндіріс уақ ыты), " бірлік ағ ыны", " тарту ө ндірісі", джидока (автономизация), U-тә різді ұ яшық тар (U-shaped cells) жә не қ айта реттеу уақ ытының тө мендеуі (setup reduction) сияқ ты ұ ғ ымдарғ а сү йенеді.

Ө ндірістің идеалды жү йесін " дә л уақ ытында" енгізу ү шін кайзеннің бірқ атар ә рекеттері гембағ а қ ұ ндылық қ оспайтын ә рекеттерді жою ү шін ү немі жасалуы керек. " Дә л уақ ытында" ө ндіріс жү йесі шығ ындарды едә уір азайтады, ө німді уақ тылы жеткізуге мү мкіндік береді жә не компанияның пайдасын едә уір арттырады.

11. Нольдік ақ ау. Дос-қ а бағ ытталғ ан сапа менеджменті-нө лдік ақ аулар (ZQC) - бұ л жү йе жоқ -ақ аулы ө німді дайындау. " Нө л де-" ақ аудың нө лдік дең гейін білдіреді, яғ ни, некесіз ө нім шығ ару. Zqc жү йесі ақ аусыз қ амтамасыз етеді rogue-опти сақ тау есебінен ө німді ө ткізу-шағ ын ө ндіріс жә не орындау шарттарыоперациялар. Бұ л тә сілмен бітіру ақ аулы-негізінде, тіпті ө нім де мү мкін емесоператор қ ателіктер жіберген немесемашина дұ рыс жұ мыс істемеген кезде.

ZQC жү йесі іздеу мен жазалауғ а бағ ытталғ ан емес" кінә лі", ал ақ аулардың алдын алу ү шін: -қ анша персонал да, станоктар да ә рқ ашан жұ мыс істемейдімінсіз, жағ дайдың алдын алу керек, ко-екіншіден, ақ ау пайда болуы мү мкін жә не рұ қ сат етілмейді, кездейсоқ қ ателіктер сапада кө рінуі ү шінбұ йымдар. Бұ л кітаптың атауынан тү сініктіақ аусыз дайындау жү йесін енгізуө німдер-қ ателерді болдырмау ә дісіө ндіріс процесінде.

12. ТРМ

Ә мбебап аппараттық кү тім-бұ л бизнесті ұ йымдастыратын жә не қ ұ ндылығ ын арттыратын Машиналар, жабдық тар, процестер жә не қ ызметкерлер арқ ылы ө ндіріс жү йелерінің тұ тастығ ын, қ ауіпсіздігі мен сапасын сақ тау жә не жақ сарту жү йесі

Жабдық қ а ә мбебап кү тім (ТРМ)TPM термині (Total Productive Maintenance - бұ л TPM (Total Productive Maintenance) Жапониядан тыс жерлерде TQC сияқ ты танымал емесқ азіргі уақ ытта ол жапондық ө ндірістің кө п бө лігінде қ олданылады. -Japan Insti тарапынан жан-жақ ты қ олдау кө рсеткен су компаниялары-tute of Plant Maintenance. TQC басты назар аударадыбасқ ару сапасын жалпы жетілдіру, ТРМ оқ ытуғ а бағ ытталғ ан-жабдық тың жұ мысы. Осылайша, біріншісі бағ дарланғ ан-ван " қ ағ азғ а", ал екіншісі" Темірге" арналғ ан. Жапон институты анық тағ андайof Plant Maintenance, " ТРМ ә серді барынша арттыруғ а бағ ытталғ ан-жалпы алдын алу жү йесінің кө мегімен жабдық тың тиімділігі-қ ызмет кө рсету мерзімі ішінде. ТРМқ ызметкерлер барлық дең гейлерде жеке де, жеке де болады деп болжайдышағ ын топтардың қ ұ рамында тұ рақ ты негізде қ ызмет кө рсетумен айналысатын болады-жабдық ты пайдалану. ТРМ - нің де, TQC - дің де маң ызды бө лігі-оқ ыту, ең алдымен, машиналар қ алай жұ мыс істейтіні жә не оларғ а қ алай қ ызмет кө рсету керекжә не оларды цехта пайдалану".

Қ олданылғ ан ә дебиет

1) Кайдзен Ключ к успеху японский компаний – Масааки Имаи 2005год

2) Канба кайдзен - Масааки Имаи 2007

3) Кайдзен туралы қ параттар https: //elar. urfu. ru/bitstream/10995/86618/1/m_th_e. i. simonov_2020. pdf? ysclid=la2h50wo1792041772