Пифагоршылдар. Эпикуршылдар мектеби

Пифагоршылдар

Пифагоршылдар-б. д. д. 6-ғ асырдың 2-жартысында пайда болғ ан философиялық ағ ым. негізін қ алағ ан кө не грек философы, математик жә не астраном. Пифагордың философиялық теориясы біртұ тас жү йе болып қ алыптасты. Пифагоршылдар бастапқ ы негізді санмен таң балап, осы бағ ытта жұ мыс жасайды. Сан-негіз; сан-заттар ү шін материя; сан-ү йлесімді тіркестерге тә н ерекшеліктермен қ атынастардың кө рінісін, арақ атынасын зерттей отырып, кез-келген процестердің бастауында теориялық жағ ынан санмен ө рнектелетін жекелеген пропорция, заң дылық бар деген қ орытынды жасайды. Бірліктен ондық қ а дейінгі сандық қ атарды Пифагор дү ниенің сандық алуан тү рлілігінің тү п негізі деп санағ ан.

Сандардың қ асиеттерін зерттей отырып, Пифагоршылдар жұ п жә не тақ сандарды ашуымен бірге, тік бұ рышты жә не ү шбұ рышты сандарды сипаттады. Ойдың қ алану геометриясы-нү ктеге, сызық қ а, жазық тық қ а, кө лемге негізделген. Демек, Пифагоршылдар жү йесіндегі сандар болмыстың жалпылама негізіне байланыстырылғ ан кең істіктің таң балануы. Соғ ан орай «бә рі-сан» деген тұ жырым қ алыптасты. Олардың музыкалық интервал туралы ілімінде акустика мен аспан механикасының математикалық негіздері баяндалғ ан. Пифагоршылдар философия мен ғ ылымның ә рмен қ арай дамуына орасан зор ә сер етті.

Эпикуршылдар мектеби

Эпикуршылдар мектебі – негізін салғ ан Эпикур. Ірі ө кіл Лукреций Кар. Мектепті эпикур бақ шасы деп те атайды. Ол Эпикур ү йінің артында орналасқ ан бақ шамен байланысты. Осы бақ шада шә кірттер білім алып, сол жерде ө мір сү рген. «Атараксия» ( гр. «ataraxia» –сабырлылық, жан тыныштығ ы, оғ ан дана адамдар ғ ана қ ол жеткізе алады. ) кү йіне жету ү шін бақ шадан тысқ ары шығ армағ ан. Эпикур ө мірден ө ткеннен кейін, мектепті шә кірті Гермарх басқ арады.

«Ө мірдің мә ні – бақ ытты болуда» дейді Эпикур. Ө мір сү рудегі ең негізгі мақ саты – жан тыныштығ ына жету. Эпикуршылдар – жан тыныштығ ына жетудің, саналы тү рде қ айғ ы – қ асіреттен арылудың жолын іздестірушілер.

Танымның мақ саты- адамды надандық пен жоқ қ а сенушіліктен, қ ұ дай мен ажалдан қ орқ удан арылту, ал мұ нсыз бақ ытты болу мү мкін емес. Эпикурдың ойынша, Қ ұ дай адам ө міріне араласпайды, сондық тан, ол туралы ойлап, бас қ атырудың қ ажеті жоқ, себебі жоғ ары жаратушы кү шке сену – азаптанудың кө зі. Эпикур қ ұ дайғ а сенбегендіктен, Жаратушы кү ш адамдардың ө міріне, іс-ә рекеттеріне араласпаса. онда не ү шін ржаратты деген ойғ а келеді. Ә лем, адамзат баласын не ү шін жаратты деген сұ рақ қ а жауап іздеу барысында Дү ние – атомнан қ ұ ралғ ан деп санағ ан Демокритпен танысады.

Эпикур

Эпикур – Демокриттің атомдық кө зқ арасын жалғ астырып, толық тырулар енгізеді. Эпикурдың ойынша бос кең істікте бірдей шапшаң дық пен қ озғ алатын атомдардың соқ тығ ысуы мү мкіндігін тү сіндіру ү шін ол атомның тура бағ ыттан спонтанды (іштей шартты) «ауытқ у» ұ ғ ымын кө рсетті. Таным теориясы бойынша Эпикур –сенсуалист. Тү йсік ә рқ ашан ө зінен- ө зі ақ иқ ат, ө йткені ол объективті нақ тылық тан туады; ол қ ателіктер тү йсікті тү сіндіруден туады. Тү йсіктің пайда болуын Эпикур материалистік тұ рғ ыда былай деп тү сіндірді: дененің бойымен ө те майда бө лшектердің ү здіксіз ағ ысы жү ріп, олар сезім мү шелеріне енеді жә не заттардың бейнелерін туғ ызады.