Жалпы морфофункционалдық сипаттамасы

Эпителий тіндерінің бір-бірінен айырмашылық тары болса да, олардың бірқ атар ұ қ састық тары бар.

1. Эпителий тіні базальды мембранада орналасқ ан жасушалар қ абатынан тұ рады – шекаралық орналасуы.

2. Эпителий тіндері жасушалардан ғ ана тұ рады.

3. Эпителий тіндеріне полярлық дифференцировка тә н. Бір қ абатты эпителийде полярлық - эпителиоциттерге тә н, яғ ни олардың апикальды жә не базальды полюстерінің қ ұ рылыстарында айырмашылық тары бар. Кө п қ абатты эпителийде полярлық – қ абаттарғ а тә н: базальды жә не жоғ арғ ы қ абаттардың қ ұ рылысында айырмашылық тары бар.

4. Эпителий тіндерінің барлық эпителиоциттерінің цитоплазмасында аралық филаменттердің ерекше тү рі болады, олар цитокератиндердің ә р тү рінен тұ рады жә не кератиндік филаменттер деп аталады. Эпителийдің ә р тү рінде ө здеріне тә н цитокератиндердің жиынтығ ы болады, олар эпителий тіндерінің маркерлері ретінде қ арастырылады.

5. Эпителий тіндерінде тамырлар болмайды, олар қ оректік заттарды базальды мембрана арқ ылы тө менде орналасқ ан борпылдақ дә некер тінінің тамырларынан алады (ішкі қ ұ лақ тың тамырлы жолағ ынан басқ асы).

6. Эпителий жақ сы жү йкеленген.

7. Эпителий тіндеріне 5 негізгі қ ызметтер тә н – шекаралық, тосқ ауылдық -қ орғ аныштық, секреторлық, экскреторлық, сің іру. Жабынды эпителийдің тосқ ауылдық -қ орғ аныштық қ ызметі басымырақ болса, безді эпителийге секреторлық жә не т. б.

8. Эпителий тіндерінің қ алпына келу қ асиеті жоғ ары, ол камбиальды жасушалардың митоз жолымен бө лінуі арқ ылы ө теді.

9. Эпителий ү ш ұ рық жапырақ шасынан дамиды. Эктодермадан - кө п қ абатты, ал энтодерма мен мезодермадан - бір қ абатты эпителий.

Эпителий тіндерінің жіктелуі.

А) Қ ызметтік жіктелуі: 1) жабынды эпителий; 2) безді (секреторлық ) эпителий; 3) сенсорлық (сезімтал) эпителий.

Б) Морфологиялық жіктелуі:

Бір қ абатты эпителий Кө п қ абатты эпителий

1. Кө п қ атарлы 1. Жазық: а) мү йізденбейтін

Призмалық б) мү йізденетін

в) ө тпелі

2. Бір қ атарлы

а) жазық

б) текшелі

в) призмалық

В) Генетикалық жіктелуі (даму кө здеріне байланысты) (Н. Г. Хлопин бойынша).

1. Эктодермалық эпителий. Терілік эктодермадан дамиды.

2. Энтодермалық эпителий. Ішек энтодермасынан дамиды.

3. Целонефродермалық эпителий. Мезодермадан дамиды: спланхнотом жапырақ шаларынан (мезотелий, бү йрек ү сті безінің қ ыртысының эпителийі), нефротомнан (нефрон тү тікшелерінің эпителийі).

4. Эпендимоглиальдық эпителий. Нейроэктодермадан дамиды (эпендима, кө здің мө лдір қ абық шасының артқ ы эпителийі, периневральды эпителий).

5. Ангиодермальды эпителий (эндотелий). Мезенхимадан дамиды.